بررسی استرداد لاشه چک
چک، یکی از انواع اسناد تجاری به شمار می آید که جهت انتقال وجه به شکل غیر نقدی و یا به منظور ضمانت مورد استفاده قرار می گیرد. حال در صورتیکه صادر کننده چک، به هر دلیلی قصد داشته باشد چک صادر شده خود را از دارنده آن باز پس گیرد، اما دارنده چک نسبت به استرداد لاشه چک امتناع ورزد، دعوی استرداد لاشه چک مطرح خواهد شد.
به معنای دیگر، این دعوی زمانی قابل اقامه در دادگاه می باشد، که صادر کننده آن ادعا کند که مبلغ چک پرداخت شده است و یا چک به دلیل دیگری همچون امانی بودن، در دست گیرنده چک بوده است. به همین خاطر اثبات دلایل ادعای استرداد لاشه چک می بایست بوسیله شخص خواهان لاشه چک صورت گیرد و دارای مراحل قانونی مختص به خود است.
به دلیل اهمیت آشنایی با نحوه استرداد انواع لاشه چک در مقاله پیش رو قصد داریم تا ضمن معرفی دعاوی مرتبط با این موضوع به شرایط و روش های استرداد لاشه چک بپردازیم.
دعوای استرداد لاشه چک چیست؟
همانطور که اشاره شد دعوای استرداد لاشه چک و سفته یکی از انواع دعاوی حقوقی به شمار می آید که بوسیله صادرکننده چک به عنوان خواهان، علیه دارنده چک یا همان خوانده، به منظور دریافت لاشه چک مطرح می شود.
در صورت برقراری یکی از موجبات قانونی همچون پرداخت وجه چک، ادامه تصرف دارنده بر لاشه چک غیر قانونی است. به همین خاطر دارنده چک می بایست لاشه آن را به صادرکننده یا وکیل وی بازپس دهد.
به همین ترتیب، اگر با وجود درخواست صادرکننده، دارنده چک از استرداد آن خودداری کند، صادرکننده حق دارد تا با تنظیم اظهارنامه و یا دادخواست حقوقی، از طریق قانونی جهت دریافت لاشه چک اقدام نماید.
طرح دعوی استرداد لاشه چک شامل چه مواردی است؟
براساس قانون اگر هر یک از شرایط زیر برقرار باشد، دارنده چک موظف است که آن را به صادر کننده تحویل دهد. به همین ترتیب در صورت وجود هر یک از موارد زیر و عدم استرداد لاشه چک به صادرکننده، این شخص می تواند دادخواست خود را به دادگاه حقوقی ارائه نماید:
- داشتن رضایتنامه رسمی از دارنده چک.
- تحویل نامه رسمی از مراجع قضایی یا ثبتی مبنی بر پرداخت مبلغ چک.
- داشتن حکم قضایی مبنی بر برائت ذمه صاحب حساب نسبت به پرداخت مبلغ چک.
- چنانچه اثبات شود چک جهت ضمانت یا امانت یا بابت حسن انجام کار صادر شده است و مساله ضمانت نیز رفع شده باشد، چک می بایست به صادرکننده آن مسترد شود.
- اگر قراردادی که جهت ایفای تعهدات ناشی از آن، چک و یا سفته صادر شده باشد بنابر هر علتی منحل شود، با فسخ قرارداد، تعهدات ناشی از آن نیز منحل شده و دلیلی برای باقی ماندن چک در دست دارنده آن وجود نخواهد داشت و چک و سفته می بایست به صاحب آن مسترد گردد.
- چنانچه چک و سفته به منظور امانت صادر شده باشد دارنده وظیفه دارد آن را به صادر کننده مسترد نماید.
مطالعه پیشنهادی : صفر تا صد آشنایی با چک و سفته
دلایل اهمیت حقوقی استرداد لاشه چک
- به طور کلی با انجام تعهدات قرارداد همه چیز به پایان نمی‌رسد. لذا متعهد وظیفه دارد تا در زمان اجرای تعهد دلایلی را برای خود ثبت و ضبط نماید تا در صورت نیاز، با استناد به آنها انجام تعهدات خود را اثبات نماید. چرا که امکان دارد شخص طلبکار پس از گذشت مدتی ادعا کند که متعهد به وظایف خود عمل نکرده است. بنابراین مهم‌ترین اقدامی که صادرکننده سند تجاری می بایست در زمان اجرای تعهد صورت دهد، استرداد لاشه چک است.
- امکان دارد دارنده چک بعد از دریافت مبلغ چک، آن را به روش های گوناگون به شخص ثالثی منتقل کند. در چنین شرایطی، صادرکننده چک با مسائل حقوقی پیچیده ای روبرو خواهد شد. لذا چنانچه شخص سوم وجه چک را درخواست نماید، صادرکننده قادر نیست تا به این مطلب استناد کند که از قبل مبلغ چک را پرداخت کرده و یا اینکه قرارداد اولیه فسخ و یا تمام شده است. در این شرایط، صادرکننده چک ملزم به پرداخت مبلغ چک خواهد شد و می بایست مبلغ چک را به شخص ثالثی که چک در اختیار اوست، پرداخت کند.
آیا تقاضای خسارت پس از استرداد لاشه چک برگشتی امکان پذیر است؟
در مواردی صادر کننده چک در زمان اقامه دعوی استرداد لاشه چک برگشتی در دادگاه بابت اقامه این دعوی متضرر می شود. در این شرایط صادر کننده چک در صورت وجود دلایل و مستندات مبنی بر اجازه داشتن تقاضای خسارت از دارنده چک، حق دارد تا علاوه بر درخواست استرداد لاشه چک برگشتی، درخواست مطالبه خسارت نیز داشته باشد.
آیا عدم استرداد لاشه چک جرم محسوب می شود؟
در صورتیکه صادر کننده چک، آن را صادر کرده و به صورت امانت در اختیار شخص دیگر قرار دهد و این فرد نیز چک را به دیگری انتقال دهد و یا به هر شکلی از چک صادر شده سوء استفاده کند مرتکب جرم شده و صادر کننده چک مجاز می باشد تا به جرم خیانت در امانت در دادگاه از دارنده چک شکایت کرده و خواستار محکومیت وی شود.
کدام مرجع قضایی اقامه دعوی استرداد لاشه چک برگشتی را بر عهده دارد؟
مرجع صالح اقامه این دعوی شورای حل اختلاف و یا دادگاه حقوقی عمومی محل اقامت دارنده چک می باشد. با این وجود صادر کننده چک در شرایطی قادر می باشد تا تقاضای استرداد لاشه چک برگشتی را در شورای حل اختلاف مطرح نماید که مبلغ چک از بیست میلیون تومان کمتر و یا برابر با آن باشد. در غیر این صورت صادر کننده چک می بایست این دادخواست را دادگاه عمومی مطرح نماید.
طرح دعوی استرداد لاشه چک به چه صورت است؟
از آنجایی که دادخواست استرداد لاشه چک برگشتی جزء دعاوی غیرمالی به شمار می آید، می بایست با ابطال تمبر هزینه دادرسی، همچون سایر دعاوی غیر مالی در آغاز در دادگاه انجام شده و پس از آن دارنده چک، مدارکی مبنی بر امانی بودن چک یا ایفای تعهدات یا پرداخت وجه چک را ضمیمه درخواست خود کرده و به دادگاه ارائه دهد.
در نظر داشته باشید، دعوی استرداد لاشه چک می تواند به شکل جداگانه مطرح شده و یا اینکه در دعوی تقابل اقامه گردد.
روش طرح دادخواست استرداد لاشه چک
پیش از طرح دادخواست استرداد لاشه چک، صادرکننده چک می بایست به کمک ارسال اظهارنامه ای، این درخواست را به شکل رسمی از دارنده چک درخواست نماید. ارسال اظهارنامه بدون ضمانت اجرای حقوقی می باشد، اما بجز تاثیرات روانی بر دارنده چک، امکان دارد مهلت ارسال اظهارنامه به صورت مبداء محاسبه خسارات وارده به صادرکننده در نظر دادگاه قرار گیرد.
در صورتیکه روند قانونی ذکر شده جهت دریافت لاشه چک کافی نباشد، صادرکننده چک و یا وکیل او قادر می باشند تا با تنظیم دادخواست استرداد لاشه چک و سفته و ارائه آن در دادگاه عمومی و حقوقی این شخص را وادار به تحویل لاشه آن نماید.
منظور از دادخواست فرم چاپی از پیش تنظیم شده ای است که دعوای حقوقی بر روی آن درج می شود و می بایست مشخصات طرفین دعوی و موضوع مورد پیگیری در آن قید گردد.
مدارک لازم جهت طرح دعوای استرداد لاشه چک
- مدارک شناسایی همچون کارت ملی.
- تصویر سند عادی و در صورت در دسترس نبودن، شهادت شهود و مطلعین.
- ارائه اظهارنامه درخواست استرداد لاشه چک.
- در دست داشتن مدارک امانی بودن چک و یا شهادت شهود و یا قرارداد شامل تصریح به تضمینی بودن چک برای انجام تعهدات و مدارک انجام تعهد یا فسخ و ابطال قرارداد و یا رسید پرداخت مبلغ چک.
خیانت در امانت عدم استرداد چک چه مجازاتی دارد؟
با استناد به ماده 674 قانون مجازات اسلامی: اگر اموال منقول یا غیرمنقول یا نوشته ای همچون سفته، چک، سند، قبض و مواردی از این دست به عنوان اجاره یا امانت یا رهن یا به منظور وکالت به شخصی داده شده و شرط شده باشد که اشیاء ذکر شده مسترد و یا مصرف شوند و فردی که آن اشیاء در اختیار وی بوده آنها را به ضرر مالکین یا متصرفین مصرف و یا تصاحب یا تلف یا مفقود نموده باشد، اقدام وی خیانت در امانت محسوب شده و محکوم به حبس از شش ماه تا سه سال خواهد شد.
نتیجه گیری
همانطور که در مقاله پیش رو به تفصیل توضیح داده شد دعوی استرداد لاشه چک در شرایطی مطرح خواهد شد که صادرکننده چک قصد داشته باشد چکی که را که نوشته و در اختیار شخصی قرار داده است باز پس بگیرد؛ اما شخص مقابل از تحویل آن خودداری کند.
برای طرح این دعوا، خواهان و یا صادرکننده چک یا سفته موظف می باشد در ابتدا اظهارنامه‌ای را برای دارنده سند تجاری ارسال کرده و به این روش، از وی تقاضا نماید تا لاشه چک را عودت نماید. در صورتیکه دارنده چک هم‌چنان از پس دادن لاشه سند امتناع کند، در این مرحله خواهان می بایست با مراجعه به دفاتر خدمات قضایی نسبت به ارائه دادخواست « استرداد لاشه اسناد چک/سفته » اقدام نماید.
توجه داشته باشید در صورتیکه صادرکننده مدرکی مبنی بر امانی بودن چک یا ایفای تعهد، یا پرداخت وجه چک، داشته باشد می بایست به عنوان ضمیمه دادخواست ارائه نماید.
به طور کلی از نظر قانونی بین استرداد لاشه چک و سفته تفاوتی وجود ندارد و در صورتیکه دارنده چک بعد از دریافت اظهارنامه، از استرداد لاشه چک خودداری کرد، می توان با طرح دادخواست خیانت در امانت در دادگاه کیفری، از وی شکایت کرد.
از آنجایی که استرداد لاشه چک برای صادرکننده آن مدرکی بسیار مهم به شمار می آید به همین خاطر امکان دارد نسبت به تنظیم اظهارنامه و یا دادخواست در این باره اقدام نماید که نیازمند داشتن توانایی و تخصص لازم در این زمینه می باشد. لذا توصیه می شود برای این کار از یک وکیل متخصص در این زمینه مشاوره بگیرید.
گروه وکلای عدل ایرانیان آماده است تا به کلیه سوالات شما پیرامون روش های استرداد لاشه چک پاسخ داده و تا احقاق کامل حقوق شما را همراهی نماید.
گروه وکلای عدل ایرانیان با سابقه درخشان و پرونده های موفق طی سال های اخیر آماده بررسی پرونده های قضایی و مشاوره های تخصصی در حوزه های مختلف است. شما می‌توانید به کمک وکیل پایه یک دادگستری مجموعه ما از استیفای کامل حقوق قانونی خود اطمینان خاطر داشته باشید.
مطالعه بیشتر:
برای مشاوره رایگان تلفنی کلیک کنید : 47783-021