در جامعه امروز ارزش پول با سرعت هرچه تمام تر در حال کاهش است، از این روی طلبکاران مایلند به منظور جلوگیری از این امر هرچه سریعتر طلب خود را وصول نمایند. قانون گذار نیز به همین منظور مسئله خسارت تأخیر تأدیه را در قانون مطرح می کند که بر اساس آن بدهکاران را ملزم کرده است تا بدهی خود را در سررسید مشخص آن پرداخت نمایند، در غیر این صورت باید علاوه بر پرداخت اصل بدهی، خسارت ناشی از تاخیر در پرداخت بدهی و افت ارزش پول را نیز بر اساس فرمول قانونی بپردازد. در ادامه به جزئیات بیشتر از نگاه وکیل چک در این زمینه خواهیم پرداخت.
خسارت تأخیر تأدیه چیست؟
بر اساس ماده ۲۲۸ قانون مدنی و ماده ۳۰۴ قانون تجارت و نیز به لحاظ حقوق مدنی خسارتی که بابت دیر کرد پرداخت وجه نقد از طرف مدیون باید به داین داده می شود خسارت تاخیر تأدیه نام دارد. به زبان ساده تر در صورتی که شخصی تعهد خود را در موعد مقرر انجام ندهد و در نتیجه این تأخیر متعهدله متضرر شود، متعهد باید خسارات ناشی از تأخیر را جبران کند؛ اگر تعهد مذکور وجه رایج باشد، آن را در اصطلاح خسارت تأخیر تأدیه می‌گویند. در زبان حقوقدانان نیز اصطلاح خسارت تأخیر تأدیه در مواردی به کار می‌رود که موضوع تعهد، پرداخت وجه نقد رایج کشور باشد و اگر موضوع، تحویل کالا و خدمات یا پرداخت وجه نقد غیر رایج در کشور، مثل ارز‌های بیگانه باشد، عنوان خسارت ناشی از عدم انجام تعهد یا تأخیر در انجام تعهد را به کار می‌برند.
بنابراین مطابق ماده ۵۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی، طلبکار می‌تواند علاوه بر دریافت اصل طلب خود، بابت تأخیر بدهکار در پرداخت بدهی، از وی خسارت تأخیر تأدیه یا دیرکرد دریافت نماید. اما برای این کار شرایطی وجود دارد که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت.
شرایط دریافت خسارت تأخیر تأدیه چیست؟
به طور کلی دریافت خسارت تأخیر تأدیه دارای شرایطی است که از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- طلب از نوع وجه رایج (پول) باشد. بنابراین، بابت مواد شیمیایی، محصولات صنعتی، مواد غذایی و … نمی‌توان دیرکرد گرفت. به عبارت دیگر، باید موضوع تعهد پرداخت وجه نقد از سوی خوانده به خواهانده باشد، در غیر این صورت مواردی مانند تعهد به تحویل کالا، انجام خدمات و حتی پرداخت وجه نقد غیر رایج در ایران، موضوع خسارت تأخیر تأدیه نخواهد بود.
- بهترین راه جهت درخواست طلب ارسال اظهارنامه است. همچنین تقدیم دادخواست، به منزله مطالبه طلب می باشد. بنابرابن، طلبکار می توان به منظور مطالبه وجه از این طریق عمل کند.
- از آنجایی که مبدأ محاسبه خسارت تأخیر، زمان درخواست طلب است، بهتر است هر چه زودتر طلب خود را از بدهکار با ارسال اظهارنامه و نظایر آن درخواست کنید تا بتوانید مبلغ بیشتری را به عنوان دیرکرد دریافت نمایید.
- بدهکار باید توانایی مالی برای پرداخت بدهی خود را داشته باشد. تاجر ورشکسته، افراد معسر و … فاقد توانایی مالی تلقی می‌شوند.
- بدهکار یا همان مدیون، با وجود داشتن توانایی مالی از پرداخت بدهی خویش خودداری کند.
- اگر مدیون در سررسید پرداخت خسارت به دلایلی آن را پرداخت نکرد و تاخیر ایجاد شد، باید ثابت کند که به دلیل ناتوانی مالی (اعسار) و مواردی از این قبیل، تاخیر داشته است.
به این ترتیب، در دعاوی که موضوع آن دین و از نوع وجه رایج بوده و با مطالبه داین، مدیون در عین توانایی مالی از پرداخت آن امتناع کند، در صورت تغییر فاحش قیمت سالانه از زمان سررسید تا هنگام پرداخت و پس از مطالبه طلبکار، دادگاه با رعایت تناسب شاخص سالانه که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعیین می‌گردد، خسارت وارده را محاسبه و مورد حکم قرار خواهد داد، مگر اینکه طرفین به نحو دیگری مصالحه نمایند.
ملاک محاسبه تاریخ خسارت تأخیر تأدیه چه زمانی است؟
اگر طرفین در خصوص مبدا زمانی محاسبه خسارت توافق شفاهی یا کتبی داشته باشند بر اساس جواز ماده ۱۰ قانون مدنی، ماده ۲۳۰ این قانون و انتهای ماده ۵۲۲ قانون آیین دادرسی، توافق آنها محترم خواهد بود و دادگاه به میزان و شرایط آن حکم صادر می‌کند.
در مورد مطالبات پولی، در بیشتر موارد معیار مورد قبول دادگاه ها تاریخ صدور حکم است. همچنین در خصوص اوراق تجاری، مهریه و اسناد موضوع آیین نامه اجرای مفاد اسناد رسمی رویه صدور احکام بر مبنای تاریخ سررسید بدهی است.
همچنین لازم به ذکر است خسارت تأخیر تأدیه چک از زمان تاریخ سررسید چک می‌باشد چرا که در زمان سررسید صادرکننده باید بدهی را پرداخت می‌کرده است.
گروه وکلای عدل ایرانیان با سابقه درخشان و پرونده های موفق طی سال های اخیر آماده بررسی پرونده های قضایی و مشاوره های تخصصی در حوزه های مختلف حقوقی می باشد. با اعتماد به وکلای پایه یک دادگستری عدل ایرانیان می توانید از استیفای کامل حقوق قانونی خود اطمینان خاطر داشته باشید.
مطالب مرتبط:
