مرحله دادرسی چیست؟

مرحله دادرسی چیست؟

مرحله دادرسی به‌عنوان یکی از اصلی ترین مفاهیم حقوقی، تاثیری بسیار موثر و حیاتی در برپایی عدالت و احقاق حقوق افراد جامعه دارد. در شرایطی برای بعضی از افراد این فرآیند، روندی پیچیده و زمانبر به نظر می آید که مستلزم دستیابی به اطلاعات درست و اصولی از انواع مراحل دادرسی و نحوه عملکرد دادگاه‌ها هاست.

مرحله دادرسی

با در نظر داشتن پرسش های متقاضیان در مورد مرحله دادرسی و چیستی آن، در مقاله پیش رو قصد داریم تا ضمن شرح مرحله دادرسی از نخستین مراجعه حقوقی تا صدور رأی دادگاه و اجرای حکم قضایی، اطلاعات جامعی را در اختیار شما قرار دهیم.

داشتن اطلاعات از مراحل دادرسی چه اهمیتی دارد؟

امکان دارد هر یک از افراد در طول زندگی خود حداقل یک‌بار هم که شده با اختلافات و دعوایی مواجه شوند؛ به همین خاطر اطلاع داشتن از مراحل دادرسی برای همه افراد دارای اهمیت است تا در زمان ایجاد اختلاف یا دعوا بتوانند تصمیمات مورد نیاز را اتخاذ نموده و از حقوق خود دفاع کنند.

مرحله دادرسی

از جمله مهم‌ترین مزایای آگاهی از مراحل دادرسی در لیست زیر آورده شده است:

• افزایش اطلاعات حقوقی
• جلوگیری از ضایع شدن حقوق افراد
• کاهش هزینه های دادرسی

به همین ترتیب، افزایش سطح آگاهی افراد جامعه نسبت به مراحل دادرسی به پیشرفت و حفظ عدالت و حقوق کلیه افراد کمک خواهد کرد. همچنین باعث صرفه‌جویی در زمان و انرژی آنها شده و دستیابی به بهترین راه‌حل‌ها را به دنبال داشته و از صرف هزینه‌های اضافی پیشگیری می نماید.

مراحل پیش از دادرسی شامل چه مواردی است؟

به طور کلی مراحل پیش از دادرسی، به مراحلی اشاره دارد که پیش از آغاز دادرسی کیفری انجام می گیرد. این مراحل به تحقیقات مقدماتی، تنظیم کیفرخواست و ابلاغ آن مربوط می شود.

مرحله دادرسی

• تحقیقات مقدماتی

در این مرحله دادستان یا بازپرس جهت کشف جرم، شناسایی و دستگیری متهم و جمع‌آوری دلایل کافی علیه متهم، اقدام نموده و بررسی و تحقیق میدانی خود را آغاز  می‌کند. این تحقیقات شامل موارد زیر است:

• دریافت گزارش از مأموران انتظامی
• بررسی درست و دقیق صحنه وقوع جرم
• دریافت اظهارات شاهدین و بررسی درستی آن‌ها
• بازجویی از متهم و ثبت اظهارات وی
• انجام تحقیقات محلی و میدانی
• استعلام از مراجع دارای صلاحیت
• فرستادن پرونده به پزشکی قانونی

قرار منع تعقیب چیست؟

چنانچه دادستان یا بازپرس، بعد از انجام تحقیقات مقدماتی، نتواند دلایل کافی برای انتساب جرم به متهم را اثبات نماید، قرار منع تعقیب برای وی صادر می شود. توجه داشته باشید، قرار منع تعقیب، مانع از تعقیب کیفری متهم نشده و دادستان یا بازپرس، می تواند در صورت کشف دلیل جدید، این قرار را لغو کند.

قرار جلب به دادرسی چیست؟

مرحله دادرسی

در صورتیکه با اتمام انجام تحقیقات مقدماتی دادستان یا بازپرس، موفق نشود تا دلایل کافی جهت انتساب جرم به متهم را احراز نماید، این قرار صادر خواهد شد. بنابراین قرار جلب به دادرسی، به این معناست که متهم می بایست در جلسه دادگاه حاضر شود و طی محاکمه از خود دفاع نماید.

قرار موقوفی تعقیب چیست؟

مرحله دادرسی

این قرار به تعلیق یا به تعویق‌انداختن روند تعقیب کیفری یک متهم اشاره دارد که می تواند بنابردلایلی همچون: گذشت شاکی، فوت متهم یا صلح و سازش بین متهم و شاکی انجام گیرد. بنابراین می توان گفت قرار موقوفی به حالتی اشاره دارد که در آن تعقیب کیفری متهم انجام نمی گیرد، اما چنانچه صلح و سازش میان متهم و شاکی انجام نگیرد، دادستان یا بازپرس می تواند در آینده مجددا فرآیند تعقیب کیفری متهم را از سر بگیرد.

تنظیم کیفرخواست به چه صورت است؟

مرحله دادرسی

اگر بعد از اتمام تحقیقات مقدماتی، دلایل کافی جهت انتساب جرم به متهم وجود نداشته باشد، دادستان بر اساس اختیاراتی که دارد، نسبت به صدور کیفرخواست اقدام می نماید. کیفرخواست، به سندی گفته می شود که در آن، اتهامات متهم و دلایل انتساب اتهامات به وی، توسط دادستان آورده شده و به منظور محاکمه، به دادگاه ارائه می‌شود.

مرحله رسیدگی در دادگاه شامل چه مواردی است؟

در این مرحله‌ به اتهامات متهم رسیدگی شده و حکم مقتضی برای این شخص صادر خواهد شد که شامل موارد زیر است:

• حضور طرفین در جلسه‌ دادرسی
• بررسی اظهارات طرفین
• ارائه‌ دلایل و مدارک
• صدور رأی

مرحله حضور در جلسه‌ دادرسی

مرحله دادرسی چیست

همانطور که اشاره شد جلسه‌ دادرسی، به جلسه‌ای مربوط می شود که در آن، طرفین دعوا در دادگاه حاضر شده و قاضی به اتهامات آنها رسیدگی می کند. توجه داشته باشید حضور در این جلسه برای هر دو طرف الزامی بوده و در صورت عدم حضور هر یک از این افراد با صلاحدید قاضی، جلسه می تواند به تعویق افتاده و یا حکم غیابی صادر شود.

بیشتر بخوانید: آشنایی با قاضی (حدود وظایف و مسئولیت ها)

مرحله اظهارات طرفین

در این مرحله هر یک از طرفین دعوا اظهارات خود را بیان نموده و به متهم این امکان را می دهد تا از خود دفاع نموده و نسبت به اثبات بی‌گناهی خود اقدام نمایند. در نظر داشته باشید، قاضی به شاکی این امکان را می دهد تا با بیان اظهاراتش، ادعای خود را علیه متهم بیان نماید و دلیل محکمی بر ادعاهای خود ارائه دهد.

ارائه‌ دلایل و مدارک معتبر

شاکی و متهم می بایست پس از بیان اظهارت خود، نسبت به ارائه مدارک موثق و محکمه‌پسند به دادگاه اقدام نماید؛ چرا که قاضی ارائه اسناد و مدارک را برای اثبات ادعاهای طرفین دعوا الزامی می‌داند، اما چنانچه طرفین دعوا موفق به ارائه دلایل و مدارک کافی برای اثبات ادعای خود نشوند، این ادعای توسط دادگاه رد خواهد شد.

مرحله دادرسی چیست

مدارکی که می‌توان به دادگاه تسلیم کرد عبارت‌اند از:

• اسناد و مدارک مهمی همچون: قراردادها، چک‌ها، فاکتورها، شهادت‌نامه‌ها و …
• شهادت شهود همچون: شنیدن اظهارات افرادی که شاهد انجام جرم یا وقوع حادثه‌ای بوده‌اند.
• کارشناسی، همچون نظریه‌ای که بوسیله یک کارشناس در مورد مسائل فنی یا تخصصی ارائه می‌شود. این نظریه‌ می بایست مستند و مستدل باشد.

مرحله صدور رأی

مرحله دادرسی چیست

پس از پایان جلسه‌ دادگاه، قاضی بعد از بررسی اظهارات طرفین و ارائه دلایل و مدارک، رأی مقتضی خود را صادر می نماید. این رأی می‌تواند یکی از موارد زیر باشد:

• تبرئه متهم
• محکوم شدن متهم به حبس
• محکوم شدن متهم به پرداخت دیه
• محکوم شدن متهم به پرداخت خسارت

مرحله دادرسی پس از صدور رأی شامل چه مواردی است؟

بعد از صدور رأی، این رأی توسط ارکان اجرایی به اجرا درآمده و امکان دارد با اعتراض مواجه شود. لذا این مرحله شامل فرجام‌خواهی و اجرای حکم می‌شود.

فرجام‌خواهی چیست؟

به طور کلی فرجام‌خواهی به معنی اعتراض به رأی صدر شده در دادگاه است. این مرحله درمورد امور حقوقی به وسیله: محکوم علیه، محکوم ‌له یا مدعی خصوصی و در امور کیفری، بوسیله: محکوم علیه، شاکی خصوصی و یا دادستان کل کشور، انجام می گیرد. توجه داشته باشید، جهت تقدیم فرجام‌خواهی به دیوان عالی کشور، بیست روز بعد از تاریخ ابلاغ رأی، مهلت داده شده است.

در مرحله دادرسی اجرای حکم به چه صورت است؟

مرحله دادرسی چیست

بعد از صدور حکم در دادگاه، نسبت به اجرای رأی صادره اقدام می شود. این حکم، بوسیله مراجع ذی‌صلاح همچون اجرای احکام مدنی و اجرای احکام کیفری، قابل اجرا است. مراجع مربوطه نیز، بعد از دریافت رأی دادگاه، مراحل مورد نیاز جهت اجرای آن را انجام خواهند داد که شامل یکی از موارد زیر است:

• پرداخت وجه
• تحویل مال
• انجام تعهد
• حبس

نتیجه گیری

همانطور که اشاره شد دادرسی در اصطلاح حقوقی به رسیدگی مرجع قضایی به درخواست یا دعواهایی اشاره دارد که بوسیله خواهان مطرح شده و جهت دریافت رأی و حکم قضایی در دادگاه مورد پیگیری قرار می گیرد. این فرایند به کلیه مراحلی مربوط می شود که از با ارائه دادخواست به دادگاه، آغاز شده تا صدور رأی و اجرای حکم قضایی، ادامه می‌یابد. از انواع دادرسی میتوان به دادرسی معمولی و دادرسی خاص اشاره نمود.

گروه وکلای عدل ایرانیان نیز آماده است تا به سوالات شما پیرامون مراحل دادرسی پاسخ داده و تا رسیدن به نتیجه مطلوب شما را همراهی نماید.