نفقه فرزند ، یکی از مسئولیت هایی است که ازدواج برای مرد رقم می زند . پس می توان گفت که نفقه فرزند یکی از این تکالیف حیاتی پرداخت هزینه های مربوط به زندگی فرزندان از جمله هزینه های معیشتی، تحصیلی، درمانی و …آن ها است ؛ که نیاز است تا در صورت فوت سرپرست و یا طلاق زوجین نیز به مسئولیت نفقه فرزندان رسیدگی شود ؛ چرا که می‌تواند زندگی و آینده فرزندان را با چالش های گوناگونی مواجه کند . در این جاست که قانون به کمک این افراد آمده و در این شرایط به آنها کمک می کند . در این مقاله سعی می کنیم به موضوع حق نفقه فرزند و قوانین مرتبط با آن پرداخته و نکات کلیدی درباره آن را به اشتراک بگذاریم.
نفقه فرزندان یکی از مهمترین مسئولیت هایی است که از منظر قانون از اولویت بالایی بر خوردار است . در نتیجه به دلیل پیامدهایی که نپرداختن نفقه فرزند به دنبال دارد ، قانون گذار در پی گنجاندن نفقه فرزند و مسائل مربوط به آن در قانون بوده است . که در نهایت موفق به انجام این عمل گردید .
با توجه به گفته ها ، قانون مدنی یا قانون حمایت از خانواده به نفقه فرزند به صورت خصوصی و جداگانه نپرداخته است ، اما با دقت در مواد مربوط به نفقه در قانون ، می توان گفت : نفقه فرزند ، از جمله حقوق قانونی هر فرزند بوده که باید توسط مسئول مربوطه در خانواده ، پرداخت شود . میزان مبلغی که برای نفقه فرزند در نظر گرفته شده است ، باید برای رفع حداقل نیازهای ضروری فرزند کفایت کند . با این مقدمه ، کنجکاوی در خصوصِ پاسخ به سوالاتی مثل : نفقه فرزند بعد از طلاق توافقی ، محاسبه آنلاین نفقه فرزند ، مبلغ نفقه فرزند ، میزان نفقه فرزند دختر ، دادخواست نفقه فرزند بعد از طلاق ، نفقه فرزند شامل چه چیزهایی می شود ، عدم توانایی پرداخت نفقه فرزند ، نفقه فرزند در صورت حضانت مادر و غیره ، در ذهن همه ی ما به وجود می آید که دانستن آن ها خالی از لطف نیست .

مطالعه بیشتر : وکیل طلاق چه کاری می تواند در طلاق انجام دهد؟

نفقه چیست؟

تا اینجا به درک بهتر مفهوم نفقه فرزند نزدیک شده ایم . با این حال بهتر است تا با توضیح بخش بخش نفقه فرزند شروع کنیم ؛ چرا که در قابل فهم تر شدن این مسئولیت کمک بیشتری خواهد کرد . پس خود ” نفقه ” به چه معنا است ؟ نفقه در لغت به آن چیزی گفته می‌شود که انفاق می‌شود و در اصطلاح شرع ، هزینه نیازمندی‌های عادی و مرسوم زندگی است که پرداخت آن بر شخص تعیین شده در قانون واجب می باشد .

نفقه فرزند شامل چه چیزهایی می شود؟

نفقه فرزند نیازهایی نظیر ، تهیه مسکن ، خوراک ، پوشاک ، درمان ، وسایل منزل ، تحصیل و غیره می باشد که با استناد به ماده ۱۱۹۰ قانون مدنی کشور تعیین و تصویب گردیده است .
نفقه فرزند به معنای تهیه و تامین نیازهای مذکور می باشد و در قانون به چگونگی پرداخت نفقه اشاره و تاکید خاصی نشده است . با این وجود نفقه در بعضی شرایط به صورت نقدی و در شرایط دیگر با خرید نیاز فرزند ، قابل رفع شدن می باشد .
به نظر شما چه شرایطی موجب پرداخت نقدی نفقه می گردد ؟ از نظر قانون ، نفقه فرزند هنگامی که فرزند تحت سرپرستی مادر قرار داشته باشد و یا به هنگام اختلاف بین پدر و فرزند در خصوص نحوه پرداخت ، نفقه قابل نقد شدن خواهد بود . در حقیقت پرداخت ریالی نفقه زمانی موضوعیت پیدا می کند که مستحق نفقه و منفق (تأمین کننده نفقه) در موضوع تامین نفقه به اختلاف خورده¬اند و دادگاه جهت رفع اختلاف ، میزان نقدی موارد نفقه را تعیین خواهد کرد ؛ در این شرایط کارشناس رسمی دادگستری مطابق با توانایی مالی انفاق‌دهنده و مخارج متعارف فرزند و متناسب با محیطی که در آن در حال پرورش است میزان نفقه را تعیین می کند ، به همین جهت نفقه فرزند از یک مقدار مشخصی تبعیت نمی‌کند .

نفقه فرزند جهت تحصیل

تا زمانی که مقطع تحصیلی از نظر قانون ضروری باشد ، پدر موظف است تا نفقه تحصیل ، نظیر : ” لوازم التحریر ، کیف و کفش مدرسه ، هزینه سرویس و غیره ” را پرداخت نماید . ولی در خصوص تحصیلات دانشگاهی ، تعریفی درباره پرداخت نفقه ارائه نشده است . لازم به ذکر است که در صورت مجرد بودن دختر دانشجو ، همچنان پرداخت نفقه پا بر جا خواهند ماند .

پرداخت نفقه فرزند به عهده کیست؟

در یک کلام می توان گفت که پرداخت نفقه فرزند بر عهده شخص شخیص ، پدر خانواده خواهد بود . نکته ای که در ادامه مبحث نفقه فرزند ، عرض اندام می نماید ، فوت پدر است . حال فرض کنید که متاسفانه پدر در قید حیات نیست و از مسئولیت پرداخت نفقه فرزند مبرا شده است ؛ تکلیف چیست ؟ آیا ممکن است که مبحث عدم پرداخت نفقه فرزند قابل ارائه باشد ؟
باید در پاسخ به این سوال ها بگوییم که ، خیر ، نپرداختن نفقه فرزند به هیچ عنوان در منظر قانون تعریف نشده است . هنگامی که زوجین به خواست خود فرزندی را به دنیا دعوت می نمایند در قبال پذیرایی از این مهمان مسئول خواهند بود .

پرداخت نفقه فرزند در صورت فوت پدر

در کل مسئولیت اَدای نفقه فرزند در حالی که پدر فوت کرده باشد و یا از توان مالی خوبی برخوردار نباشد با نتیجه برابری همراه خواهد بود .
تحت این شرایط پرداخت نفقه فرزند ، در کنار سایر مسئولیت های پدر بزرگ پدری قرار خواهد گرفت . اگر پدر بزرگ نیز در خصوص پرداخت نفقه از شرایط مشابه پدر برخوردار باشد ، پرداخت نفقه فرزند با رعایت ترتیب به عهده مادر ، اجداد پدری و اجداد مادری محول می گردد . به علاوه ، لازم به ذکر است در صورتی که اجداد عهده دار پرداخت نفقه فرزند باشند و هر دو طرف از حیث نزدیکی دارای یک درجه باشند ، هزینه پرداخت نفقه به صورت مشترک بین آنها تقسیم خواهد شد.
تمامی گفته های ذکر شده در بالا برگرفته از ماده 1199 قانون مدنی می باشند . در نتیجه می‌توان گفت که پرداخت نفقه فرزند به ترتیب به عهده پدر، بعد پدربزرگ پدری ، مادر، مادربزرگ پدری و پس از آن به عهده هم مادربزرگ مادری و هم پدربزرگ مادری است .

نحوه مطالبه نفقه فرزند

نحوه مطالبه نفقه فرزند تناسب مساوی و برابری با جنسیت فرزند و حتی سن هر یک از آن ها دارد . همانگونه که همه ما درجریان این موضوع قرار داریم سن بلوغ برای پسران بین بازه 12 تا 18 سال می باشد که در مبحث نفقه ، متوسط سن در نظر گرفته شده برای پسر 15 سال و برای دختر 9 سال است . در ادامه با ما همراه باشید تا از دلیل ذکر سن بلوغ در مبحث نفقه فرزند مطلع گردید .

نفقه فرزند قبل از سن بلوغ

جهت اقدام در خصوص دریافت نفقه فرزند قبل از سن بلوغ ، با توجه به ماده شش قانون حمایت از خانواده ، شخصی که حضانت فرزند را بر عهده دارد قادر به تنظیم دادخواست جهت دریافت نفقه فرزند خواهد بود . یعنی در صورتی که دختر کمتر از نه سال و پسر کمتر از پانزده سال ، سن داشته باشند تنها کسی که در این خصوص اجازه درخواست نفقه را دارد ، سرپرست قانونی فرزندان است .

نفقه فرزند بعد از سن بلوغ

هنگامی که فرزند و یا فرزندان به سن بلوغ برسند تنها در صورتی که از دادگاه حکم رشد گرفته باشند ، می‌توانند تا پایان سن ۱۸ سالگی از پدر و یا هرشخص دیگری که موظف به پرداخت نفقه فرزند است ، شکایت کنند .حال اگر به هر دلیلی ، دادگاه در خصوص صدور حکم رشد ، صلاح لازم را نبیند ، فرزند تا پایان سن ۱۸ سالگی نمی‌تواند هیچ گونه اقدام مستقلی در این زمینه داشته باشد .

طرح دعوا نفقه توسط خود فرزند

ثبت دادخواست پرداخت نفقه فرزند به دست خود فرزند تنها با رسیدن به سن بلوغ ممکن نخواهد شد ، بلکه نیاز است تا عاقل و دانا بودن فرزند توسط دادگاه تایید گردد . با تسلیم ” حکم رشد ” توسط دادگاه ، مُهر تایید بلوغ فکری و عقلی فرزند زده خواهد شد . در واقع تنها سن در اینجا ملاک نبوده و فرزند باید رشید باشد . در نتیجه فرزندان تا 18 سالگی مشمول پرداخت نفقه توسط پدر هستند و عموما نیز پیش از آن نمی‌توانند طرح دعوا کنند زیرا از نظر دادگاه علارغم رسیدن به سن بلوغ ، رشید نشده‌اند . مگر اینکه بتوانند از دادگاه حکم رشد بگیرند .

نفقه فرزند در 18 سالگی

شاید کم دردسرترین راه برای شکایت در خصوص نفقه فرزند ، صبر کردن تا سن 18 سالگی باشد . چرا که بعد از رسیدن به این سن ، از منظر قانون ، فرزند به بلوغ فکری و جسمی رسیده است . نفقه فرزند دختر تا قبل از ازدواج پا بر جا خواهد بود ولی نفقه فرزند پسر تنها در صورت تحصیل و عدم اشتغال ، ادامه خواهد داشت .
نکته ی قابل توجهی در مبحث نفقه فرزند پسر وجود دارد و آن این است که : پسران تا ۱۸ سالگی و درست تا زمانی که در خانه پدری خود تحصیل می‌کنند ، حتی در صورت پایدار ماندن پیوند ازدواج در بین والدین وی همچنان قادر به اقدام در خصوص تنظیم و ارائه دادخواست نفقه خود خواهند بود.

محاسبه میزان نفقه فرزند

پس از اقدام در خصوص دریافت نفقه فرزند توسط فرد مطلوب ، دادخواست دریافت نفقه ثبت شده به فرد شاکی ارجاع داده خواهد شد . در قدم بعدی ، قاضی پرونده ، برای محاسبه میزان نفقه فرزند ، پرونده را به کارشناس مربوط ارجاع می‌دهد . کارشناس براساس معیار عرف ، هزینه‌های جاری فرزند ، تحصیل ، درمان ، مسکن ، خوراک ، پوشاک و نیز شرایط مالی پدر یا فرد واجب النفقه ، مقدار و میزان نفقه فرزند را محاسبه می‌کند . در نهایت پس از صدور حکم پرداخت نفقه فرزند و قطعی شدن آن ، پرونده به اجرای احکام ارجاع می‌گردد .
طبیعتا مواردی نظیر : شغل والدین ، شهر و محل زندگی والدین و میزان تحصیلات والدین ، از پارامترهای مؤثر بر میزان نفقه فرزند به شمار می‌رود . فردی که مسئول پرداخت آن به فرزند است موظف است که خوراک ، پوشاک، مسکن، هزینه‌های درمان و سایر مسائل معیشتی فرزند را متناسب با استطاعت اقتصادی خود تأمین کند.

انواع نفقه فرزند

براساس گفته های ذکر شده در بخش ” محاسبه میزان نفقه فرزند ” ، دادگاه خانواده ، جهت تعیین میزان نفقه فرزند ، پرونده را به یک کارشناس واگذار می نماید . اما نکته ای که در آن قسمت ذکر نشد این بود که : کارشناس منتخب علاوه بر بررسی موارد مذکور ، رابطه والدین با فرزند را نیز مورد بررسی قرار می دهند . پس میزان نفقه فرزند برای همه خانواده‌ها برابر نیست و وضعیت زندگی افراد بر مبلغ آن مؤثر خواهد بود . انواع نفقه فرزند در زمان نسبت های متفاوت فرزند با والدین ایجاد می شود . در ادامه نسبت های متفاوت را به صورت تک به تک بررسی می نماییم .

نفقه فرزند مشترک

در خصوص پرداخت نفقه فرزند مشترک ، در قسمت های قبلی بارها و بارها به این موضوع پرداختیم ؛ ولی با این وجود ، نفقه فرزند مشترک در خانواده ای که بنیان محکمی دارند ، همواره با تهیه نیازهای فرزند ، پرداخت می گردد .

نفقه فرزند بعد از طلاق

پرداخت نفقه فرزند در زمانی که طلاق موجب جدایی والدین گردد تحت تاثیر قرار نخواهد گرفت . بلکه همواره بر عهده پدر خواهد بود ، حتی در صورتی که حضانت فرزند با مادر باشد . در صورت طلاق والدین ، ماده 1091 قانون مدنی مسائل مربوط به پرداخت نفقه را حل می نماید . بر طبق ماده ۲۹ قانون حمایت از خانواده دادگاه‌ موظف است ضمن رای طلاق ، تکلیف حضانت و هزینه‌های حضانت که ظاهراً همان نفقه فرزند می باشد را تعیین کند .
نحوه پرداخت نفقه فرزند ، میزان نفقه فرزند و سایر موارد مربوط به این موضوع در طلاق ، در اولویت اول به صورت توافقی بین والدین تعیین می گردد ؛ ولی اگر به هر دلیلی والدین اتفاق نظر نداشته باشند ، نفقه فرزند توسط کارشناس تعیین و تصویب می گردد . نهایتا هر حکمی که دادگاه در خصوص میزان نفقه فرزند صادر کند با توجه به افزایش هزینه های زندگی و تغییر شرایط ، می توان تقاضای تعدیل نفقه فرزند را از دادگاه صادرکننده حکم ، درخواست نمود .

نفقه فرزند نامشروع

به طور کلی نفقه ای به فرزند نامشروع تعلق نمی گیرد ، مگر اینکه نسبت فرزند با پدر اثبات شود . در این صورت تکلیف پرداخت نفقه فرزند نامشروع مشابه فرزند مشروع می باشد .
دلیل سلب حق نفقه از فرزند نامشروع ، وجود شک در نسبت پدر و فرزندی می باشد ؛ چراکه فرزند نامشروع به فرزندی گفته می شود که خارج از عقد ، ازدواج موقت یا رسمی و دائمی و یا بدون رعایت موازین شرعی و قانونی متولد گردد .
حال اگر فرزند مشروع باشد ولی مادر بدون توافق با پدر و پنهان کاری زمینه ساز تولد فرزند گردد . تکلیف نفقه فرزند چه خواهد شد ؟ در صورتی که عدم توافق یکی از زوجین در صورت تولد صورت بگیرد ، ملاک رأی با دادگاه خواهد بود.

نفقه فرزند خوانده

هنگامی که زوج و یا شخص در خصوص دریافت فرزند خوانده ، ازطریق قانونی اقدام نماید و موفق به دریافت سرپرستی یک یا چند فرزند گردد ؛ در خصوص پرداخت نفقه فرزند موظف خواهد بود . نفقه تعیین شده برای فرزند خوانده با نفقه فرزند مشترک کاملا برابری می کند . و حق هیچگونه تبعیضی وجود نخواهد داشت .

نفقه معوقه فرزند

بر خلاف اینکه ، همسر قادر به دریافت نفقه گذشته خود می باشد ، فرزند در این خصوص ناتوان است . یعنی نفقه فرزند از زمان حال در نظر گرفته می شود و در صورتی که تا قبل از این ، نفقه فرزند پرداخت نشده باشد قانون اصل را بر این می گیرد که نفقه پرداخت شده ؛ چرا که عدم پرداخت نفقه ادامه زندگی را برای فرزند سخت و غیر ممکن می کند ولی به دلیل اینکه فرزند همچنان ادامه زندگی برایش میسر بوده است ، پس فرض بر این است که نفقه فرزند پرداخت گردیده است . البته در صورتی که ، منفق ، به موجب حکم دادگاه ، ملزم به پرداخت نفقه شده باشد و از پرداخت خودداری کند ، امکان دریافت نفقه معوقه فرزند وجود خواهد داشت .

عدم پرداخت نفقه فرزند

به دنبال عدم پرداخت نفقه فرزند ، مجازاتی رخ خواهد داد که متناسب با توان مالی قوی و یا ضعیف پدر در پرداخت متفاوت می باشد.

عدم پرداخت نفقه فرزند با وجود توان مالی خوب

اگر پدر با وجود توان مالی خوب ، جهت پرداخت نفقه فرزند خود اقدامات لازم را انجام ندهد ، فرزند افزون بر اینکه توانایی تنظیم و ارائه دادخواست مطالبه نفقه را دارا خواهد بود ؛ امکان شکایت کیفری نیز برای وی فراهم خواهد بود . پس در صورتی که از پرداخت نفقه فرزند سر باز بزنید با وجود اینکه توان پرداخت را دارید ، به حبس تعزیری درجه ششم یعنی شش ماه تا دو سال حبس محکوم خواهید شد . بنابراین ، نپرداختن نفقه فرزند دختر می تواند سبب زندانی شدن هم بشود که البته جزء جرایم قابل گذشت می باشد.

عدم پرداخت نفقه فرزند به دلیل توان مالی ضعیف

همانطور که گفته شد ، پرداخت نفقه فرزند از وظایف پدر است . حال اگر پدر در پرداخت نفقه فرزند خود از توان مالی مناسبی برخوردار نباشد ، این مسئولیت به افراد دیگری محول خواهد شد . توضیحات ذکر شده در بخش ” پرداخت نفقه فرزند در صورت فوت پدر ” ، همین مقاله ، در مورد ِپرداخت نفقه فرزند در صورت ناتوانی مالی پدر نیز ، صدق می کند.

مجازات عدم پرداخت نفقه فرزند

عدم پرداخت نفقه فرزند با تکیه بر ماده ۶۴۲ کتاب تعزیرات قانون مجازات اسلامی ، با برخورد قانونی مواجه خواهد شد . بنابراین ‌در صورتی که نفقه فرزند پرداخت نگردد و فرزند نسبت به حق نفقه خود از طریق قانون اقدام نماید ، در صورت اثبات جرم ، ممکن است فرد خاطی به ۳ الی ۵ ماه حبس محکوم شود.

پرداخت نفقه فرزند تا کی ؟؟؟!!!!!!!!!!

از دید قانون و حقوق ، نفقه برای افرادی تعیین می گردد که با وجود اشتغال ، توانایی برطرف کردن نیازهای اساسی خود را نداشته باشند . با این تفاسیر بر طبق قانون ، فرزندان پسر پس از سن ۱۸ سالگی و به اتمام رساندن دوره سربازی مانعی در یافتن شغل و کار نخواهند داشت . و در صورتی که فرزند پسر مشغول به کار گردد ، از دید قانون ادامه پرداخت نفقه الزامی نخواهد بود . اما در مورد فرزندان دختر مسئله کمی ‌متفاوت است . در صورتی که فرزند دختر به کاری مشغول نباشند ، پرداخت نفقه وی تا هر سنی که ازدواج کنند ، ادامه خواهد داشت .

نفقه فرزند و مادر شاغل

نفقه فرزند هیچ ارتباطی به شاغل بودن یا نبودن مادر ندارد . یعنی اگر مادر شاغل باشد و حتی درآمد عالی داشته باشد ، همچنان پدر است که در خصوص نفقه فرزند ملزم به پاسخگویی است .
البته جایگاه مالی مادر ، در تعیین میزان نفقه فرزند بسیار تاثیر گذار است ؛ چرا که فرزند به صورت مستقیم از مادر خود تاثیر می پذیرد ؛ به عنوان مثال مادری که در دوران نوجوانی از جایگاه رفاهی بالایی برخوردار بوده است و یا در زمان اقامه دعوی در منطقه ای گران قیمت اقامت داشته باشد ، برای فرزند ، نفقه بیشتری در نظر گرفته می‌شود . برعکس این قضیه نیز وجود دارد . مادرانی که در روستا زندگی می‌کنند ، به نسبت نفقه کمتری از سوی پدر دریافت خواهند کرد .

وکیل نفقه فرزند یا وکیل خانواده

وکیل خانواده ، فرد مطلوبی خواهد بود که در خصوص شکایت در پرداخت نفقه فرزند یا فرزندان صلاحیت راهنمایی را خواهد داشت . متاسفانه نفقه فرزندان بر حال و آینده آنان بسیار موثر است و تا حدودی زمینه ساز سرنوشت آن ها خواهند بود . قطعا حضور وکیل نفقه در پرونده موجب می‌شود که شرایط فرزند با دقت بیشتری بررسی گردد و میزان نفقه عادلانه‌تر تعیین شود .
در مواردی نیز حضور وکیل در حل روند پرونده ، کمک زیادی در خصوص کم کردن آسیب های روحی و روانی وارده به اشخاص خواهد بود . وکیل با در نظر گرفتن زوایای مختلف پرونده‌ ، در رسیدن شما به نتیجه مطلوب کمک خواهد کرد .

گروه وکلای عدل ایرانیان با سابقه درخشان و پرونده های موفق طی سال های اخیر آماده بررسی پرونده های قضایی و مشاوره های تخصصی در حوزه های مختلف حقوقی از جمله دعاوی خانواده می باشد. با اعتماد به وکلای پایه یک دادگستری این موسسه می توانید از استیفای کامل حقوق قانونی خود اطمینان خاطر داشته باشید.

مطالب مرتبط: