انواع جرایم غیر عمد در قانون | تفاوت جرایم عمد و غیر عمد

بررسی انواع جرایم غیر عمدی در قانون

به طور کلی جرایم کیفری به دو دسته جرایم عمدی و جرایم غیر عمدی قابل تقسیم می‌باشند. در تعریف جرایم غیر عمد می‌‌توان گفت، مرتکب این جرایم بدون سوء نیت و سوء قصد نسبت به آن اقدام نموده و تنها عمل را بدون آگاهی از نتیجه و پیامد انجام داده است. معاونت در جرایم نیز به این معناست که شخص مجرم با تشویق و ترغیب و و یا با تهدید و طرح توطئه و به اجبار جرمی را مرتکب شده باشد.

به دلیل اهمیت آشنایی با انواع جرایم غیرعمدی در قانون و تفاوت آنها با جرایم عمدی، در مقاله پیش رو قصد داریم تا ضمن معرفی هر یک از این موارد اطلاعات جامعی را در اختیار خوانندگان قرار دهیم.

در نظر داشته باشید برای بهبود و تسریع در روند هر یک از پرونده های جرایم عمدی و غیرعمدی دریافت مشاوره از یک وکیل کیفری متخصص در این زمینه الزامی می باشد.

جرایم غیرعمد شامل چه مواردی است؟

به صورت کلی جرایم جنایی به دو نوع جرایم عمدی و جرایم غیر عمدی تقسیم‌بندی می‌شوند. معاونت در جرایم غیرعمدی از جمله روش‌های وقوع جرم است که مرتبط با جرایم غیرعمدی می‌باشد.
جرایم غیر‌عمد جرایمی هستند که شخص بدون سوء قصد مرتکب آن گردیده است و تنها عمل را بدون مختاریت و بدون آگاهی از نتیجه آن انجام داده است.

ولی منظور از معاونت هم این می‌باشد که شخص مجرم با تشویق و ترغیب و یا با تهدید و نیرنگ و یا به زور مرتکب جرم شده است.

بررسی عناصر و ارکان جرایم غیر عمد

به طور کلی عناصر و ارکان جرایم غیر‌عمد به سه گروه کلی یعنی عنصر قانونی، عنصر مادی و عنصر معنوی قابل تقسیم است.

• عنصر قانونی:

عنصر قانونی به این معناست که فعل یا ترک فعل می‌بایست بوسیله ماده قانونی پیش بینی شود و برای آن مجازاتی تعیین گردد. لذا هیچکس نمی‌تواند مطابق با انجام دادن عملی که در قانون جرم محسوب نمی‌شود، مجازات گردد.
براساس قانون اساسی، این عنصر که با اصل قانونی بودن جرم و مجازات مطابقت دارد عبارت است از: حکم به مجازات و اجرای آن می‌بایست تنها توسط دادگاه صالح و مطابق با قانون باشد. (اصل ۳۶ قانونی اساسی).

• عنصر مادی:

منظور از عنصر مادی، سبک و روش عملی کردن جرم است. بنابراین عمل مجرمانه قابل مشاهده و محسوس می باشد و به کمک پلیس، دادگاه و… قابل احراز است.

مساله حائز اهمیت اینکه، تحقق این عنصر بخش اصلی تحقق جرم محسوب می‌شود و تا هنگامی که این عنصر محقق نشود، شخص مجازات نخواهد شد. برای مثال کسی را در نظر بگیرید که با هدف دزدی وارد مغازه‌ای شده اما به دلیل وجود مانع موفق به انجام این عمل نمی‌شود. بنابراین شخص مجازات نخواهد شد، زیرا عنصر مادی که عمل دزدی است محقق نشده است.

• عنصر معنوی:

دلیل اهمیت این عنصر در این است که مسئولیت کیفری مجرم منوط به وجود یا عدم وجود آن می‌باشد. در واقع می‌توان گفت همین عنصر معنوی است که تفاوت جرائم عمد و غیر‌عمد را تعیین می‌کند و البته تشخیص آن در برخی موارد سخت و پیچیده خواهد بود. بر همین اساس وجود یک وکیل خوب جرائم غیرعمد در این نوع پرونده‌ها می‌تواند موثر واقع شود.

بنابراین انگیزه و هدف قبلی شخص مرتکب عمل مجرمانه را عنصر معنوی می‌گویند. به این معنا که شخص به منظور انجام این عمل، قصد و نیت داشته است. برای مثال شخصی که با هدف قتل دیگری سلاح سرد خریده است، به خانه مقتول رفته و او را به قتل می‌رساند. در این مثال عمل قتل عنصر مادی و نیت کشتن انگیزه معنوی محسوب می‌شود.

در نظر داشته باشید که عنصر معنوی می‌بایست با عنصر مادی مطابقت داشته باشد.

شاید این مطلب برای شما مفید باشد: صلاحیت رسیدگی به جرایم کارکنان دولت | قانون رسیدگی به تخلفات اداری

انواع جرایم غیر عمد از نظر رابطه علیت

جنایت شبه عمد

با استناد به ماده ۲۹۱ قانون مجازات اسلامی می‌توان گفت: ”  در شرایطی که مرتکب نسبت به مجنی علیه ( یا همان شخصی که جرم بر وی واقع شده است) قصد اقدامی را داشته، اما قصد جنایت واقع شده یا نظیر آن را نداشته باشد و از مواردی که مشمول تعریف جنایات عمدی است نباشد، این جنایت شبه عمد به شمار می آید.”

مثلا شخصی با متوسل به وسایل غیر کشنده و با هدف شوخی یا تنبیه کسی مرتکب اعمالی شود که مرگ شخص را به همراه داشته باشد.
مثلا شرایطی را در نظر بگیرید که شخصی در بازی بسکتبال به شوخی توپ را به طرف دیگری پرتاب کرده و توپ با برخورد به سر فرد منجر به مرگ او شده است. در این شرایط قتل شبه عمد انجام گرفته است.

خطای محض

براساس ماده ۲۹۲ قانون مجازات اسلامی خطای محض به جنایاتی اشاره دارد که در حالت خواب و بیهوشی و مواردی از این دست محقق گردد و یا توسط شخص صغیر و مجنون ارتکاب یابد.

لذا مواردی که در آن مرتکب نه نیت جنایت بر مجنی علیه را دارد و نه نیت انجام فعل واقع گردیده بر او را در این دسته بندی قرار می‌گیرد.

معاونت در جرایم غیر عمد به چه معناست؟

برای روشن شدن مساله حقوقی معاونت در جرایم غیر عمد در ابتدا بهتر است با یک مثال شروع کنیم.

در برخی موارد افراد از طریق دیگری مرتکب جرم می‌شوند. به این معنا که این اشخاص خود در صحنه وقوع جرم حضور ندارند و شخص دیگری که مجرم به حساب می‌آید آنها را به هر طریقی وادار به انجام جرم می‌کنند. بنابراین به این شخص مباشر جرم و به فرد مجاب کننده معاون در جرم گفته می‎شود.
شخص معاون کسی است که با اجبار یا تهدید، تشویق یا ترغیب شخص مباشر را وادار یا مجاب به انجام آن جرم می‌نماید. در مواقعی که شخص معاون هدف و نیتی نداشته باشد و مباشر برای مثال با تشویق وی مرتکب جرمی ناخواسته شود، حالت معاونت در جرم محقق خواهد شد.

در این صورت نتیجه‌ای که از جرم حاصل می شود، نیت مباشر و معاون نیست. به همین خاطر در این شرایط این افراد مرتکب جرم غیر‌عمدی خواهند شد. لذا محقق شدن هدف و نیت در تعیین معاونت در جرم دارای اهمیت است.

مجازات جرایم غیر عمد چیست؟

با استناد به ماده 145 قانون مجازات اسلامی می‌توان گفت:

“وقوع جرایم غیر عمد مشروط به احراز تقصیر مرتکب است. لذا در جنایات غیر عمدی شامل شبه عمدی و خطای محض مقررات کتاب قصاص و دیات اعمال خواهد شد”.

واضح است که مجازات جرایم غیر‌عمدی، از مجازات جرایم عمدی خفیف تر می باشد و قانونگذار ایران در مورد این جرایم به قاضی اختیار تبدیل حبس کمتر از 2 سال را داده است. بنابراین قاظی مجاز می باشد تا برای مجرمین جرایم غیر عمد مجازاتی جایگزین حبس مقرر نماید.

توجه داشته باشید، تبدیل حبس، به جایگزین حبس در جرایم غیر‌عمدی به رضایت شاکی وابسته نیست.

با توجه به سرفصل های فوق استفاده از یک وکیل جرایم غیرعمد ضروری به نظر می رسد. لذا در صورتیکه به این موضوع آگاه نیستید که مقصر پرونده شما در اثر اتفاقی مرتکب جرمی شده است اما قادر نیستید آن را به دادگاه اثبات نمایید به یک وکیل جرائم غیر عمد نیاز خواهید داشت .

این در حالی است که به طور معمول پرونده هایی از این دست به سادگی مفاد مواد قانونی نیستند و همواره پیچیدگی هایی را به دنبال دارند. بنابراین اگر در پرونده جرائم این چنینی از یک وکیل کیفری مشاوره نگیرید ریسک بزرگی انجام داده اید. چرا که مجازات این گونه جرایم در برخی موارد به حبس های طولانی مدت و یا حتی قصاص منجر خواهد شد.

نتیجه گیری

همانطور که اشاره شد در تفاوت جرایم غیر عمدی و عمدی می‌توان گفت: اگر مرتکب عمدا نسبت به کاری اقدام نماید که باعث وقوع جنایت شود، جنایت صورت گرفته جرم عمدی به حساب می‌آید. حتی اگر مرتکب نیت و هدف انجام جنایت را نداشته باشد ولی آگاه باشد که عمل وی به شکلی است که باعث تحقق جنایت می شود.

اما چنانچه فرد بدون قصد و سوءنیت قبلی عملی را انجام دهد و مطلع نباشد که عمل وی چه نتیجه ای به دنبال دارد، این یک جرم غیر‌عمدی محسوب می‌شود و مجازات آن با جرایم عمدی تفاوت دارد.

گروه وکلای عدل ایرانیان نیز آماده است تا به کلیه سوالات شما پیرامون جرایم غیر عمد در قانون و مجازات آن پاسخ داده و تا احقاق کامل حقوق شما را همراهی نماید.

اگر شما در شهر تهران زندگی می‌کنید می‌توانید با شماره 47783-021 تماس گرفته تا مشاورین ما به صورت رایگان به شما در مورد مشکلات مربوط به جرایم غیر عمد مشاوره دهند و یا با مراجعه به صفحه مشاوره حقوقی درخواست مشاوره حقوقی آنلاین یا مشاوره حقوقی حضوری نمایید.