در پاسخ به این پرسش که اعاده حیثیت در دعاوی حقوقی چیست، می‌توان گفت در صورتیکه شخصی ارتکاب یک جرم را به دیگری نسبت دهد، اما این ادعا با واقعیت در تضاد باشد، یا اگر علیه شخص دیگری مطالب کذب و دروغی گفته شده باشد، به طوریکه حیثیت و آبرو و اعتبار شخص در خطر بیفتد، فرد مقابل می‌تواند با انجام اقداماتی حقوقی یعنی طرح شکایت، از خود رفع اتهام نموده و متقاضی مجازات شخص خاطی گردد.
در برخی از موارد نیز علیه شخصی در دادگاه حکمی صادر می شود که این حکم حیثیت متهم را در خطر می اندازد و سپس مشخص می‌شود که از جانب قاضی خطایی رخ داده است. در چنین مواردی نیز، بر اساس اصل 171 قانون اساسی می‌بایست از متهم اعاده حیثیت شود.
بر اساس این اصل، ” چنانچه به دنبال تقصیر یا اشتباه قاضی در موضوعی، یا در حکم و یا در تطبیق حکم بر مورد خاص، ضرر مادی یا معنوی به کسی وارد شود، در صورت تقصیر، مقصر براساس موازین اسلامی ضامن است و در غیر این صورت خسارت به وسیله دولت جبران خواهد شد.”
اعاده حیثیت در عاوی حقوقی در زمان خاص می تواند به شکل عذر خواهی، جریمه نقدی و هر شیوه دیگری انجام پذیرد.
به دلیل اهمیت آشنایی با روش های اعاده حیثیت و شرایط انجام آن در مقاله پیش رو قصد داریم تا ضمن معرفی این اصطلاح حقوقی از سری جرائم حقوقی، اطلاعات جامعی را در اختیار خوانندگان قرار دهیم.
اعاده حیثیت در دعاوی حقوقی در قانون چه مجازاتی دارد؟
به طور کلی در قانون مجازات اسلامی در چندین ماده به بحث مجازات شخص افترا زننده اشاره است که در لیست زیر به توضیح آن پرداخته ایم:
- با استناد به ماده ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی می توان گفت: در صورتیکه شخصی با استفاده از نوشته‌ای به شکل خطی و چاپی؛ همچون روزنامه و یا سخنرانی در مجمعی شخصی را متهم نماید و این اتهام اثبات نشود، مطابق با قانون، فرد مجرم محسوب می‌شود و به جریمه نقدی درجه شش محکوم خواهد شد.
- براساس ماده ۶۹۸ قانون مجازات اسلامی اگر شخصی با هدف وارد کردن ضرر به دیگری با تنظیم یک نامه، شکواییه و گزارش، مطلب کذبی را انتشار دهد و یا اقدامی را بر خلاف حقیقت، به فردی حقیقی یا حقوقی نسبت دهد و ضرر مادی و معنوی به فرد وارد شود یا نشود این شخص می‌تواند بجز اعاده حیثیت در این باره فرد را محکوم به مجازات نماید. در این صورت شخص با مجازات حبس از یک ماه تا یک سال و یا ۷۴ ضربه شلاق محکوم می شود.
- مطابق با ماده ۶۹۹ قانون مجازات اسلامی در شرایطی که شخصی به صورت آگاهانه و تعمدی و با نیت متهم کردن شخص دیگری، وسیله‌ای را بدون اطلاع وی در منزل شخصی و یا محل کار این شخص قرار دهد که یافتن آن باعث اتهام در یک جرم به او می‌شود، در این شرایط پس از این که قرار منع تعقیب و برائت وی صادر شد شخص مرتکب با حبس از سه ماه تا یک سال و نیم و یا ۷۴ ضربه شلاق مجازات خواهد شد.
- اصل ۱۷۱ قانون اساسی به این موضوع اشاره دارد که در هنگامی که به دنبال اشتباه یا تقصیر ارتکابی از جانب قاضی در صدور حکم، ضرری به شخصی وارد شود، او ضامن جبران خسارت خواهد بود و از فرد متضرر اعاده حیثیت خواهد شد.
جریمه نقدی اعاده حیثیت چقدر است؟
بر اساس قانون جریمه نقدی اعاده حیثیت پانزده میلیون ریال پیش بینی شده است. همچنین اگر جرم منافی عفت همچون لواط یا زنا به شخصی نسبت داده شده باشد و فرد شاکی قادر نباشد این جرم را در دادگاه اثبات نماید، با استناد به این ماده متهم به جرم قذف که 80 ضربه شلاق است مجازات خواهد شد.
علاوه براین در صورتیکه علیه دیگری موضوعی را نشر دهد که اشاعه فحشا به حساب بیاید، همچنان به مجازات یک ماه تا یک سال حبس و تا 74 ضربه شلاق محکوم می شود.
شهادت شهود برای اعاده حیثیت
در رابطه با ویژگی های شاهد برای اعاده حیثیت می توان گفت دارا بودن شرایط زیر برای این شخص الزامی است:
- بالغ بودن
- عاقل بودن
- حرام نبودن شاهد
اعاده حیثیت پس از برائت به چه صورت است؟
اعاده حیثیت پس از برائت یک نوع ضمانت قانونی به شمار می آید که به سبب آن احتمال تهمت بدون پایه و اساس و ادعای بدون مدرک و دلیل کمتر می شود.
در واقع اعاده حیثیت بعد از برائت در شرایطی ایجاد می شود که شخصی در جریان دادرسی و اثبات جرم قرار بگیرد و این جرم برای وی ثابت نشود. حال این فرد مجاز می باشد تا از خواهان پرونده به صورت قانونی شکایت کند.
در واقع شخص در این شرایط این توانایی را دارد به دلیل اتهام بی اساس و غیر قابل اثبات از خواهان پرونده شکایت نماید.
موضوعی که در این میان مطرح می شود، این است که شخص به سبب اتهامی که به وی وارد شده است، امکان دارد دچار ضرر و زیان های مادی یا معنوی شود.
برای نمونه امکان دارد شخص مطابق با قرار تامین در روند دادرسی بازداشت شده و یا سند وی به وثیقه گذاشته شود. علاوه براین امکان دارد شخص مطابق با این اتهام دچار ضرر معنوی (از دست دادن آبرو) شده باشد.
لذا بر اساس قانون اعاده حیثیت و ماده قانونی افترا می تواند برای شکایت از خواهان پرونده اقدام نماید. این موضوع به این خاطر است که افراد در مورد اتهام و شکایتی که انجام می دهند اطمینان داشته و بی دلیل افراد و سیستم قضایی را درگیر شکایت و مسائل کیفری نکنند. چرا که این مسائل بجز بار مالی می تواند بار روانی نیز بر جامعه تحمیل نماید.
جمع بندی
به منظور دفاع از اعاده حیثیت، توصیه می شود با یک وکیل حرفه ای در این حوزه مشورت نمایید. چرا که یکی از اساسی ترین مراحل شکایت کیفری، تنظیم شکوائیه است. این مرحله می بایست بر اساس اصول و قواعد خاصی پیش برود تا به نتیجه مطلوبی برسد و وکیل کیفری، با رعایت این اصول و قواعد در اینباره به شما کمک خواهد کرد. بجز این متقاضیان به منظور جمع آوری شواهد و اسناد و مدارک به یک وکیل کیفری باتجربه نیاز خواهند داشت.
گروه وکلای عدل ایرانیان نیز آماده است تا به کلیه پرسش های شما درباره اعاده حیثیت و روش های انجام آن پاسخ داده و تا احقاق کامل حقوق شما را همراهی نماید.
مطالب مرتبط:
برای مشاوره رایگان تلفنی کلیک کنید : 47783-021