مجازات فرار از زندان و بازداشتگاه
مجازات فرار از زندان، مسئله حائز اهمیتی است که افراد بسیاری با آن درگیر هستند. بنابراین آشنایی با دلایل وقوع این جرم و مجازات در نظر گرفته برای آن ضروری است.
همانطور که می‌دانیم زندان محلی است که محکومان و گناهکارانی که بنابر حکم دادگاه مجرم به حساب می‌آیند برای مدت زمان معینی و یا برای تمام عمر محکوم به حبس خواهند شد، تا به عنوان مجازات از حق آزادی سایر افراد محروم شوند.
در برخی موارد، افراد زندان و بازداشتگاه را به جای یکدیگر به کار می‌برند. این در حالی است که بازداشتگاه محل نگهداری افرادی است که همچنان حکم ایشان توسط دادگاه صادر نشده است و همچنان در انتظار محاکمه هستند.
به همین ترتیب، مجازات فرار از بازداشتگاه نیز با جرم فرار از زندان متفاوت خواهد بود. بنابراین در مقاله پیش رو قصد داریم، تا ضمن معرفی دلایل فرار متهمین از زندان به نحوه مجازات این افراد در قانون بپردازیم.
دلایل فرار از زندان چیست؟
همانطور که اشاره شد، زندان به عنوان رایج ترین شیوه مجازات مجرمین شناخته می‌شود و یکی از مجازات‌های رسمی ارتکاب جرم به شمار می‌آید. با این حال، دارای آسیب‌ها و صدمات اجتماعی مختلفی است که به از دست دادن شغل، طرد شدن از جامعه، از دست رفتن منزلت اجتماعی و… ارتباط دارد.
همچنین در مورد اینکه مجرم برای بار اول به حبس محکوم شده در دفعات بعدی به دنبال فرار از مجازات، یادگیری روش‌های جدید انجام جرم، آشنایی با مجرمان جدید و … می باشد؛ عوامل دیگری همچون: مدیریت زندان، امکانات موجود در آن، وضعیت داخلی زندان و مواردی از این دست دخیل خواهند بود.
در برخی دیگر از موارد نیز زمانی که افراد مرتکب جرمی شوند، حکم حبس می‌گیرند و راهی زندان می‌شوند، در حالی که اگر نسبت به فرار از زندان اقدام کنند این موضوع شامل مجازات سنگین تری خواهد بود.
فرار از زندان شامل چه مواردی است؟
به طورکلی فرار متهم یا مجرم از زندان به روش‌های زیر انجام می شود.
- در بعضی موارد امکان دارد شخص متهم به جرمی باشد، اما هنوز حکم محکومیت او صادر نشده باشد و فقط حکم بازداشت این شخص آمده باشد و در این شرایط فرد از بازداشتگاه فرار کند.
- در مورد دیگر ممکن است شخصی مجرم بوده و حکم محکومیت وی نیز صادر شده باشد و در این شرایط فرد از زندان فرار کند.
در هر دو مورد فوق فرد محکوم به مجازات آورده شده در قانون مجازات اسلامی خواهد شد.
- مورد دیگر اینکه در مواقعی، متهم یا مجرم از افرادی برای فرار کمک گرفته و یا بعد از فرار وی افرادی به او در پنهان شدن کمک کرده که در این موارد نیز در قانون مجازات شخصی که به مرتکب کمک کرده تعیین شده است.
علل فرار متهم از زندان چیست؟
در واقع سلب آزادی مجرم، به روش مراجع قضایی یک اهرم سنگین برای فشار روی افراد زندانی است. به همین دلیل عده‌ای از زندانیان که دارای محکومیت‌های سنگین هستند، خود را در معرض خطر دیده و تصمیم به فرار از بازداشتگاه یا زندان می‌گیرند. در لیست زیر فرار از انواع زندان آورده شده است.
- زندان اصلاحی:
این نوع زندان برای اصلاح مجرمینی است که دارای عادات بدی هستند. مثلا معتادان به مواد مخدر.
- زندان احتیاطی:
این نوع زندان، برای افرادی در نظر گرفته شده است که به دلیل حادثه مهمی همچون قتل نفس و… برای مدت موقتی زندانی هستند.
- زندان تأدیبی:
حبس تادیبی در اکثر موارد برای کودکان و نوجوانان است و دارای جنبه تأدیبی و تربیتی است.
- زندان سیاسی:
به طور معمول این زندان برای افرادی است که فعالیت‌های سیاسی شان مغایر با مصلحت جامعه و نظام می‌باشد.
- زندان استحقاقی:
استحقاق به معنای گرفتن حق است. همچون بدهکاری که از ادای دین امتناع نموده است.
- زندان حفاظتی:
این نوع زندان بیشتر در انقلاب‌ها و هیجانات احساسات عمومی مطرح می‌باشد.
مجازات فرار از زندان چیست؟
با استناد به ماده ۵۴۷ قانون مجازات اسلامی می توان گفت:
“هر زندانی در صورت فرار از زندان یا فرار از بازداشتگاه به شلاق تا (۷۴) ضربه یا سه تا شش ماه حبس محکوم خواهد شد و در صورتیکه برای فرار درب زندان را شکسته یا آن را خراب کند، بجز تامین خسارت وارده به هر دو مجازات محکوم می‌شود.
توجه داشته باشید، زندانیانی که بر اساس آیین‌نامه زندان‌ها به مرخصی می روند و خود را در زمان مقرر بدون هیچ عذر قابل قبولی معرفی ننمایند فراری به حساب آمده و به مجازات فوق محکوم خواهند شد.”
مجازات فرار از زندان مطابق با ماده ۵۴۸ قانون مجازات اسلامی
“در صورتیکه مامور بازداشتگاه که موظف به حفظ یا ملازمت یا مراقبت متهم یا فرد زندانی است در انجام مسئولیت خود مسامحه و اهمالی نماید که باعث فرار مجرم شود به شش ماه تا سه سال حبس یا پرداخت جریمه نقدی از سه تا هجده میلیون ریال محکوم خواهد شد.”
مجازات فرار از زندان بر اساس ماده ۵۴۹ قانون مجازات اسلامی
هر شخصی که مامور حفظ یا مراقبت یا ملازمت زندانی یا توقیف شده‌ای باشد و به فرار وی کمک کرده و یا راه فرار این شخص را تسهیل نماید و یا برای فرار تبانی و مواضعه نماید به ترتیب ذیل مجازات خواهد شد:
- در صورتیکه توقیف شده متهم به جرمی باشد که مجازات آن اعدام یا رجم یا صلب است و یا زندانی محکوم به یکی از این مجازات‌ها باشد به سه تا ده سال حبس محکوم خواهد شد. چنانچه محکومیت محکوم‌علیه حبس از ده سال به بالا باشد و یا توقیف شده متهم به جرمی باشد که مجازات آن حبس از ده سال به بالاست به یک تا پنج سال حبس و اگر محکومیت زندانی و یا اتهام توقیف شده بجز موارد بالا باشد به شش ماه تا سه سال حبس محکوم خواهد شد.
- اگر زندانی محکوم به قصاص باشد. عامل فرار موظف به تحویل دادن این شخص است. لذا در صورت عدم تحویل زندانی تا تحویل وی در زندان باقی می‌ماند. و اگر متهم غیاباً محاکمه و برائت حاصل نماید و یا قتل شبه عمد یا خطئی محسوب شود عامل فرار به مجازات تعیین شده در ذیل بند فوق محکوم خواهد شد.
در نظر داشته باشید، اگر فراری فوت کند و یا تحویل وی ممتنع شود در صورتیکه این شخص محکوم به قصاص باشد فراری دهنده به پرداخت دیه به اولیای دم مقتول محکوم می شود.
- در صورتیکه متهم یا محکومی که فرار کرده به پرداخت امر مالی یا دیه محکوم باشد عامل فرار بجز مجازات در نظر گرفته شده در ذیل بند فوق ضامن پرداخت دیه و مال محکوم به نیز می باشد.
مجازات فراری دهندگان زندانی و مشارکت کنندگان در فرار
مجازات فرار از زندان براساس ماده ۵۵۰ قانون مجازات اسلامی
“هر یک از ماموران دولت که مطابق با قانون مامور دستگیری شخصی باشد و در اجرای وظیفه دستگیری اهمال و کوتاهی نماید به پرداخت یکصد هزار تا پانصد هزار ریال جریمه نقدی محکوم خواهد شد. همچنین اگر مسامحه و تقصیر با هدف مساعدت باشد که منجر به فرار او شده باشد بجز مجازات ذکر شده به حبس از شش ماه تا سه سال محکوم خواهد شد.”
مجازات فرار از زندان بر اساس ماده ۵۵۱ قانون مجازات اسلامی
در صورتیکه عامل فرار از مامورین آورده شده در ماده (۵۴۹) نباشد و به طور عمدی موجبات فرار افرادی که قانوناً زندانی یا دستگیر شده‌اند را فراهم نماید به روش‌های ذیل مجازات خواهد شد:
- اگر زندانی محکوم به اعدام یا حبس دائم یا رجم و یا صلب باشد مجازات وی از یک تا سه سال حبس و اگر محکومیت این شخص و یا مجازات قانونی توقیف شده بجز موارد آورده شده باشد مجازات وی از سه ماه تا یک سال حبس خواهد بود.
- چنانچه زندانی محکوم به قصاص باشد عامل فرار موظف به تحویل دادن وی است و اگر موجب عدم تحویل زندانی شود تا تحویل وی‌در زندان باقی می‌ماند. در صورتیکه فراری فوت کند و یا تحویل وی ممتنع شود شخص فراری‌دهنده به پرداخت دیه به اولیای دم مقتول محکوم می شود.
نتیجه گیری
همانطور که اشاره شد زمانی که شخصی مرتکب جرمی شود با ماندن در بازداشتگاه و یا زندان مجازات خواهد شد تا هنگامی که مقام قضایی به این شخص اجازه خروج دهد. بنابراین درصورتیکه فرار کند نیز مجازاتی جدید برای وی در نظر گرفته خواهد شد. فرار مجرمان و متهمان نیز یکی از جرایمی به شمار می‌آید که باعث بی نتیجه ماندن اجرای حکم قضایی می‌شود.
به همین خاطر جرم فرار از بازداشتگاه در دسته جرایم علیه عدالت قضایی قرار گرفته است. بنابراین فرار از اجرای عدالت، آن هم در زمانی که شخص به دلیل ارتکاب جرمی محکوم شده است، جرم سنگینی محسوب می‌شود و قانون‌گذار نیز مجازات خاصی را برای آن در نظر گرفته است.
گروه وکلای عدل ایرانیان آماده است تا به کلیه سوالات شما پیرامون جرم فرار از بازداشتگاه و زندان پاسخ داده و تا احقاق کامل حقوق شما را همراهی نماید.
اگر شما در شهر تهران زندگی می‌کنید می‌توانید با شماره 47783-021 تماس گرفته تا مشاورین ما به صورت رایگان به شما در مورد موضوع فرار از زندان یا فرار از بازداشگاه مشاوره دهند و یا با مراجعه به صفحه مشاوره حقوقی درخواست مشاوره حقوقی آنلاین یا مشاوره حقوقی حضوری نمایید
برای مشاوره رایگان تلفنی کلیک کنید : 47783-021