اظهارنامه چیست و چگونه تنظیم می شود؟

یکی از مقدمات حقوقی جهت مطالبه حق تنظیم اظهارنامه است که به عنوان ابزاری قانونی به منظور بیان مطالبات مورد استفاده قرار می گیرد. در ادامه به جزئیات بیشتر در این زمینه خواهیم پرداخت.

اظهار نامه چیست؟

مطابق با ماده ۱۵۶ قانون آیین دادرسی مدنی اظهارنامه نوشته‌ ای است که مطابق مقررات قانونی تنظیم می‌شود و یکی از راه‌ های رسمی مطالبه‌ حق به شمار می‌رود. به عبارت دیگر، ارسال اظهارنامه مقدمه‌ ای است برای مطالبه‌ حقوق.

به علاوه، به وسیله‌ اظهارنامه نه تنها مطالبه‌ رسمی حق امکان‌پذیر است، بلکه می‌ توان توسط اظهارنامه آمادگی تسلیم هر چیزی، اعم از مال، وجه و سند را به مخاطب اعلام کرد. بنابراین، می توان گفت اظهارنامه سندی عادی است که به طور رسمی به شخص دیگری ابلاغ می‌شود. به همین دلیل محتوای آن یک سند عادی محسوب می‌شود اما شیوه‌ اطلاع رسانی به دیگری رسمی خواهد بود تا از این طریق بتوان ثابت کرد مطلبی را به دیگری اطلاع دادیم یا چیزی را تسلیم او کرده‌ ایم.

از سوی دیگر، مطابق با قانون آیین دادسی مدنی: «هرکس می‌تواند قبل از تقدیم دادخواست، حق خود را به وسیله‌ اظهارنامه از دیگری مطالبه نماید، مشروط بر این که موعد مطالبه رسیده باشد. به طور کلی هر کس حق دارد اظهاراتی که را که راجع به معاملات و تعهدات خود با دیگری است و بخواهد به طور رسمی به وی برساند، ضمن اظهارنامه به طرف ابلاغ نماید. اظهارنامه توسط اداره‌ی ثبت اسناد و املاک کشور یا دفاتر دادگاه‌ ها ابلاغ می‌شود. اداره‌ی ثبت اسناد و دفتر دادگاه‌ ها می‌توانند از ابلاغ اظهارنامه‌ هایی که حاوی مطالب خلاف اخلاق و خارج از نزاکت باشد، خودداری نمایند.»

مطالعه بیشتر : نیم عشر دولتی 

اظهارنامه شامل چه مواردی می شود؟

فرم اظهارنامه شامل بخش ها و مواردی است که باید به صورت صحیح تکمیل شوند. این بخش ها عبارت اند از:

• مشخصات و اقامتگاه اظهارکننده: اظهارکننده (کسی که اظهارنامه را می‌فرستد) مشخصات خود شامل نام، نام خانوادگی و نشانی را قید می‌کند.
• موضوع اظهارنامه: عنوان مطلبی است که در متن اظهارنامه و قسمت خلاصه اظهارات شرح داده می‌شود.
• مشخصات و اقامتگاه مخاطب: نام، نام خانوادگی و نشانی طرف خطاب اظهارکننده نوشته می‌شود.
• خلاصه اظهارات: آنچه مورد نظر اظهارکننده است و می‌خواهد به طرف دیگر ابلاغ کند، تشریح کرده و توضیح می‌دهد.
• خلاصه جواب: در این قسمت دریافت‌کننده‌ی اظهارنامه، به اظهارات فرستنده پاسخ می‌دهد.

لازم به ذکر است که اظهارنامه قانونی در سه نسخه تهیه می‌شود؛ یک نسخه در دادگستری بایگانی می‌شود، نسخه دوم به طرف مقابل ابلاغ می‌شود و نسخه سوم به همراه نتیجه ابلاغ یا پاسخ طرف مقابل به اظهارکننده اعاده می‌شود.

اظهارنامه چگونه تنظیم می‌شود؟

مطابق ماده ۱۵۶ ‌قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی، «هرکس می‌تواند قبل از تقدیم دادخواست، حق خود را به‌ وسیله اظهارنامه از دیگری مطالبه نماید، مشروط براین که موعد مطالبه‌ رسیده باشد.»

به‌ طور کلی هرکس حق دارد اظهاراتی را که راجع به معاملات و تعهدات خود با دیگری است به‌ طور رسمی از طریق ابلاغ اظهارنامه به‌ اطلاع وی برساند. به این منظور ضمن تهیه فرم اظهارنامه آن را به شکل صحیح تکمیل نمود.

بنابراین، در تنظیم اظهارنامه اصولی باید مدنظر قرار گیرد که از مهمترین آنها می تولن به موارد زیر اشاره کرد: 

• تا حد امکان تلاش شود الفاظ و عبارات ذکر شده در متن اظهارنامه کوتاه، مختصر، شفاف و بدون ابهام، دقیق و با آگاهی کامل از مفاهیم آنها باشد.
• در تنظیم اظهارنامه از درج مطالب خارج از نزاکت و استعمال الفاظ رکیک و یا عباراتی که می‌تواند افترا (یعنی نسبت دادن جرمی به دیگری) یا نشر اکاذیب تلقی شود، پرهیز شود عدم رعایت این نکته ممکن است موجب عدم پذیرش یا عدم ارسال اظهارنامه‌ از سوی مرجع ارسال کننده شود.
• چنانچه همراه اظهارنامه چیزی ارسال شده باشد، حتما در متن تنظیمی به آن مورد، محل نگهداری، شماره یا مشخصات ظاهری آن اسناد، قراردادها، چک و … اشاره شود.
• همچنین لازم است متن تنظیمی را قبل از مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضائی آماده کنید تا فرصت کافی برای تنظیم دقیق آن در اختیار داشته باشید. 

مطالعه بیشتر : بهترین وکیل خانواده

اظهارنامه چگونه ارسال می‌شود؟

پس از تنظیم اظهارنامه جهت ارسال تمبر بر روی آن الصاق و آن را برای ابلاغ به مخاطب به دفتر دادگاه یا اداره ثبت اسناد محل تسلیم می‌کنیم. در واقع در مجتمع‌ های قضایی اظهارنامه‌ ها برای ابلاغ به دفتر مجتمع قضایی تحویل می‌شوند و ۲۰ روز بعد جهت اخذ نتیجه، به همان جا مراجعه می‌شود. در اداره ثبت اسناد نیز دبیرخانه آن اداره یا محل خاصی در سیستم تقسیم‌ بندی کاری متصدی این امر است.

پس از تحویل اظهارنامه در سه نسخه به مرجع فوق‌الذکر، ابلاغ اظهارنامه از طریق اداره ابلاغ مرجع قضایی مورد نظر صورت می‌گیرد به این ترتیب که یک نسخه از آن به مخاطب اظهارنامه تحویل می‌شود و در نسخه‌ های دیگر چگونگی ابلاغ اظهارنامه‌ ها و پاسخ مخاطب، به صورت کتبی قید می‌شود و در نهایت نسخه‌های مزبور به آن مرجع مزبور اعاده می‌شود. بنابراین، پس از یک هفته تا ۲۰ روز از تاریخ تحویل اظهارنامه می‌ بایست به آن مرجع مراجعه و یک نسخه از اظهارنامه را دریافت کرد. نسخه دیگر نیز در دفتر اظهارنامه بایگانی می‌شود.

پس از ارسال اظهارنامه، پیامکی حاوی تأیید ارسال آن برای فرد ارسال می‌شود. پس از مدتی معمولا بین ۱۰ روز تا یک ماه پیامک دیگری در خصوص این‌ که طرف مقابل اظهارنامه را دریافت کرده است یا خیر ارسال می‌ گردد. به این ترتیب، با مراجعه مجدد به دفاتر خدمات قضایی می‌توان رسید ابلاغ‌ نامه دریافت شود.

چگونه می توان به اظهارنامه پاسخ داد؟

مخاطب اظهارنامه الزام و تکلیفی به پاسخ‌ دادن به آن ندارد و مهلتی نیز برای پاسخ مخاطب از سوی قانونگذار تعیین نشده است. با این حال چنانچه تمایل به پاسخ دادن وجود داشته باشد، باید توجه داشت که اظهارات ممکن است به‌ عنوان اقرار در دعوی بر علیه خود فرد مورد استناد قرار گیرد. بنابراین بهتر است بدون عجله و حتی‌المقدور پس از مشورت با یک وکیل دادگستری پاسخ  اظهار شود.

گروه وکلای عدل ایرانیان با سابقه درخشان و پرونده های موفق طی سال های اخیر آماده بررسی پرونده های قضایی و مشاوره های تخصصی در حوزه های مختلف حقوقی می باشد. با اعتماد به وکلای پایه یک دادگستری این موسسه می توانید از استیفای کامل حقوق قانونی خود اطمینان خاطر داشته باشید.

مطالب مرتبط:

قرار جلب به دادرسی و نکات حقوقی که باید درباره آن بدانیم

قرار منع تعقیب چیست و چگونه صادر می شود؟

اعاده دادرسی چیست و روند قانونی آن به چه صورت است؟

اثبات مالکیت چیست و چگونه انجام می شود؟

 صفحه اینستاگرام گروه وکلای عدل ایرانیان را دنبال کنید