شلاق حدی و تعزیری

شلاق حدی و تعزیری و نکاتی که باید بدانید

مجازات های حدی آن دسته از مجازات های شرعی هستند که قانون گذار مقدار و نوع آنها را در قانون مشخص کرده است و بر مبنای آن مرتکب جرم حدی را مستوجب مجازات دانسته است.

شلاق حدی یکی از این مجازات حدی است که در کتاب حدود به آن اشاره شده است. شرب خمر، زنا، قذف از جمله جرایمی هستند که قانون گذار مرتکب جرم را به شلاق حدی محکوم نموده است.
اما شلاق تعزیری میزان ثابت و مقطوع نداشته و دارای حداقل و حداکثری می باشد که تعیین میزان آن را قانون گذار به قاضی صادر کننده حکم حسب مورد واگذار نموده است که مطابق با اصول فقهی میزان آن مادون حد است.

مجازات شلاق تعزیری یکی از مصداق های مجازات تعزیری درجه شش و هفت و هشت است که در مورد تعدادی از جرم های تعزیری در نظر گرفته شده است.

تفاوت شلاق حدی و تعزیری در قانون مجازات:

1.مطابق بند پ ماده ی 25 قانون مجازات در صورت محکومیت شخص به شلاق حدی، علاوه بر تحمل مجازات اصلی به عنوان مجازات تبعی نیز به مدت دو سال تمام از حقوق اجتماعی محروم خواهد شد. اما در رابطه با شلاق تعزیری صرفا مراتب محکومیت در پیشینه کیفری محکوم درج می شود و محرومیتی برای او در پی نخواهد داشت.
2.در شلاق تعزیری همانند حبس و جزای نقدی ایام بازداشت قبلی محاسبه می گردد و به ازای هر روز بازداشت، سه ضربه شلاق محاسبه می شود و قاضی اجرای احکام وظیفه دارد موضوع را به زندان پیرو نامه ای اطلاع دهد و رئیس زندان ملزم به آن است که بدین امر توجه کند.

اما در شلاق حدی، مدت زمان ایام بازداشت تاثیری در میزان و تعداد ضربات شلاق نخواهد داشت.

آیا امکان تبدیل شلاق حدی و تعزیری به جزای نقدی وجود دارد؟

مطابق ماده 219 قانون مجازات دادگاه نمی تواند کیفیت، نوع و میزان حدود شرعی را تغییر یا مجازات را تقلیل دهد یا تبدیل یا ساقط نماید. این مجازات ها تنها از طریق توبه و عفو به کیفیت مقرر در این قانون قابل سقوط تقلیل یا تبدیل است. از نص صریح این ماده برمی آید که امکان خرید، تبدیل و کاهش شلاق حدی به هیچ وجه وجود نداشته و مرتکب بایستی شلاق حدی را تحمل کند.
اما در رابطه با شلاق تعزیری از آنجایی که به موجب ماده 18 قانون مجازات نوع، مقدار، کیفیت اجرا و مقررات مربوط به تخفیف، تعلیق، سقوط و سایر احکام تعزیر به موجب قانون تعیین می شود دادگاه در صدور حکم تعزیری، با رعایت مقررات قانونی، در صورت احراز جهات تخفیف و موافقت قاضی امکان خرید و تبدیل حکم شلاق تعزیری را امکان پذیر دانسته است.

قیمت خرید شلاق تعزیری:

در صورتی که قاضی با تبدیل مجازات به علت آنکه مرتکب مشمول جهات تخفیف قرار می گیرد موافقت به عمل آورد نحوه خرید حکم شلاق تعزیری و پرداخت قیمت آن به طریق ذیل می باشد. البته لازم به ذکر است که تعرفه قیمت خرید حکم شلاق سالانه تغییر می کند.

تبدیل شلاق به جزای نقدی:

بابت هر سه ضربه شلاق مرتکب بایستی مبلغ چهل هزار تومان را به صندوق دادگستری بپردازد.

اجرای حکم در فرضی که فرد محکوم به تحمل شلاق حدی و تعزیری است( تعدد محکومیت)

ماده 129 آیین نامه اجرای حکم شلاق بیان می دارد که هرگاه فرد به دو یا چند محکومیت شلاق حدی و یا محکومیت حدی و تعزیری محکوم شود، پس از اجرای محکومیت اولیه، اجرای حکم دوم تا بهبودی محل اصابت ضربات شلاق به تاخیر می افتد؛ مگر آنکه محکوم خواهان اجرای حکم دوم پیش از بهبودی باشد و به تشخیص پزشکی قانونی اجرای حکم دوم بدین نحو برای سلامتی محکوم مخاطره آمیز نباشد.

در فرض تاخیر در اجرای شلاق، قرار تامین متناسب صادر می شود.

نحوه اجرای حکم شلاق حدی و تعزیری

1. اجرای شلاق به وسیله نوار چرمی به هم تابیده به طول تقریبی یک متر و به قطر تقریبی 5.1 سانتی متر انجام می شود.
2.نحوه اجرای شلاق باید به گونه ای باشد که ضربات به جلوی بدن و سر، صورت، گردن و عورت اصابت نکند.
3.چنانچه مجازات شلاق در فضای سرپوشیده اجرا می شود باید دمای هوای آن معتدل باشد و در صورتی که در فضای باز اجرا می شود نباید دمای هوا بسیار سرد یا بسیار گرم باشد.
4.استفاده از هرگونه داروی بی حسی و ضد درد پیش از اجرای شلاق ممنوع است.
5.مامور اجرای حکم شلاق نباید قرابت نسبی، سببی یا سابقه دوستی یا دشمنی با محکوم یا یکی از طرفین دعوا داشته باشد.
6.در صورت بیهوش شدن محکوم هنگام اجرای مجازات شلاق، اجرای حکم متوقف می شود و تا بهبودی وی به تاخیر می افتد.

شیوه اعمال مجازات شلاق حدی و تعزیری:

بعد از صدور حکم صادره مبنی بر محکومیت متهم به اجرای مجازات شلاق، در شرایطی که متهم در زندان بوده یا آزاد باشد مجازات شلاق به دو شکل متفاوت اجرا می گردد:

1.اجرای مجازات شلاق راجع به محکوم محبوس:
اگر شخص محکوم به مجازات شلاق در زندان باشد و مکان معینی برای اجرای شلاق تعیین نشده باشد طی نامه ای به اداره زندان اعلام می شود تا مجازات شلاق اجرا گردد.

از آنجایی که اجرای مجازات شلاق با مرجع انتظامی است کلیه نامه های اجرای مجازات شلاق که تا پایان وقت اداری به زندان واصل می شود جمع آوری و در پایان وقت اداری، مامور اجرای شلاق نیروی انتظامی در زندان حاضر شده و در صورتی که مانعی برای اجرای حکم وجود نداشته باشد مجازات شلاق را اجرا می کند.

2.اجرای مجازات شلاق راجع به مجرم آزاد:
در رابطه با مجرمی که محکوم به شلاق حدی و تعزیری شده در صورتی که محبوس نباشد قاضی اجرای احکام طی احضاریه ای به مرتکب او را برای حضور جهت اجرای حکم جلب می کند بعد از حضور و احراز هویت مرتکب جرم صورت جلسه ای تنظیم و شخص جهت اجرای حکم به مرجع انتظامی معرفی می شود.

3.تردید در شمارش شلاق:
اجرای حکم شلاق با نظارت قاضی اجرای احکام انجام و توسط نماینده وی شمارش می شود اما چنانچه شک و تردیدی برای تعداد مجازات شلاق به وجود آید. اصل بر حداکثر گذاشته می شود.

جبران صدمه وارده بر اثر ضربات شلاق حدی و تعزیری

در صورتی که در حین اجرای حکم شلاق توسط تازیانه زننده، به قسمت دیگری از بدن محکوم که نباید شلاق زده شود اصابت کرده و باعث بروز آسیب به مجرم شود شخصی که مسئول اجرای حکم شلاق تعزیری است، ضامن پرداخت جبران خسارت و پرداخت دیه می باشد؛

اما چنانچه در حین اجرای شلاق حدی در اثر برخورد به مناطق ممنوعه صدمه ای وارد شود، فرد شلاق زننده متحمل هیچ مسئولیتی نخواهد بود.

تعلیق مجازات شلاق:

مطابق مفاد قانون مجازات، قانون گذار در شرایط خاصی این امکان را به وجود آورده که اجرای تمام یا بخشی از مجازات مرتکب جرم تعزیری برای مدت یک تا پنج سال معلق شود.

در رابطه با مرتکبین جرایم تعزیری درجه 6 تا 8 که محکوم به مجازات شلاق تعزیری شده اند نیز این نهاد ارفاقی قابلیت اجرایی داشته است و حتی به جز قاضی اجرای احکام کیفری خود شخص محکوم علیه نیز می تواند بعد از تحمل یک سوم مجازات درخواست تعلیق مجازات را از دادگاه صادر کننده حکم قطعی بخواهد.

عدم تعلیق مجازات شلاق حدی :

در رابطه با اجرای مجازات شلاق حدی قانون گذار تعلیق اجرای مجازات را نپذیرفته مگر در موارد ذیل که اجرای مجازات به تشخیص و دستور قاضی به تعویق می افتد:
1.دوران بارداری زن
2. بعد از زایمان تا شش ماه
3.دوران شیردهی حداکثر تا رسیدن طفل به سن دو سالگی
4. اجرای مجازات شلاق در ایام حیض یا استحاضه
5. اگر محکوم علیه به بیماری جسمی یا روانی مبتلا باشد در صورتی که حکم شلاق بر او اجرا شود و بیماری شدت گرفته یا سبب تاخیر در بهبودی او شود، مجازات شلاق او تعلیق می گردد و در رابطه با مرتکب محکوم به شلاق تعزیری امکان تبدیل به مجازات مناسب تر با در نظر گرفتن نوع بیماری وجود داشته است.

وجود مانع پزشکی برای اجرای حکم شلاق:

در صورتی که مرتکب جرم که محکوم به مجازات شلاق اعم از حدی و تعزیری شده است ادعا کند که مانع پزشکی دارد و نمی تواند شلاق را تحمل کند، قاضی اجرای احکام کیفری وی را به پزشکی قانونی معرفی می کند.

هرگاه به تشخیص پزشکی قانونی امید به رفع مانع باشد تا زمان بهبودی اجرای مجازات شلاق به تعویق می افتد و در غیر این صورت در شلاق تعزیری وفق ماده 502 قانون آیین دادرسی کیفری، دادورز پس از احراز بیماری محکوم علیه و مانع بودن آن برای اعمال مجازات، پرونده را برای تبدیل به مجازات مناسب دیگر که متناسب با نوع بیماری باشد به مرجع صادر کننده رای قطعی ارسال می کند.

اما در رابطه با شلاق حدی موانع موجب اسقاط و تبدیل شلاق نخواهد شد و ضربات شلاق به نحوی که در ماده 130 آیین نامه اجرای حکم شلاق بیان شده به محکوم زده می شود.

نتیجه گیری:
قانون گذار حسب تقسیم بندی مجازات شلاق را هم در دسته مجازات های حدی و هم تعزیری قرار داده است و فاعل جرم را که مستوجب مجازات حد از جمله زنا، قذف و شرب خمر که در دسته حدود قرار می گیرند شده است را محکوم به شلاق حدی و در سایر موارد که در شرع راجع به میزان آن حد ثابتی تعیین نشده محکوم به مجازات شلاق تعزیری می داند که تعداد آن مادون از شلاق حدی است.

تیم حقوقی عدل ایرانیان با سابقه چندین ساله در امر وکالت با همکاری وکلای متخصص و مشاورین حقوقی خبره آماده بررسی پرونده های قضائی شما در کوتاه ترین زمان ممکن و ارائه برترین راهکارهای حقوقی می باشد شما می توانید با اطمینان خاطر مشکلات حقوقی خود را به وکلای پایه یک عدل ایرانیان بسپارید تا به بهترین نتیجه مطلوب برسید.