سفته نامی است که حتما آن را شنیده اید و بار‌ها به بهانه گرفتن وام یا ضمانت از آن استفاده کرده اید. اما امروزه در دنیای اقتصاد و تجارت، سفته به عنوان وسیله‌ای اعتباری نقش مهمی در تامین کوتاه مدت منابع سرمایه گذاری ایفا می‌کند و حتی شرکت‌های بزرگ با صدور آن نزد بانک‌ها، مشکلات مالی جاری خود را مرتفع می‌کنند.
همچنین از سفته می‌توان به عنوان وسیله پرداخت در معاملات غیرنقدی استفاده کرد و این امر در معاملات کالا‌های مصرفی بسیار معمول است و شاید به دلیل همین عمومیت است که همه جا به فروش می‌رسد. از دیگر کاربرد های سفته می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سند پرداخت وجه دین در سر رسید پرداخت دین در قرض های بین افراد
- مطالبه سفته توسط بانک ها در قبال اعطاء وام به مشتریان خود
- در قرار دادهایی که بین شرکت ها و موٴسسات اداری با پیمانکاران منعقد می شود، از سفته بدون تاریخ می توان به عنوان تضمین انجام تعهد پیمانکار استفاده کرد.
سفته چیست؟
از دیدگاه حقوقی قانون، طبق ماده ۳۰۷ سفته یک سند تجاری است که بر اساس آن صادرکننده به دارنده متعهد می‌شود که به صورت عندالمطالبه و یا در زمانی مشخص مبلغی پول را به وی پرداخت نماید. به طور کلی سفته‌‌ها با هدف پرداخت مبلغی پول به دیگری در آینده‌‌‌ای نزدیک یا دور استفاده می‌شوند. در اصطلاح به صدور سفته “دادن سفته” و به صدور سفته از جانب شخصی دیگر به نفع شما “گرفتن سفته” گفته می‌شود.
شرایط و مراحل صدورسفته
هنگام صدور سفته باید موارد زیر در نظر گرفته شوند؛
- ابطال تمبر مالیاتی
- درج تاریخ صدور
- درج مبلغ مشخص
- تعیین گیرنده وجه
- تعیین تاریخ تادیه
- مهر و امضا سفته
- ابطال تمبر مالیاتی چگونه است؟
پس از اینکه به قصد تهیه سفته به بانک مراجعه می‌کنید، ابتدا باید مبلغی در قبال دریافت سفته پرداخت شود که در اصطلاح به آن “خرید سفته” گفته می‌شود. لازم به ذکر است که وجه واریزی نسبت به مبلغ مورد نظر برای سفته متفاوت خواهد بود. در واقع این مبلغ پرداختی همان مالیات مورد نظر برای صدور سفته است که این روزها به جای ابطال تمبر مالیاتی شناخته می‌شود.
- درج تاریخ صدور سفته به چه معناست؟
منظور از درج تاریخ صدور سفته، همان تاریخی است که صادرکننده هنگام صدورسفته به دارنده متقاضی صدور سفته تحویل می‌دهد.
- چگونه مبلغ مشخصی را در سفته درج کنیم؟
پس از تهیه سفته، متنی در حاشیه آن درج شده است که این متن بیان کننده سقف مبلغی است که شما میتوانید نسبت به پرداخت آن تعهد دهید. لازم به ذکر است که این متن بیانگر سقف مبلغ است و نه به معنای عدم نیاز برای درج دقیق مبلغ مورد نظر. بنابراین به سقف تعیین شده در حاشیه اکتفا نکنید و مبلغ مورد نظر خود را به صورت دقیق نیز ذکر کنید. یادتان باشد که در درج مبلغ مورد نظر به حروف الزام خواهید داشت. در صورتی که به این دو نکته توجه داشته باشید، میتوانید از راه‌‌های احتمالی برای سوء استفاده از سند صادر شده جلوگیری نمایید.
چگونه گیرنده وجه را تعیین کنیم؟
در این قسمت با دو گزینه مواجه خواهید بود. می توانید سفته را در “وجه حامل” و یا برای شخص معینی را در نظر بگیرید. سفته‌‌هایی که در وجه حامل صادر می شود قابل انتقال به سایریم می باشد، بنابراین اگر نمی‌خواهید سفته شما در بازار بین افراد دست به دست بچرخد و برای پرداخت آن با اشخاصی که هیچ وقت آنها را ملاقات نکرده اید، مواجه شوید نسبت به ذکر نام دقیق گیرنده سفته غفلت نکنید.
علاوه بر این، باید عبارت “حواله کرد” موجود در سفته را خط زده و نیز قید فرمایید که گیرنده هیچ گونه حقی برای انتقال این سند به دیگری نخواهد داشت. عبارت حواله کرد در سفته به شخص دارنده این اختیار را می‌دهد که بتواند سفته را به دیگری منتقل کند، ولی اگر حواله کرد، خط خورده شود، دارنده سفته نمی‌تواند آن را به دیگری انتقال دهد و تنها خود وی برای وصول آن اقدام کند، علاوه بر آن که می‌تواند با پشت نویسی آن را به شخص دیگری انتقال دهد.
چگونه تاریخ تادیه سفته تعیین کنیم؟
برای تعیین تاریخ تادیه میتوانید آن را عندالمطالبه و یا پرداخت در موعد مقرر در نظر بگیرید. در صورت تعیین مدت، میتوانید از روش‌‌های مختلفی برای درج تاریخ استفاده نمایید که درج تاریخ دقیق از رایج ترین راهها به شمار می رود.
نکات مهم و ضروری که باید در هنگام صدورسفته در نظر گرفته شوند
یادتان باشد در صورتی که شما سند تجاری مورد نظر را بدون درج موارد گفته شده به گیرنده آن تحویل دهید، خود را با خطرات زیادی مواجه کرده اید. بنابراین در هنگام صدور سفته موارد زیر را حتما در نظر بگیرید:
- حتما در زمان دریافت و یا صدور سفته به مهر، امضا، مبلغ مورد نظر و مواردی از این قبیل دقت کنید.
- هیچ ایرادی ندارد که صادرکننده علت صدور را در این سند تجاری را قید نماید. مثلا اعلام کند” بابت خرید موتورسیکلت”. اما نمی‌تواند برای پرداخت شرطی معین کند. در صورتی که شروطی در سفته قید شود، دارنده سفته از مزایای مربوط به آن محروم خواهد شد. در صورت تحویل کالا، بابت حسن اجرای تعهد و… از جمله رایج ترین شروط درج شده در سفته‌‌ها به شمار می‌روند.
- اگر شما به پرداخت مالیات توجه نکنید و مبلغی را درسفته ذکرکنید که از سقف تعیین شده در آن بیشتر باشد و در واقع از پرداخت مالیات شانه خالی کنید، خیلی زود با جریمه مالیاتی مواجه خواهید شد.
- علاوه بر مشخصات صادرکننده و اقامتگاه و محل پرداخت، به طور حتم می‌بایست مبلغ به حروف قید شود. اگر مبلغ قید نشود تا حداکثر میزان اعتبار اسمی سفته مسئول شناخته می‌شوید.
- تاریخ صدور سفته و تاریخ پرداخت نیز باید به طور مشخص در محل مربوطه قید شود، قید نکردن تاریخ سررسید سفته به معنی عندالمطالبه بودن این سند است.
- با وجود آنکه تا این لحظه جرمی به عنوان صدور سفته بلامحل در قوانین جزایی پیش‌بینی نشده است باید دقت کنید هرگز به اسم دیگری سفته را امضا نکنید که مطابق مفاهیم مواد ۵۲۳ الی ۵۴۲ فصل پنجم قانون تعزیرات مصوب ۱۳۷۵ مصداق بارز جرم جعل است ولو اینکه نامبرده راضی به این عمل شما بوده باشد. البته شما میتوانید با پشت‌نویسی (ظهر نویسی) سفته را انتقال بدهید. به عنوان مثال این سفته را به فلانی انتقال دادم و ذیل آن را امضا کنید یا بنویسید به فلانی برای وصول وکالت می‌دهم و امضا کنید. اگر سفتهای را برای ضمانت یا تضمین انجام تعهدی به کسی می‌دهید به طور حتم این کار را دریکی از دفترخانه های اسناد رسمی انجام دهید و از او رسید بگیرید که از چه بابت سند را به وی سپرده‌اید. این کار شما را از مشکلات بعدی در دادگاه آسوده خاطر می‌کند.
سفته چه مزایایی برای دارنده به همراه دارد؟
تصور کنید شخص الف پس از مهر و امضای سفته، آن را به نفع شخص ب صادر می‌کند. شخص ب نیز پس از امضاکردن پشت آن، سند را به شخص ج واگذار می‌کند و شخص ج نیز پس از امضا آن را به شخص د انتقال می‌دهد و بر طبق روال قبل، شخص د نیز با امضا کردن پشت سفته آن را به شما می‌دهد. در این صورت شما که در حال حاضر به عنوان مالک نهایی سفته هستید، میتوانید وجه مندرج در آن را از تما‌‌می افراد قبلی از جمله: صادرکننده یا همان شخص الف و سایر ظهرنویسان(ب،ج و د) اخذ نمایید.
البته این نکته را به خاطر داشته باشید که شما نمی‌توانید از هرکدام از این افراد یک بار کل مبلغ را دریافت کنید! بلکه میتوانید در مجموع یک مرتبه کل مبلغ قید شده در سفته را از آنها بگیرید و وجه قید شده را وصول کنید. لازم به ذکر می‌باشد که این ویژگی و مزیت در موارد عادی انتقال طلب وجود ندارد. به این ویژگی مسئولیت تضامنی مسئولان سفته گفته می‌شود.
در صورتی که سفته مورد نظر پرداخت نشود، میتوانید به دادگاه مراجعه نمایید تا در ادامه بنا به درخواست شما دادگاه معادل وجه سفته را از اموال صادرکننده و یا ظهرنویسان و تا زمان صدور حکم دادگاه، توقیف نماید. به این روش که با هدف اطمینان حاصل کردن از رسیدن به طلب صورت می‌گیرد، “تامین خواسته” گفته می‌شود.
در صورتی که شما سفتهای در دست نداشته باشید، دادگاه به راحتی با شما همراه نخواهد شد. در واقع به راحتی با درخواست شما موافقت نمی‌شود و شاید ملزم شوید تا برای تامین خواسته خود مبلغی را به ودیعه بگذارید. اما با شرط در اختیار داشتن این سند تجاری و رعایت چند تکلیف، دادگاه با تقاضای شما بدون دریافت هیچ گونه مبلغی موافقت خواهد کرد. در ادامه این تکالیف را بیان خواهیم کرد.
چگونه ازمزایای سفته برخوردار شویم؟
در صورتی که سفتهای در دست دارید و می‌خواهید از مزایای مختلف آن اعم از تامین خواسته و مسئولیت تضامنی بهره مند شوید، باید بدانید که برای رسیدن به این گونه مزایا باید شرایط و مراحل زیر در نظر گرفته شود.
در حداکثر ۱۰ روز از سررسیدی که در سفته به منظور پرداخت قید شده است باید به مرجع ثبت واخواست دادگستری بروید و نسبت به عدم تادیه اعتراض خود را اعلام نمایید. برای ثبت این اعتراض باید نوشته ای تحت عنوان واخواست عدم تادیه تهیه شود. در صورتی که سند تجاری مزبور سررسید معین ندارد و عندالمطالبه است، باید حداکثر تا یک سال پس از صدور آن نسبت به وصول طلب اقدام کرد.
لازم به ذکر می‌باشد که این کار با ارسال اظهارنامه امکان پذیر خواهد بود. اگر برای وصول وجه مورد نظر از اظهارنامه استفاده کرده اید، باید منتظر ابلاغ آن بمانید. زیرا تاریخ ابلاغ اظهارنامه به عنوان تاریخ سررسید و مطالبه به حساب می‌آید. پس از ابلاغ اظهارنامه شما حداکثر تا ۱۰ روز فرصت خواهید داشت تا نسبت به ثبت واخواست عدم تادیه اقدام نمایید.
پس از ثبت واخواست عدم تادیه میتوانید با مراجعه به مراجع ذی صلاح، تقاضای تامین خواسته کنید. در صورتی که پیش از تقاضای تامین خواسته، دعوای مطالبه وجه را اعلام نکرده اید باید حداکثر تا ۱۰ روز پس از صدور قرار، دعوای مذکور را طرح نمایید. در غیر این صورت شاید از اموال توقیف شده، رفع توقیف شود.
حداکثر تا ۱ سال پس از ثبت واخواست عدم تادیه باید در دادگاه‌‌‌ای ذی صلاح دعوای مطالبه وجه سند تجاری مزبور را اعلام نمایید. در صورتی که از این کار غلفت کنید، طرح دعوا علیه ظهرنویسان را از دست خواهید داد. در واقع مزیت مسئولیت تضامنی که پیشتر به آن اشاره شد، از دست خواهد رفت و پس از آن شما فقط میتوانید علیه صادرکننده، طرح دعوا داشته باشید. لازم به ذکر می‌باشد که این فرصت یک ساله برای سفته‌‌هایی در نظر گرفته شده است که محل پرداخت در داخل کشور دارند. در صورتی که محل پرداخت در خارج از ایران باشد، دو سال مهلت برای طرح دعوا علیه ظهرنویس‌‌ها در نظر گرفته شده است.
گروه وکلای عدل ایرانیان با سابقه درخشان و پرونده های موفق طی سال های اخیر آماده بررسی پرونده های قضایی و مشاوره های تخصصی در حوزه های مختلف حقوقی می باشد. با اعتماد به وکلای پایه یک دادگستری این موسسه می توانید از استیفای کامل حقوق قانونی خود اطمینان خاطر داشته باشید.
مطالب مرتبط:
وکیل متخصص چک
انحصار وراثت و قوانین مرتبط با آن
وکالت بلاعزل و هرآنچه که باید درباره آن دانست
