فدیه در طلاق و میزان آن | شرایط رجوع

بررسی فدیه در طلاق

به طور کلی بر اساس قوانین کشور ایران، حق طلاق برای مرد در نظر گرفته شده است. بنابراین انجام آن، در صورتی که از طرف مردان باشد، هیچ شرایط خاصی ندارد. به همین ترتیب اگر مردی بخواهد تا با استفاده از حق طلاق خود، از همسرش جدا شود، تنها کافی است، دادخواست طلاق خود مبنی بر صدور گواهی عدم امکان سازش را به دادگاه ارایه نماید.
این در حالی است که اگر طلاق از طرف زن باشد، روند انجام طلاق به شکل پیچیده تری طی خواهد شد. در این شرایط است که موضوع فدیه در طلاق مطرح خواهد شد.

بنابراین فدیه در طلاق به مال یا وجهی، مربوط می شود که به منظور جلب رضایت مرد به طلاق از طرف زن به مرد پرداخت می شود. به دلیل اهمیت این موضوع در مقاله پیش رو سعی شده است تا ضمن معرفی فدیه در انواع طلاق به امکان و شرایط رجوع از آن بپردازیم.

معنای لغوی فدیه

فدیه در معنای لغوی به پرداختن مال مشخصی جهت رهایی از مشکلات، مربوط می شود. در مسئله طلاق نیز زوجه به منظور رهایی از مشکل و کراهت از شوهر، حاضر به پرداخت مالی می شود تا او را به طلاق راضی کند.

فدیه در اصطلاح فقهی به چه معناست؟

فدیه در اصطلاح فقهی مالی است که در ازای رها شدن از ظلم ظالم و یا مواقع اضطراری پرداخت می شود. این اصطلاح همچنین به منظور آزاد سازی اسرا یا خلاص شدن از دست ظالم یا پرداخت کفاره گناهان تعریف شده است. با در نظر گرفتن این تعریف نیز در طلاق خلع، زن با پرداخت فدیه قادر خواهد بود تا از تنگنا رهایی یابد.

فدیه در طلاق به چه معناست؟

طلاق، یکی از موارد پیش بینی شده در قانون مدنی است، که انجام آن، توسط هریک از زوجین دارای شرایط و الزامات مختص به خود است. بنابراین مطابق با قوانین کشور ما، طلاق حقی است که برای مردان و زنان در نظر گرفته شده است.

همانطور که در مقدمه اشاره شد، به طور کلی حق طلاق با مردان است. اما زنان نیز می توانند با تکیه بر مواردی همچون: اثبات عسر و حرج زن به دادگاه، داشتن وکالت بلاعزل در طلاق از جانب شوهر و سایر موارد در نظر گرفته شده در قانون، نسبت به ارائه دادخواست طلاق اقدام نمایند.

به طورکلی طلاق دارای انواع مختلفی می باشد که انجام هر یک مستلزم مراحل و تشریفات خاصی است.

طلاق خلع و طلاق مبارات، که در دسته بندی طلاق بائن گرفته اند، با پرداخت فدیه از جانب زن ارتباط دارند. به طوریکه زن به دلیل کراهت از شوهر خود و برای جلب رضایت او، برای طلاق عوض یا مالی را به او می بخشد. بنابراین مطابق با قانون، مالی که در ازای طلاق، از طرف زن، به مرد بخشیده شود، فدیه نامیده می شود.

فدیه در طلاق، نسبت به اینکه طلاق از نوع خلع باشد یا مبارات، دارای مقدار متفاوتی است. به همین ترتیب در طلاق خلع یا مبارات، شوهر مالک فدیه خواهد شد. فدیه می بایست معلوم و معین باشد و امکان تملک خصوصی را داشته باشد. در غیر این صورت، فدیه، باطل خواهد بود.

فدیه در طلاق دارای چه ویژگی هایی است؟

همانطور که اشاره شد، میزان فدیه در طلاق نسبت به نوع طلاق می تواند عین مهر یا مبلغی معادل با آن و یا بیشتر باشد.

ویژگی بارز فدیه آن است که مالیت داشته و معین و معلوم باشد. به همین ترتیب چنانچه مال مجهولی به منظور فدیه در نظر گرفته شود، مرد مالک آن نخواهد بود. به همین دلیل صیغه طلاق جاری نمی شود.

این در حالی است که اگر فدیه دارای ویژگی های ذکر شده باشد، به محض جاری شدن خطبه طلاق، مرد مالک مال بخشیده شده یا همان فدیه خواهد شد و حق تصرف در آن را خواهد داشت.

در نظر داشته باشید، فدیه در طلاق فقط برای مرد پیش بینی شده است و این حقی است که مطابق با قانون و فقه برای مرد در نظر گرفته شده است. به همین دلیل زن حق دریافت فدیه را نخواهد داشت.

چنانچه مرد قصد طلاق زن را داشته باشد، پرداخت مهریه بر عهده مرد است. به همین دلیل حق مالی که برای زن پیش بینی شده است، مهریه می باشد. اما اگر زن بخواهد به روش طلاق خلع و مبارات نسبت به طلاق اقدام نماید، می بایست از حق مالی خود یعنی دریافت مهریه بگذرد.

شرایط و الزامات پرداخت این مال نسبت به نوع طلاق متفاوت است که در سرفصل های بعدی به تفصیل توضیح داده شده است.

فدیه در طلاق خلع و مبارات چقدر است؟

در سرفصل های پیشین مقاله، توضیح داده شد که فدیه در طلاق عوض یا مالی است در طلاق خلع و مبارات، از طرف زوجه، به مرد بذل می شود.

مقدار فدیه در طلاق، نسبت به اینکه نوع طلاق، خلع یا مبارات باشد دارای مبلغ و میزان متفاوتی است.

مطابق با ماده 1146 قانون مدنی: “طلاق خلع، به شکلی است که زن، به سبب کراهتی که از شوهر خود دارد، در مقابل مالی که به مرد می‌ بخشد، طلاق می‌ گیرد. به طوریکه مال‌ مزبور، عین مهر یا معادل آن و یا بیشتر و یا کمتر از مهریه باشد.”

به همین ترتیب با استناد به این ماده، نوع و مقدار فدیه در طلاق خلع، می تواند عین مهریه، معادل آن و یا بیشتر و کمتر از مهریه باشد.

نکته حائز اهمیت در این نوع طلاق اینکه مقدار فدیه می تواند از مهریه زن بیشتر باشد.

مطابق با نص ماده 1147 قانون مدنی نیز : “طلاق مبارات، به صورتی است که کراهت و تنفر، میان زن و شوهر دو جانبه باشد. اما در این شرایط، عوض نباید افزون بر میزان مهر باشد.”

با استناد به این ماده نیز، نوع و مقدار فدیه در طلاق مبارات، برابر با عین مهر، کمتر از مهر یا معادل مهریه باشد. بنابراین چنانچه مقدار فدیه، افزون بر مهریه باشد، طلاق مبارات، صحیح می باشد، اما مرد، مالک مقدار اضافی نخواهد بود.

یکی از تفاوت های اساسی در طلاق خلع و مبارات مقدار فدیه است. به طوری که در طلاق مبارات این مبلغ نمی تواند از مقدار مهریه بیشتر باشد.

رجوع از فدیه در طلاق خلع و مبارات به چه صورت است؟

در سرفصل های پیشین مقاله، پیرامون فدیه در طلاق و میزان آن در هریک از طلاق خلع و طلاق مبارات، توضیح داده شد. اکنون ممکن است این پرسش مطرح شود که آیا امکان رجوع از فدیه برای زوجه وجود دارد یا خیر؟

در پاسخ به این سوال می توان گفت، از آنجایی که رجوع از فدیه در طلاق خلع و مبارات، تنها در زمان عده امکان پذیر است، آشنایی با مفهوم عده در طلاق ضروری است. بنابراین در ابتدا می بایست با تعریف روشنی از رجوع در طلاق و عده آشنا شویم.

عده به چه معناست؟

مطابق با ماده 1150 قانون مدنی: “عده، به مدت زمانی گفته می شود که تا پایان آن، زنی که عقد نکاح او باطل شده است، اجازه ندارد شوهر دیگری اختیار کند.”

به همین ترتیب با استناد به این ماده، زنان تا مدت انقضای عده، حق ندارند تا مجددا ازدواج کنند. این مدت زمان در طلاق، معادل سه طهر یا سه ماه است. مدت عده زنان باردار نیز، تا پایان وضع حمل در نظر گرفته شده است.

رجوع در طلاق به چه معناست؟

مفهوم رجوع در طلاق، تنها در طلاق رجعی، برای مردان پیش بینی شده است. به این معنا که مرد، در مدت عده طلاق، (در طلاق رجعی) اجازه رجوع به همسرش را خواهند داشت. بنابراین، در این شرایط به خواندن دوباره صیغه ازدواج نیازی نیست.

این در حالی است که در طلاق خلع و مبارات که از انواع طلاق بائن به شمار می آید، حق رجوع برای مرد وجود ندارد. با این وجود به دلیل اینکه، زوجه می تواند در مدت عده طلاق خلع و مبارات، از فدیه و عوض خود رجوع کند، در این شرایط، به دلیل حفظ حقوق مردان ، به آن ها نیز اجازه رجوع داده شده است.

مطالب مفید جهت مطالعه بیشتر:

ازدواج سفید

باطل کردن صیغه محرمیت

صیغه نامه محضری

نکاح منقطع

نکاح شغار

نکاح متطعه

نتیجه گیری

همانطور که در این مقاله به تفصیل توضیح داده شد، فدیه در طلاق یکی از مواردی است که در قانون مدنی مورد تاکید قانون گذار قرار گرفته است. به همین ترتیب در شرایطی که زن از شوهر خود انزجار و کراهت داشته باشد و ادامه زندگی مشترک برای او امکان پذیر نباشد، می تواند با بخشیدن مالی تحت عنوان فدیه به مرد، رضایت او را برای طلاق جلب نماید. این نوع طلاق، طلاق خلع نامیده می شود.

در این نوع طلاق که زن تمایل به جدایی دارد، اما دلایل محکم و مستندی برای طلاق در دست ندارد طلاق خلع می تواند مورد استفاده قرار گیرد.

چرا که فدیه در طلاق تسریع جریان صدور را به همراه داشته و به کمک آن زن در مدت زمان کوتاهتری به هدف خود می رسد.

با این وجود طرح چنین تقاضایی به دادگاه و مراحل پرداخت فدیه در طلاق، مستلزم راهنمایی و مشاوره یک وکیل باتجربه است. به طوریکه وکیل طلاق با مطالعه دقیق پرونده پیشنهادات کارامد حقوقی را به موکل خود ارائه خواهد داد. بنابراین زوجه می بایست به صورتی اقدام نماید که ضمن بخشش فدیه از حقوق معنوی و مادی دیگر خود محروم نشود.

گروه وکلای عدل ایرانیان نیز آماده است تا به کلیه سوالات شما توسط مشاوره حقوقی آنلاین و یا مشاوره حقوقی حضوری عزیزان پیرامون فدیه در طلاق پاسخ داده و تا رسیدن به نتیجه مطلوب شما را همراهی نماید.