به طور کلی حضانت حق و تکلیفی برای پدر و مادر است و هیچ یک نمی تواند دیگری را از آن محروم کند.
حضانت فرزندان بعد از طلاق نیز براساس سن آنها تعیین می شود. به این معنا که حضانت فرزند تا پایان ۷ سالگی بر عهده مادر و بعد از آن نیز تا سن بلوغ با پدر است. البته زمانی که فرزند به سن بلوغ رسید، خود می تواند تصمیم بگیرد که با کدام یک از والدین خود زندگی کند. در این مورد دادگاه نیز بررسی های مورد نیاز را انجام خواهد داد.
براساس فقه اسلامی، کسی که حضانت فرزند را عهده دار می شود، می بایست در وهله نخست، عاقل و امانت دار باشد و صلاحیت تربیت و نگهداری از فرزند را دارا باشد. به همی ترتیب مادران به دلیل وابستگی های عاطفی و روانی بسیار به فرزندان خود، متقاضی گرفتن حضانت فرزند خود هستند. لذا یکی از سوالات رایج، در مورد قوانین گرفتن حضانت این است که شرایط گرفتن حضانت فرزند توسط مادر شامل چه مواردی است؟ بنابراین در مقاله پیش رو قصد داریم با استناد به ماده 1170 قانون مدنی و ماده 1173 این قانون، و با در نظر داشتن ماده 45 قانون حمایت از خانواده به کلیه سوالات شما در اینباره پاسخ دهیم.
حضانت فرزند توسط مادر چه شرایطی دارد؟
یکی از مواردی که مادر می تواند با ارائه آن حضانت فرزندش را بر عهده بگیرد، این است که اسناد و مدارک کافی به منظور اثبات انحرافات اخلاقی و رفتاری پدر به دادگاه را دارا باشد. او با این روش باعث سلب حضانت از پدر شده و می تواند خود حضانت فرزند را بر عهده گیرد.
این موارد شامل:
- فساد اخلاقی و فحشای پدر
- ابتلا به مشکلات و بیماری های روانی و عصبی
- سوء استفاده از کودک
- اعتیاد به مواد مخدر و ضرب و جرح فرزند
چنانچه مادر بتواند یکی از این موارد فوق را در دادگاه اثبات نماید، حق حضانت به مادر منتقل می شود.
مطالعه پیشنهادی : همه چیز درباره حقوق فرزند
نحوه گرفتن حضانت فرزند توسط مادر
به طورکلی نحوه گرفتن حضانت فرزند توسط مادر روندی بسیار پیچیده و دارای فرآیندی نسبتا زمانبر است. چراکه شرایط اخلاقی و رفتاری مادر و سلامتی روانی وی نیز مورد بررسی قرار می گیرد.
با این وجود، در صورتیکه برای دادگاه اثبات شود که جدایی فرزند از مادر، مشکلات روحی و روانی برای فرزند و یا عسر و حرج را برای وی به دنبال دارد، حضانت فرزند به مادر واگذار می شود.
در شرایط کلی نیز با اصلاح ماده ۱۱۶۹ قانون مدنی، حضانت فرزندان اعم از پسر و دختر تا ۷ سالگی بر عهده مادر است و پس از آن نیز حضانت می بایست به پدر واگذار شود.
روش های گرفتن حضانت فرزند توسط مادر
روش های گرفتن حضانت در کشور ایران بوسیله مادر شامل موارد زیر است:
یکی اینکه مادر بتواند اثبات نماید که پدر دارای انحرافات اخلاقی و رفتاری است و اسناد و مدارک این ادعا را به دادگاه ارائه نماید.
مسیر دوم اینکه مادر از برخی حقوق خود همچون: مهریه، نفقه ایام گذشته و اجرت المثل در ازای حضانت فرزند به پدر بگذرد. به همین ترتیب مادر با گذشتن از حقوق مالی خود، قادر می باشد تا حضانت فرزند را بر عهده بگیرد.
چه مواردی باعث سلب حضانت فرزند از مادر می شود؟
چنانچه مادر دارای یکی از شرایط زیر باشد پدر می‌تواند برای سلب حضانت فرزند از مادر اقدام نماید.
- چنانچه مادر دارای فساد اخلاقی باشد و این مساله در دادگاه اثبات شود حضانت فرزند از وی سلب خواهد شد.
- در صورتیکه مادر به مواد مخدر یا الکل اعتیاد داشته نمی تواند حضانت فرزند دختر پس از طلاق را بر عهده بگیرد.
- اگر مادر از کودک سوء استفاده نماید و از وی به منظور مشاغل ضد اخلاقی استفاده کند حضانت فرزند دختر از مادر سلب می شود.
- در صورتی که مادر به بیماری‌های روانی مبتلا باشد، براساس تشخیص پزشکی قانونی حضانت فرزند از وی سلب خواهد شد.
- در صورتیکه مادر اقدام به ضرب و جرح خارج از متعارف فرزند نماید و این عمل دائما تکرار شود حضانت فرزند از وی سلب می شود.
حضانت فرزند در طلاق توافقی چه شرایطی دارد؟
در طلاق توافقی، زن و شوهر بر سر این مساله چه کسی حضانت را بر عهده گیرد و دیدار فرزند چه شرایطی داشته باشد، به توافق می رسند و به طور معمول در طلاق توافقی مادر از حق و حقوق خود در مقابل حضانت فرزند گذشت می کند.
برای حضانت فرزند توسط مادر به چه مدارکی نیاز است؟
- سند طلاق
- مدارک شناسایی همچون کارت ملی و شناسنامه مادر
- در صورتیکه طلاق از نوع توافقی باشد، ارائه نسخه توافقات زن و شوهر به دادگاه ضروری می باشد.
دادگاه صالح به منظور گرفتن حضانت فرزند توسط مادر
مرجع صالح، جهت تعیین شرایط دریافت حضانت فرزند بوسیله مادر، دادگاه خانواده می باشد. به همین ترتیب مادر با مراجعه به دفاتر قضایی درخواست خود را نسبت به اینکه متقاضی دریافت حق حضانت است، تنظیم نموده و بعد از پرداخت هزینه های جانبی، این درخواست به دادگاه خانواده ارسال می شود.
پس از بررسی های مورد نیاز، قاضی با در نظر داشتن مدارک و نوع درخواست، رای نهایی را صادر می نماید.
آیا امکان صرف نظر کردن از حق حضانت فرزند وجود دارد؟
از اساسی ترین مسائلی که در موضوع حضانت مطرح می شود، صرف‌نظر کردن از این حق در طلاق یا قرارداد است. برای مثال مادری در مقابل گرفتن حق حضانت، مهریه خود را می بخشد. اکنون این سوال مطرح می شود که آیا در این فرض می بایست گفت پدر تا ابد حق حضانت خود را از دست داده و بازگرداندن آن امکان پذیر نیست؟
در پاسخ به این پرسش می توان گفت، حضانت، هم حق است و هم تکلیف؛ جنبه حق آن، قابل اسقاط است اما جنبه تکلیف همچنان پابرجاست.
به معنای دیگر، در مواردی که پدر یا مادر به دلیل رعایت مصلحت فرزند، مسئول نگهداری از او می‌شوند، هیچ قراردادی نمی تواند آنها را از این وظیفه معاف کند.
لذا در صورتیکه پدری حق حضانت را از خود سلب نموده است، اثبات کند که نگهداری فرزند توسط مادر به صلاح کودک نیست می‌تواند مجددا سرپرستی وی را برعهده بگیرد.
حضانت فرزند پس از ازدواج مادر به چه صورت است؟
برخی از افراد بر این باورند که حضانت فرزند پس از ازدواج مادر از وی ساقط می‌شود. این در حالی است که قانون به نفع فرزند تعیین شده و تا ابد این حق را از مادر سلب نمی‌کند. مادر برای حضانت فرزند خود می بایست کلیه حقوق او را در نظر بگیرد و در صورت برقراری شرایطی که در ادامه آورده می شود، می تواند همچنان حضانت فرزندش را بر عهده بگیرد.
شرایط حضانت فرزند پس از ازدواج مادر
در گذشته با ازدواج مجدد مادر، حضانت فرزند از وی ساقط شده و فرزند به پدر سپرده می‌شد. اما در قانون جدید حمایت از خانواده در صورتیکه فرزند به مادر خود محتاج بوده و مادر نیز دارای صلاحیت کافی برای سرپرستی وی باشد و از نظر روانی در سلامتی کامل باشد، حتی در صورت ازدواج مجدد نیز می‌تواند حضانت فرزند خود را حفظ نماید.
به همین ترتیب در صورت حفظ امنیت فرزند، پس از ازدواج مادر نیز خللی در موضوع حضانت او ایجاد نمی‌شود. به همین ترتیب مادر پس از ازدواج نیز می‌تواند فرزند خود را تا سن 7 سالگی نزد خود نگه دارد.
در نظر داشته باشید، حضانت فرزند فقط در شرایطی از مادر سلب خواهد شد که شرایط نگهداری تغییر کند. مثلا اگر شوهر مادر با فرزند رفتار نامناسبی داشته باشد و باعث آزار و اذیت او شود حق حضانت از مادر سلب خواهد شد. اما مواردی همچون فوت شوهر سابق این حضانت را سلب نمی‌کند.
آیا مادر حق دارد برای حضانت فرزند خود دستمزدی دریافت کند؟
با در نظر داشتن اینکه سرپرستی قانونی فرزند با والدین است هیچ یک از آنها حق ندارد در ازای حضانت فرزند خود تقاضای مالی داشته باشند. اما اگر بنابر هر دلیلی دادگاه سرپرستی فرزند را به شخص دیگری بسپارد آن شخص می‌تواند در ازای نگهداری فرزند درخواست دستمزد داشته باشد.
نفقه فرزندی که مادر حضانت او را برعهده دارد به چه صورت است؟
براساس ماده قانون ۱۱۹۸ قانون مدنی، پدر مسئولیت پرداخت نفقه فرزندان را بر عهده دارد و می بایست نسبت به تعهد خود که پرداخت نفقه است عمل نماید. این نفقه شامل، خوراک، پوشاک و مسکن می باشد. اما در صورتیکه پدر استطاعت مالی کافی برای پرداخت نفقه را نداشته باشد، پرداخت نفقه بر عهده جد پدری فرزند یعنی همان پدربزرگ خواهد بود.
در شرایطی که پدر از پرداخت نفقه فرزند خودداری نماید، مادر به علت عدم پرداخت نفقه می تواند از پدر شکایت نماید و بر اساس قانون مجازات اسلامی چنانچه پدر قدرت پرداخت را داشته و از نفقه امتناع ورزد به حبس ۳ ماه تا ۵ ماه محکوم خواهد شد.
نتیجه گیری
همانطور که اشاره شد نحوه گرفتن حضانت فرزند توسط مادر روندی پیچیده و زمانبر است. به همین خاطر شما می توانید از وکیل متخصص در زمینه حضانت فرزند مشاوره بگیرید.
در شرایطی که پدر صلاحیت کامل و لازم را جهت بر عهده گرفتن حضانت فرزند ندارد، مادر می تواند با مراجعه به دادگاه خانواده تقاضای سلب حضانت از پدر را داشته باشد.
دادگاه نیز پس از بررسی های مورد نیاز حکم نهایی را برای حضانت فرزند صادر می نماید. اما می بایست توجه داشت که دریافت حضانت فرزند به مادر مستلزم بررسی شرایط اخلاقی و رفتاری مادر و سلامتی روانی اوست. همچنین در صورتیکه مادر دارای جنون و ابتلا به بیمارهای روانی باشد و از سلامتی کافی برخوردار نباشد نمی تواند حضانت فرزند را بر عهده بگیرد.
لذا توصیه می‌شود از یک وکیل خوب و متخصص در زمینه حضانت فرزند توسط مادر مشاوره و راهنمایی بگیرید. این شخص به شما کمک می کند تا فرآیند دریافت حق حضانت در مدت زمان کوتاهتری انجام شود، همچنین دیگر نیازی به حضور شما در دادگاه خانواده نیست.
گروه وکلای عدل ایرانیان نیز با بهترین وکلای خانواده آماده است تا به کلیه سوالات شما پیرامون شرایط حضانت فرزند توسط مادر پاسخ داده و تا رسیدن به نتیجه مطلوب شما را همراهی کند.
مطالب مرتبط:
شرایط فرزند خواندگی برای خانواده هایی که فرزند دارند، چیست؟
قیم کیست و چه وظایفی را بر عهده دارد؟
گرفتن حضانت فرزند دختر و پسر پس از طلاق
نفقه فرزند و قوانین مرتبط با آن + مبلغ نفقه فرزند در سال جدید
برای مشاوره رایگان تلفنی کلیک کنید : 47783-021