جعل؛ مصادیق و مجازات کیفری آن در قوانین

شاید تا به حال در خبر ها از دستگیری و انهدام باند جعل انواع اسناد، مدارک، اسکناس و … شنیده باشید یا در شرایطی قرار گرفته باشید که به هنگام معامله یکی از طرفین از جعلی و یا اصل بودن مدارک و یا پول اطمینان حاصل می کند. در این جا است که جرمی با عنوان جعل مطرح می شود.

برای اثبات جرم جعل گاهی نیاز به وکیل می شود ، وکیل کیفری می تواند در اثبات جعل یاری کند. در ادامه به جزئیات بیشتر در این زمینه و نیز مجازات کیفری آن در قوانین خواهیم پرداخت.

مطالعه بیشتر : وکیل ملکی چه وظایفی دارد ؟

جعل چیست؟

به طور کلی مطابق با آنچه که در ماده ۵۲۳ قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۷۵، بیان شده است “جعل و تزویر عبارتند از ساختن نوشته یا ساختن مهر یا امضای اشخاص رسمی یا غیررسمی، خراشیدن، تراشیدن یا قلم بردن یا الحاق یا محو یا اثبات یا سیاه کردن یا تقدیم یا تاخیر سند نسبت به تاریخ حقیقی یا الصاق نوشته‌ای به نوشته دیگر یا بکار بردن مهر دیگری بدون اجازه صاحب آن و نظایر اینها به قصد تقلب.”

انواع جعل و مجازات آن در قوانین

• جعل احکام یا امضا یا مهر یا فرمان یا دستخط مقامات دولتی

“هر کس احکام یا امضا یا مهر یا فرمان یا دستخط مقام رهبری و یا رؤسای سه قوه را به اعتبار مقام آنان جعل کند یا با علم به جعل یا‌ تزویر استعمال نماید به سه تا پانزده سال حبس محکوم خواهد شد”

همچنین هر کس یکی از اشیای ذیل را جعل کند یا با علم به جعل یا تزویر استعمال کند یا به کشور وارد نماید علاوه بر جبران خسارت وارده به‌ از یک تا ده سال حبس محکوم خواهد شد. این اشیا عبارت اند از:

• احکام یا امضا یا مهر یا دستخط معاون اول رئیس جمهور یا وزرا یا مهر یا امضای اعضای شورای نگهبان یا نمایندگان مجلس شورای‌ اسلامی یا مجلس خبرگان یا قضات یا یکی از رؤسا یا کارمندان و مسئولین دولتی از حیث مقام رسمی آنان
• مهر یا تمبر یا علامت یکی از شرکت‌ها یا مؤسسات یا ادارات دولتی یا نهادهای انقلاب اسلامی
• احکام دادگاه‌ها یا اسناد یا حواله‌های صادره از خزانه‌ی دولتی
• منگنه یا علامتی که برای تعیین عیار طلا یا نقره به‌کار می‌رود
• اسکناس رایج داخلی یا خارجی یا اسناد بانکی نظیر برات‌های قبول شده از طرف بانک‌ها یا چک‌ های صادره از طرف بانک‌ها و سایر اسناد‌ تعهدآور بانکی.

• جعل مهر، تمبر، منگنه یا علامت یکی از شرکت‌ها یا مؤسسات یا ادارات دولتی یا نهادهای انقلاب اسلامی یا نهادهای عمومی غیردولتی یا شرکت‌ ها و تجارت‌خانه‌های غیردولتی

هرکس مهر یا منگنه یا علامت یکی از ادارات یا مؤسسات یا نهادهای عمومی غیردولتی مانند شهرداری ‌ها را جعل کند یا با علم به جعل‌ استعمال نماید علاوه بر جبران خسارت وارده به شش ماه تا سه سال حبس محکوم خواهد شد.

به علاوه، هر کس مهر یا منگنه یا علامت یکی از شرکت‌های غیردولتی که مطابق قانون تشکیل شده است یا یکی از تجارت‌خانه‌ها را جعل کند یا با‌ علم به جعل استعمال نماید علاوه بر جبران خسارت وارده به سه ماه تا دو سال حبس محکوم خواهد شد.

• جعل اسکناس رایج داخلی یا خارجی یا اسناد بانکی یا اسناد و اوراق بهادار و حواله‌های صادره از خزانه

هرکس اسکناس رایج داخلی یا خارجی یا اسناد بانکی نظیر برات‌های قبول شده از طرف بانک‌ها یا چک‌های صادره از طرف بانک‌ها و‌ سایر اسناد تعهدآور بانکی و نیز اسناد یا اوراق بهادار یا حواله‌های صادره از خزانه را به قصد اخلال در وضع پولی یا بانکی یا اقتصادی یا بر هم‌زدن نظام‌ و امنیت سیاسی و اجتماعی جعل یا وارد کشور نماید یا با علم به مجعول بودن استفاده کند چنانچه مفسد و محارب شناخته نشود به پنج تا‌ بیست سال حبس محکوم می‌شود.

• جعل مدارک تحصیلی

هرکس مدارک اشتغال به تحصیل یا فارغ‌التحصیلی یا تأییدیه یا ریزنمرات تحصیلی دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی و تحقیقاتی‌ داخل یا خارج از کشور یا ارزشنامه‌ های تحصیلات خارجی را جعل کند یا با علم به جعلی بودن آن را مورد استفاده قرار بدهد علاوه بر جبران خسارت، به‌ یک تا سه سال حبس محکوم خواهد شد.

همچنین در صورتی که مرتکب، یکی از کارکنان وزارتخانه‌ها یا سازمان‌ها و مؤسسات وابسته به دولت یا شهرداری‌ها یا نهادهای انقلاب اسلامی باشد یا به‌ نحوی از انحاء در امر جعل یا استفاده از مدارک و اوراق جعلی شرکت داشته باشد به حداکثر مجازات محکوم می‌گردد.

• جعل در اسناد و نوشته‌های غیر رسمی

هرکس در اسناد یا نوشته‌های غیر رسمی جعل یا تزویر کند یا با علم به جعل و تزویر آنها را مورد استفاده قرار دهد علاوه بر جبران‌ خسارت وارده به شش ماه تا دو سال حبس یا به سه تا دوازده میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.

• جعل در اسناد و نوشته‌های رسمی

هریک از کارمندان و مسئولان دولتی که در اجرای وظیفه‌ی خود در احکام و تقریرات و نوشته‌ها و اسناد و سجلات و دفاتر و غیر آنها از‌ نوشته‌ها و اوراق رسمی تزویر کند اعم از اینکه امضا یا مهری را ساخته یا امضا یا مهر یا خطوط را تحریف کرده یا کلمه‌ای الحاق کند یا اسامی اشخاص‌ را تغییر بدهد علاوه بر مجازات‌های اداری و جبران خسارت وارده به یک تا پنج سال حبس یا به پرداخت شش تا سی میلیون ریال جزای نقدی‌ محکوم خواهد شد.

• عکس‌ برداری از اوراق و مدارک

عکس‌برداری از کارت شناسایی، اوراق هویت شخصی و مدارک دولتی و عمومی و سایر مدارک مشابه در صورتی‌که موجب اشتباه با ‌اصل شود باید ممهور به مهر یا علامتی باشد که نشان دهد آن مدارک رونوشت یا عکس می‌باشد، در غیر این صورت عمل فوق جعل محسوب می‌شود‌ و تهیه‌کنندگان اینگونه مدارک و استفاده‌کنندگان از آنها علاوه بر جبران خسارت به شش ماه تا دو سال حبس و یا به سه تا‌ دوازده میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهند شد.

• جعل گواهی پزشکی

هر کس شخصا یا توسط دیگری برای معافیت خود یا شخص دیگری از خدمت دولت یا نظام وظیفه یا برای تقدیم به دادگاه گواهی ‌پزشکی به اسم طبیب جعل کند به شش ماه تا یکسال حبس یا به سه تا شش میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.

• صدور گواهی‌نامه‌ی خلاف واقع

هرگاه پزشک گواهی بر خلاف واقع درباره‌ی شخصی برای معافیت از خدمت در ادارات رسمی یا نظام‌ وظیفه یا برای تقدیم به مراجع‌ قضائی بدهد به شش‌ماه تا دو سال حبس یا به سه تا دوازده میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.

به علاوه، هرگاه گواهی مزبور به واسطه‌ی اخذ‌ مال یا وجهی انجام گرفته علاوه بر استرداد و ضبط آن به عنوان جریمه، به مجازات مقرر برای رشوه‌گیرنده محکوم می‌گردد.

• شرکت در آزمون به جای دیگری یا شرکت دادن دیگری به جای خود

 هرکس به جای داوطلب اصلی هر یک از آزمون‌ها اعم از کنکور ورودی دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی، دانش سراها، مراکز تربیت معلم، اعزام دانشجو به خارج از کشور یا امتحانات داخلی و نهایی واحدهای مزبور یا امتحانات دبیرستان‌ ها،‌ مدارس راهنمایی و هنرستان‌ ها و غیره در جلسه‌ی امتحان شرکت نماید طبق آن فرد مرتکب و داوطلب علاوه بر مجازات اداری و انتظامی به دویست‌ هزار تا یک میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.

مصادیق جرم جعل چیست؟

• تحصیل غافلگیرانه امضای واقعی:

هرگاه به طور غافلگیرانه و توأم با قصد تقلب از شخصی امضا گرفته شود، مصداق جعل محسوب می شود. در حقیقت علی رغم واقعی بودن امضا، دو شرط تقلب و غافلگیرانه بودن موجب می‌شود که جرم جعل تحقق پیدا کند و این همانند استبدال شخص است؛ به عبارت دیگر با غصب هویت دیگری و با استفاده از نام و عنوان شخص دیگر امضای واقعی در سند گذاشته می‌شود که تحت عنوان جعل هویت غیر، از آن یاد می‌شود.

• تراشیدن و خراشیدن:

خراشیدن، از بین بردن یک جزء کلمه مصداق جعل تلقی می شود. به عنوان مثال اگر کسی واژه «حسین» را به «حسن» تبدیل کند مرتکب جرم جعل شده است.

• قلم بردن در نوشته:

عبارت است از تغییر و تبدیل حروف و کلمات یا ارقام موجود، بدون اینکه کلمه یا رقم جدیدی اضافه شود مثل اینکه عدد ۱ را به ۲ یا ۳ تبدیل کند.

• اثبات در نوشته:

عبارت است از اعتبار بخشیدن به سند یا نوشته باطل از طریق پاک کردن و از بین بردن علامت بطلانِ سند یا کلمه «باطل».

• الحاق و الصاق:

در الصاق، حداقل دو نوشته متفاوت از یک شخص به همدیگر وصل و چسپانده می‌شود؛ به طوری که در نظر اول، یک سند به حساب می‌آیند اما در الحاق، رقم یا حرف یا کلمه‌ای در متن یا حاشیه یک سند اضافه می‌شود.

چگونگی طرح دعوی در در دادگاه 

سوالی که اینجا مطرح می شود این است که در چه مواردی جرم جعل و استفاده از سند مجعول در دادگاه حقوقی و در چه مواردی در دادگاه کیفری مطرح و پیگیری می‌شود. در پاسخ به این سوال می توان گفت رسیدگی به همه جرایم از جمله جرم جعل و استفاده از سند مجعول در دادسراها و محاکم کیفری صورت می‌گیرد و در محاکم حقوقی صرفاً به ادعای جعل و اظهار انکار پرداخته می‌شود.

وکلای دادگستری به عنوان افراد آگاه در این زمینه می توانند به دلیل اشراف به قوانین از حقوق مادی و معنوی افرادی که بعضا به صورت نا خواسته گرفتار چنین موضوعاتی شده اند به خوبی دفاع کنند. بنابراین، توصیه می شود به منظور تسریع در باز پس گیری حقوق از دست رفته خود و جبران خسارات وارده حتما از دانش یک وکیل کیفری بهره مند شوید.

گروه وکلای عدل ایرانیان با سابقه درخشان و پرونده های موفق طی سال های اخیر آماده بررسی پرونده های قضایی و مشاوره های تخصصی در حوزه های مختلف حقوقی از جمله دعاوی کیفری می باشد. با اعتماد به وکلای پایه یک دادگستری این موسسه می توانید از استیفای کامل حقوق قانونی خود اطمینان خاطر داشته باشید.

مطالب مرتبط:

تجاوز جنسی و مجازاتی که در قانون برای آن تعریف شده است

کلاهبرداری ؛ مصادیق و مجازات کیفری آن

سرقت و مجازاتی که در قانون برای آن تعیین شده است

فروش مال غیر چیست و چه مجازاتی را به دنبال دارد؟