یکی از تکالیفی که پس از ازدواج بر عهده مرد قرار می گیرد پرداخت نفقه زن می باشد، مسئله ای که اصولا در دعاوی خانوادگی با چالش ها و سوالات مختلفی از سوی زوجین مواجه می شود. در این بخش سعی می شود به این موضوع و قوانین مرتبط با آن پرداخته شود.
نفقه زن چیست؟
نفقه زن عبارت است از همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن، از قبیل مسکن، لباس، غـذا، اثاث منزل، هزینه‌های درمانی و بهداشتی که در صورت عادت یا احتیاج به واسطه نقصان یا مرض، زوج مکلف است همه آن‌ها را متناسب با وضعیت خانوادگی و اجتماعی زن فراهم کرده و در اختیار وی قرار دهد.
شرایط پرداخت نفقه زن
سوالی که عموما در این زمینه مطرح می شود این است که نفقه چگونه و تحت چه شرایطی پرداخت می شود. در پاسخ به این سوال باید گفت به محض این که عقد ازدواج صورت پذیرد و زوجین زندگی زناشویی خود را آغاز نمایند، شوهر مکلف به پرداخت نفقه است که این امر مستلزم تمکین زوجه از همسر خود می باشد. به عبارت دیگر، طبق ماده ۱۱۰۸ قانون مدنی هرگاه زن بدون مانع مشروع از ادای وظایف زوجیت امتناع کند، مستحق نفقه نخواهد بود.
در اینجا شاید پرسشی که به ذهن خطور کند این باشد که اصولا تمکین به چه معنا است و در رابطه با شوهر چه مفهومی دارد؛ به طور کلی تمکین به معنای اطاعت زن از شوهر در ادای وظایف زوجیت، حسن معاشرت و سکونت در منزل شوهر است و به زنی که از همسرش در مفهوم خاص و عام اطاعت ننماید “ناشزه” می گویند. البته بدیهی است که تمکین زن نیازمند تمهید مقدمات و تهیه لوازم آن از جمله فراهم‌سازی مسکن مناسب و لوازم ضروری سکونت است که باید قبلا توسط زوج مهیا شده باشد.
به علاوه، مطابق با ماده ۱۱۱۴ قانون مدنی، زن باید در منزلی که شوهر تعیین می کند سکنی گزیند مگر آنکه اختیار تعیین منزل به زن داده شده باشد.
گفتنی است که در این زمینه استثنائاتی نیز وجود دارد؛ به عنوان مثال در صورتی که اثبات شود که بودن با شوهر در یک منزل خوف ضرر بدنی، مالی یا شرافتی برای زن به همراه دارد، دادگاه حکم بازگشت به منزل شوهر نخواهد داد و تا زمانی که که زن در بازگشتن به منزل معذور باشد، نفقه برعهده شوهر خواهد بود.
آیا عدم پرداخت نفقه زن برای شوهر مجازاتی را در پی دارد؟
در این زمینه در پرونده های متعددی دیده شده است که شوهر علی رغم استطاعت مالی و نیز تمکین زن از پرداخت نفقه خورداری کرده است. در این شرایط می توان گفت به استناد ماده ۶۴۲ قانون مجازات اسلامی هر کس با داشتن استطاعت مالی نفقه زن خود را در صورت تمکین ندهد یا از پرداخت نفقه سایر اشخاص واجب النفقه امتناع نماید دادگاه او را به 3 ماه ویک روز تا پنج ماه حبس محکوم می نماید.
از سوی دیگر سوالات زیادی درباره میزان نفقه و چگونگی تعیین میزان آن مطرح می شود. در این زمینه می توان گفت اگرچه در بحث تعیین میزان نفقه قانون توجهی به توان مالی مرد ندارد، اما عموما کارشناسان در هنگام تعیین مبلغ، به توان مالی مرد نیز توجه می‌کنند، به طور مثال اگر مردی از استطاعت مالی خوبی برخوردار باشد ، قطعا نفقه بالایی برای زن تعیین می گردد.
به علاوه، اگر مردی با توانایی مالی کم با دختری از طبقه بالا که از شرایط مالی خوبی برخوردار است ازدواج کند، موظف است نفقه ای متناسب با شان آن دختر پرداخت نماید و در این مورد توان مالی مرد مطرح نیست.
آیا پس از مرگ شوهر به زن نفقه تعلق می گیرد؟
در این زمینه باید گفت به طور کلی زن بعد از مرگ همسر تنها می تواند تا زمان عده فوت (چهار ماه و ده روز) نسبت به نفقه خود می تواند ادعایی داشته باشد و نسبت به نفقه معوقه و گذشته خود نیز چنانچه متوفی اموالی داشته باشد می تواند از اموال کسانی که پرداخت نفقه بعد از مرگ مرد به عهده آنان است نفقه خود را طلب کند.
علاوه بر این، در صورتی که شوهر مفقود شده باشد حاکم شرع این اختیار را دارد تا از اموال او به قدر نفقه در اختیار زوجه قرار داهد.
سوالات رایج درباره نفقه زن
آیا در عقد موقت نفقه به زن تعلق می گیرد؟
اصولا در عقد موقت نفقه ای به زن همسر تعلق نمی گیرد مگر آنکه در زمان عقد شرط شده باشد که نفقه باید پرداخت شود.
اگر زن بدون دلیل موجه خانه را ترک کند چه خواهد شد؟
اگر زن بدون دلیل موجه و بدون موافقت شوهر خانه را ترک کند و حتی در خانه پدر و مادر خویش اقامت کند مرد می‌تواند از دادن نفقه امتناع ورزد. علاوه بر این می تواند که از دادگاه تقاضای طلاق کند یا درخواست ازدواج مجدد نماید.
مطالعه بیشتر : وکیل طلاق
اگر زن خود درآمد مستقلی داشته باشد، بازهم مستحق دریافت نفقه است؟
در پاسخ به این سوال باید گفت حتی در صورتی که زن درآمد مستقلی داشته باشد مرد موظف به پرداخت نفقه بوده و این امر او را از انجام این تکلیف معاف نمی کند.
آیا می توان نفقه سال‌های گذشته را هم مطالبه کرد؟
زن می تواند نفقه ایام گذشته را نیز مطالبه نماید اما فرزندان نمی‌توانند مدعی عدم پرداخت نفقه در گذشته شوند.
گروه وکلای عدل ایرانیان با سابقه درخشان و پرونده های موفق طی سال های اخیر آماده بررسی پرونده های قضایی و مشاوره های تخصصی در حوزه های مختلف حقوقی از جمله دعاوی خانواده می باشد. با اعتماد به وکلای پایه یک دادگستری این موسسه می توانید از استیفای کامل حقوق قانونی خود اطمینان خاطر داشته باشید.
مطالب مرتبط:
- طلاق و نکات قانونی که باید درباره آن بدانید
- نفقه فرزند و قوانین مرتبط با آن
- تقسیط مهریه و نکات قانونی که باید درباره آن بدانید
- طلاق غیابی و روند قانونی آن چیست؟
