باطل کردن صیغه محرمیت | مراحل ابطال عقد موقت

بررسی باطل کردن صیغه محرمیت

به طور کلی، در پاسخ به روش های باطل کردن صیغه محرمیت می توان گفت این اقدام به سه شیوه امکان پذیر می باشد. بنابراین به پایان رسیدن مدت زمان صیغه، بخشیدن مدت باقی مانده توسط مرد و یا فسخ نکاح از مسیرهای پیش روی زوجین به منظور باطل کردن صیغه محرمیت می باشد.

البته در نظر داشته باشید که عبارت: باطل کردن صیغه محرمیت، از منظر قانون، عنوان قابل قبولی به حساب نمی آید. چرا که ازدواج به هر دو شکل دائم و موقت، نوعی قرارداد لازم به شمار می آید. به همین خاطر برای ابطال یک قرارداد لازم، می بایست یکی از روش های چهارگانه انحلال قرارداد وجود داشته باشد.

 ابطال قرارداد در شرایطی امکان پذیر است که اثبات شود، این قرارداد از همان آغاز دارای شرایط قانونی نبوده است. بنابراین می توان گفت باطل کردن صیغه محرمیت در صورتی است که اثبات شود، این ازدواج از همان آغاز غیر قانونی یا غیر شرعی بوده است. برای مثال یکی از شرایط عقد همچون ذکر مهریه در آن آورده نشده است.

به دلیل اهمیت آشنایی با ازدواج موقت و روش های باطل کردن صیغه محرمیت، در این مقاله سعی شده است تا ضمن ارائه تعریف روشنی از این دو موضوع، اطلاعات جامعی را در اختیار خوانندگان قرار دهیم.

منظور از باطل کردن صیغه محرمیت چیست؟

پیش از پاسخ دادن به این پرسش، توجه به نکاتی حائز اهمیت است. نخست اینکه همانطور که اشاره شد در اصطلاح حقوقی، باطل بودن ازدواج موقت، در گرو اثبات قانونی نبودن آن در ابتدا است. اما اگر هدف از باطل کردن صیغه، روشی است که توسط آن پایان دادن به عقد موقت یا صیغه موقت یا ازدواج امکان پذیر است، می توان این مورد را به عنوان انحلال و خاتمه عقد موقت در نظر گرفت.

شما می توانید برای درک بهتر موضوع با یک وکیل خانواده آنلاین مشورت نمایید.

عقد موقت چیست؟

عقد موقت یکی از انواع عقد نکاح به شمار می آید. همانطور که از عنوان این عقد برداشت می شود، عقد موقت برخلاف عقد دائم، دارای مدت زمان معینی است که در هنگام جاری شدن عقد مشخص می گردد.

بنابراین از نظر قانونی یکی از اساسی ترین ارکان عقد موقت، مشخص بودن مدت زمان آن است که می بایست به صراحت آورده شود؛ در غیر این صورت، این عقد باطل می باشد.

بجز اشاره به مدت زمان عقد موقت، ذکر مهریه نیز در صیغه الزامی است. به طوریکه مشخص نبودن مقدار مهریه بطلان عقد موقت را به دنبال دارد.

آیا امکان باطل کردن صیغه محرمیت وجود دارد؟

همانطور که اشاره شد عقد موقت، یکی از شیوه های ازدواج در نظام حقوقی ایران محسوب می شود. این عقد که از نظر شرعی و قانونی دارای رسمیت است، با دو شرط اساسی یعنی مشخص بودن مدت زمان و مقدار مشخص مهریه قابل اجراست. اکنون این پرسش به وجود می آید که آیا امکان باطل کردن صیغه محرمیت، وجود دارد؟

پاسخ به این پرسش با استناد به نص ماده 1139 قانون مدنی، به گونه ای است که: “طلاق، برای عقد دائم است و زن منقطعه، با پایان مدت یا بخشش آن از طرف مرد، از زوجیت خارج می شود.”

بنابراین بر اساس قسمت دوم این ماده، باطل کردن صیغه محرمیت، تنها در شرایطی امکان پذیر است که: نخست، مدت زمان مشخص شده، به اتمام برسد؛ و دو اینکه، بذل (بخشیدن) مدت باقی مانده، پیش از موعد مقرر بوسیله مرد انجام گیرد.

در مورد پایان مدت عقد، واضح است در مواقعی که موعد آن به اتمام برسد، صیغه عقد ازدواج موقت، بدون در نظر گرفتن اراده زوجین و خود به خود، باطل می گردد.

در روش دیگر باطل کردن صیغه محرمیت، یعنی بخشش مدت بوسیله مرد مطابق با ماده 1139 قانون مدنی، این حق، به صورت انحصاری به مرد داده شده است. بنابراین تنها مرد، حق دارد تا مدت باقی مانده از صیغه را به زن ببخشد.

 با این وجود چنانچه مرد وکالتی مبنی بر بخشش مدت زمان صیغه، به زوجه داده باشد، زن نیز می تواند نسبت به باطل کردن صیغه محرمیت اقدام نماید.

باطل کردن صیغه محرمیت به چه روش هایی امکان پذیر است؟

در سرفصل های پیشین به روش های باطل کردن صیغه محرمیت، پیش از زمان مقرر، در قانون مدنی اشاره شد. این دو روش که شامل انقضای مدت و بذل مدت است، به صراحت در قانون آورده شده است.

علاوه بر این، فسخ صیغه موقت پیش از موعد مقرر، در مواردی همچون جنون ادواری، برای هریک از زوجین پیش بینی شده است. روش فسخ صیغه موقت پیش از موعد مقرر به گونه ای است که از جانب یکی از طرفین صورت می گیرد.

براساس ماده 1120 قانون مدنی:” عقد نکاح، به فسخ یا به طلاق یا به بذل مدت در عقد انقطاع، منحل می شود.” با استناد به این قانون، بجز انقضا یا بخشش مدت، در شرایط وجود موارد جایز در قانون برای زوجین، امکان فسخ عقد نکاح موقت پیش بینی شده است.

 در مواد 1121 تا 1128 قانون مدنی، به موارد ابطال نکاح برای هر یک از طرفین اشاره شده است. این موارد شامل: جنون( چه مستمر باشد و چه ادواری)، عنن، قرن، جذام، برص و موارد دیگر است.

مراحل باطل کردن صیغه محرمیت

در مورد باطل کردن صیغه محرمیت، اشاره شد که دو روش فسخ موقت پیش از موعد و الزام مرد به بخشش مدت باقی مانده عقد، مستلزم انجام مراحل قانونی می باشند.

در نخستین گام، شخص متقاضی می بایست با به همراه داشتن دلایل و مستندات قانونی، دادخواستی را به منظور فسخ نکاح موقت و یا الزام مرد به بخشش مدت زمان باقی مانده ازدواج موقت، تنظیم کند. سپس این دادخواست را به یکی از دفاتر الکترونیک خدمات قضایی ارائه کرده و آن را ثبت نماید.

پس از این مرحله، دفاتر خدمات قضایی، به منظور رسیدگی، دادخواست را به دادگاه مربوطه ارسال می نمایند.

دادگاه خانواده، مسئول رسیدگی به موارد مربوط به ابطال نکاح و الزام به بخشش مدت عقد موقت می باشد. این دادگاه، دلایل متقاضی را مبنی بر فسخ نکاح و بخشش مدت زمان باقی مانده عقد بررسی کرده و در شرایطی مشخص (تنها در فسخ نکاح)، زن و شوهر را و یا یکی از زوجین را به پزشکی قانونی ارجاع می دهد. این متخصص پزشکی قانونی مسئول بررسی شرایط جسمی و روحی زوجین می باشد.

در شرایطی که پزشکی قانونی، این مساله را مورد تایید قرار دهد، دادگاه صالح دستور ابطال صیغه محرمیت را صادر خواهد کرد.

توجه داشته باشید در الزام مرد به بخشش مدت باقی مانده عقد، اثبات عسر و حرج زن برای دادگاه، الزامی است.

شرایط باطل کردن صیغه محرمیت توسط زن

همانطور که اشاره شد باطل کردن صیغه محرمیت به روش های زیر انجام می گیرد.

• در صورتیکه مدت زمان صیغه به پایان برسد.
• مرد مدت باقی مانده عقد را به زن ببخشد.

با این وجود علاوه بر موارد ذکر شده مسیرهایی قانونی برای باطل کردن صیغه محرمیت در نظر گرفته شده است. با ذکر یک مثال به توضیح بیشتر این موضوع خواهیم پرداخت.

تصور کنید که صیغه محرمیت برای زمان ۲۰ سال در نظر گرفته شده است. با این وجود شرایطی پیش آمده است که زن توانایی ادامه دادن به زندگی را ندارد و تصمیم به جدایی گرفته است اما مرد مدت باقی مانده عقد را به او نمی بخشد.

در این شرایط زن چه دارای چه حقوقی است؟ در پاسخ به این پرسش می توان گفت به طور کلی در ازدواج موقت مساله ای به عنوان طلاق تعریف نشده است.

به همین خاطر زوجه نمی تواند برای طلاق اقدام نماید. با این وجود در موارد خاصی شرایط بر هم زدن عقد موقت به وسیله زن وجود دارد. این موارد در لیست زیر آورده شده است:

داشتن وکالت برای بذل مدت

در شرایطی که مرد هنگام عقد موقت، به زن وکالت بذل مدت دهد، زوجه می تواند به منظور ابطال صیغه محرمیت، به این روش اقدام نماید. بنابراین، یکی از راه های باطل کردن صیغه محرمیت، وکالت داشتن زن برای ابطال عقد موقت است.

عسر و حرج زوجه

در مواردی که زمان صیغه موقت طولانی باشد و زن، در شرایطی مثل سوء رفتار شدید شوهر، اعتیاد و یا وجود بیماری روانی وی، در حالت سختی و مشقت بسیار، قرار گیرد، می تواند با حضور در دادگاه خانواده به کمک وکیل خانواده، نسبت به بخشیدن مدت زمان باقی مانده عقد به دادگاه اقدام نماید.

ابطال صیغه محرمیت

در شرایطی که یکی از موارد فسخ، همچون جنون مرد، وجود داشته باشد، زن می تواند، با مراجعه به دادگاه خانواده، به منظور فسخ و باطل کردن صیغه موقت، اقدام کند.

نتیجه گیری

همانطور که در این مقاله به تفصیل توضیح داده شد، از موارد درستی عقد موقت تعیین مدت و مهریه مشخص می باشد. بنابراین در مواقعی که زمان پایان عقد فرا رسد، صیغه عقد نکاح موقت، بدون اراده زن و مرد و خود به خود باطل می‌گردد.

یکی از روش های ابطال صیغه موقت، بذل مدت توسط مرد است. مطابق با ماده 1139 قانون مدنی، این حق تنها به مرد داده شده است. بنابراین تنها مرد حق بخشیدن زمان باقی مانده صیغه را خواهد داشت. با این وجود در شرایطی که مرد به زن وکالت بذل مدت عقد موقت را می دهد، زوجه نیز می تواند نسبت به ابطال صیغه محرمیت اقدام نماید.

گروه وکلای عدل ایرانیان نیز آماده است تا به کلیه سوالات شما خوانندگان عزیز پیرامون عقد موقت و شرایط ابطال صیغه محرمیت پاسخ داده و تا رسیدن به نتیجه مطلوب شما را همراهی نماید.