جرم قتل و مجازات کیفری آن در قانون

یکی از بزرگ‌ ترین جرایم در همه کشورها، جرم قتل است؛ جرمی که شاید سنگین ترین مجازات کیفری را به خود اختصاص داده باشد. در ادامه به جزئیات بیشتر در این زمینه خواهیم پرداخت.

جرم قتل چیست؟

به ‌طور کلی مطابق با تعریفی که عموما مطرح می شود جرم قتل عبارت است از سلب حیات از دیگری. در حقیقت زمانی که شخصی جان شخص دیگری را بگیرد جرم قتل واقع می‌شود. این جرم در گروه جرایم علیه اشخاص جای می‌گیرد، زیرا نسبت به یک شخص و یک انسان واقع می‌شود.

انواع قتل

به طور کلی جرم قتل بسته به هدف و نیت عامل یا عاملان آن به سه دسته تقسیم می شود:

قتل عمد

مطابق با ماده 290 قانون مجازات اسلامی 1392 در صورتی که جرم قتل در یکی از حالات زیر رخ دهد، قتل عمد محسوب می شود:

• شخص قصد کشتن مقتول را دارد اعم از اینکه فعل یا عمل مرتکب کشنده باشد یا نباشد که در این حالت صرف قصد کشتن مهم است و فعل شخص باید عرفا کشنده باشد یعنی تشخیص آن با عرف می باشد.
• شخص بدون قصد کشتن مقتول فعل یا رفتاری را انجام دهد که عرفا کشنده یا مرگ آور است و منجر به قتل شود. این نوع قتل معمولا در نزاع و دعوای خیابانی بسیار دیده می شود که علم و آگاهی شخص قاتل نسبت به کشنده بودن عمل خود بسیار اهمیت دارد.
• مرتکب نه قصد کشتن دیگری دارد و نه رفتار و فعل او عرفا کشنده است اما چون مقتول دارای وضعیتی خاص مانند بیماری ، پیری و.. است و یا در شرایط خاص مکانی یا زمانی که به لحاظ عرفی کشنده است قرار گرفته است، قتل محسوب می شود. اصل بر عدم علم و آگاهی مرتکب به وضعیت خاص قاتل است اما در صورتی که ثابت شود مرتکب وضعیت خاص مجنی علیه را می دانسته و انجام چنین عملی سبب مرگ او می شود در قتل واقع شده عمدی محسوب می شود.
• مرتکب قصد انجام جنایتی را دارد بدون اینکه فرد یا جمع معینی هدف او باشد در نهایت جنایت مقصود یا شبیه آن اتفاق بیفتد مثل بمب گذاری در اماکن عمومی.

قتل شبه عمد

همان طور که گفته شد یکی دیگر از انواع قتل، قتل شبه عمد است که مطابق ماده 291 دارای سه حالت می باشد:

1. مرتکب قصد رفتاری را نسبت به مقتول داشته ولی قصد جنایت واقع شده را نداشته باشد . این حالت مصداق معروف و بارز قتل غیرعمدی را بیان می کند. در جرایم عمدی رفتار مجرمانه باید منتهی به نتیجه (قتل) شود و مرتکب علاوه بر قصد رفتار مجرمانه، قصد حصول نتیجه (قاتل) را هم داشته باشد ولی اگر فقط قصد رفتار مجرمانه وجود داشته باشد، قتل غیرعمدی به حساب می آید
2. مرتکب نسبت به مقتول قصد کشتن او را داشته و نه رفتارش عرفاً کشنده بوده ولی نسبت به موضوع جهل داشته است. به عنوان مثال شخص الف قصد داشته رفتاری نسبت به حیوان یا شی انجام دهد بعداً خلاف آن معلوم می شود که اشتباه کرده و موضوع در حقیقت انسان بوده نه شی یا حیوان. مثل اینکه شکارچی به گمان اینکه سیاهی از دور، حیوان است به سوی آن شلیک کند اما معلوم شود که انسان است.
3. شخص مرتکب تقصیر می شود و این تقصیر ممکن است در اثر بی احتیاطی یا بی مبالاتی و عدم رعایت مقررات و عدم داشتن مهارت باشد و دراینجا شخص مرتکب نه قصد کشته را دارد و نه رفتارش عرفاً کشنده است. به عنوان مثال تصادفات رانندگی.

خطای محض

این نوع قتل در ماده 292 ق.م اسلامی در 3 بند تعریف شده است. این حالت در مواردی رخ می دهد که متهم قصد رفتار فیزیکی و نتیجه مجرمانه را ندارد.

• قتل در حال خواب یا بیهوشی
• قتل به وسیله صغیر و مجنون
• ارتکاب جرم در اثر اشتباه و خطاء شخص: مثل اینکه شخص تیری را به قصد شکار رها می کند اما به انسان اصابت می کند.

در اینجا ذکر این نکته الزامی است در صورتی که قتل در در حالت 1 و 3 رخ دهد و مرتکب آگاه و متوجه باشد که رفتار او نوعاً باعث جنایت بر دیگری می شود جرم قتل عمد محسوب می شود.

جرم قتل چه مجازاتی را در پی دارد؟

در قانون جرم قتل از جمله جرایمی است که شدید ترین مجازات ها را در پی دارد. مجازاتی که قانون برای قتل عمد در نظر گرفته است قصاص و دیه تعریف شده است.

• قصاص

اولین و شدیدترین مجازات برای قتل عمد قصاص است که طبق ماده 381 قانون مجازات اسلامی مصوبه 1392 مجازات قتل عمدی در صورت تقاضای ولی دم و وجود سایر شرایط مقرر در قانون، قصاص صورت می گردد.

• دیه

در صورتی که اولیای رضایت داده و از قصاص منصرف شوند دیه جایگزین می شود. مطابق قانون، دیه باید ظرف مدت یکسال قمری به اولیای دم پرداخت شود که علاوه برآن فرد مرتکب به مجازات حبس 3 تا الی 10 سال محکوم می گردد.

مجازات قتل شبه عمد: از آن جایی که در این نوع قتل عمدی وجود نداشته است مجازات قصاص منتفی می شود و خود مرتکب باید دیه پرداخت کند. علاوه بر پرداخت دیه در تصادفات رانندگی مجازات حبس نیز برای فرد مرتکب مقرر می گردد.

نحوه طرح شکایت علیه جرم قتل

به منظور طرح شکایت در علیه جرم قتل ابتدا شاکی یا همان اولیای دم مقتول موضوع را در دادسرا محل وقوع جرم مطرح کرده و بازپرس بعد از انجام تحقیقات لازم و تعقیب متهم پرونده قتل را به جریان می اندازد. پس از آن پرونده به دادگاه ارجاع داده می شود که پس از بررسی های لازم در صورت محکوم شدن متهم به جرم قتل مجازات کیفری وی تعیین می شود. شاکی و متهم هر دو باید برای دفاع از خود در دادگاه وکیل داشته باشند. وکیل متخصص در امور کیفری توانایی ارائه مشاوره حقوقی به طرفین دعوا در خصوص قتل عمد، شبه عمد و خطای محض به بهترین نحو ممکن را دارد.

یکی از مسائلی که در پرونده های قتل اهمیت بسیاری دارد به کار گیری افراد متخصص و آگاه به مسائل کیفری می باشد، چرا که به روشن شدن هر چه بیشتر زوایای پرونده کمک شایانی خواهد کرد. بنابراین توصیه می شود حتما از وکلای کار کشته و متبحر کیفری در این زمینه استفاده شود.

گروه وکلای عدل ایرانیان با سابقه درخشان و پرونده های موفق طی سال های اخیر آماده بررسی پرونده های قضایی و مشاوره های تخصصی در حوزه های مختلف حقوقی از جمله دعاوی کیفری می باشد. با اعتماد به وکلای پایه یک دادگستری این موسسه می توانید از استیفای کامل حقوق قانونی خود اطمینان خاطر داشته باشید.

 

مطالب مرتبط:

سرقت و مجازاتی که در قانون برای آن تعیین شده است

تجاوز جنسی و مجازاتی که در قانون برای آن تعریف شده است

شرب خمر چیست و چه مجازاتی را در پی دارد؟

شهادت کذب چه پیامد های حقوقی و کیفری در پی دارد؟

رابطه نامشروع و مجازات آن در قوانین

کلاهبرداری ؛ مصادیق و مجازات کیفری آن