آشنایی با دادگاه و حکم بدوی

به طور کلی دادگاه بدوی یا نخستین در مرحله پیش از تجدید نظر و فرجام خواهی به دعاوی متقاضیان رسیدگی کرده و نسبت به صدور حکم بدوی اقدام می‌نماید. حال ممکن است این سوال مطرح شود که ساختار و صلاحیت دادگاه بدوی یا نخستین به چه صورت است؟

به همین دلیل در مقاله پیش رو قصد داریم تا ضمن ارائه تعریف روشنی از دادگاه بدوی، به مواردی همچون حکم بدوی و شیوه اعتراض به آن بپردازیم.

دادگاه بدوی چیست؟ (حکم بدوی)

عنوان دادگاه بدوی، دارای بار مفهومی حقوقی خاصی می‌باشد؛ به این معنا این دادگاه در نخستین گام از رسیدگی به یک دعوا، پرونده مورد نظر را بررسی کرده و در نهایت، نسبت به صدور حکم بدوی اقدام می‌نماید.

به همین ترتیب می‌توان گفت، دادگاه بدوی دادگاهی است که وظیفه رسیدگی به دادخواست یا شکواییه را بر عهده دارد، و پس از استماع اظهارات طرفین دعوا حکم خود را صادر می‌نماید.

عنوان بدوی یا نخستین بودن این دادگاه، به این دلیل است که این دادگاه مسئول رسیدگی ابتدایی پرونده می‌باشد؛ با این وجود امکان دارد علاوه بر دادگاه نخستین، دادگاه تجدید نظر برای بار دوم رای دادگاه بدوی را بررسی کرده و با نقض حکم اولیه رای دیگری صادر نماید.

ساختار دادگاه حکم بدوی به چه صورت است؟

با در نظر داشتن تعریفی که از دادگاه حکم بدوی ارائه شد، می‌توان گفت هر دادگاهی که در اولین مرحله، صلاحیت رسیدگی به یک دعوای حقوقی یا کیفری را داشته باشد، دادگاه بدوی محسوب می‌شود. بنابراین تفاوتی ندارد که ساختار این دادگاه، دادگاه حقوقی باشد یا دادگاه کیفری. به این دلیل که دادگاه حقوقی تنها مسئولیت رسیدگی به دعاوی حقوقی را دارد و دادگاه کیفری برای رسیدگی به جرایم و مجازات در نظر گرفته شده است. همچنین هر دوی این دادگاه ها، شامل شعب بدوی و تجدید نظر می‌باشند.

حکم دادگاه بدوی چیست؟

پس از رسیدگی به یک دعوای کیفری یا دعوای حقوقی، حکم بدوی صادر خواهد شد. به همین ترتیب رایی که بوسیله شعب دادگاه بدوی صادر شود در اصطلاح “رای بدوی” نامیده می‌شود.

نکته حائز اهمیت در مورد ارتباط با رای دادگاه حکم بدوی این است که در اکثر موارد، طرفین دعوا مجاز می باشند تا هنگامی که حکم قطعی صادر نشده است، به آن اعتراض نمایند. این اعتراض به اشکال گوناگونی همچون واخواهی، تجدید نظر خواهی، فرجام خواهی و … قابل انجام می باشد.

در نظر داشته باشید که رای دادگاه بدون اینکه نسبت به آن اعتراضی انجام شود صحیح و بر اساس قانون می باشد. بنابراین طرفین دعوا حق دارند تا نسبت به اجرای رای دادگاه بدوی اقدام نمایند؛ با این وجود به دلیل اینکه امکان وجود خطا و یا نقص در این رای وجود دارد، قانونگذار روش هایی را برای اعتراض به رای دادگاه بدوی در نظر گرفته است.

آیا امکان اعتراض به حکم دادگاه بدوی وجود دارد؟

واضح است که در مواقعی هر یک از طرفین دعوا نسبت به حکم اولیه دادگاه اعتراض داشته و آن را نپذیرند. در این شرایط ترجیح داده می شود که نسبت به این حکم در دادگاه تجدید نظر درخواست تجدید نظرخواهی نمایند.

این تجدید نظر خواهی می تواند به شکل های تجدید نظر خواهی از رای دادگاه حقوقی و کیفری صورت گیرد .

به همین ترتیب در مراحل بعدی رای دادگاه بدوی، بعد از درخواست تجدید نظر خواهی طی مدت بیست روز، به جای دادگاه بدوی، در شعبه دادگاه تجدید نظر، با تنظیم دادخواست تجدید نظر، مورد پیگیری و بررسی مجدد قرار گرفته و در صورت امکان حکم دادگاه بدوی یا نخستین نقض خواهد شد .
با این وجود، در نظر داشته باشید چنانچه رای دادگاه بدوی به شکل غیابی صادر شود، محکوم علیه می تواند طی مدت بیست روز به رای صادره معترض شده و درخواست واخواهی بدهد.

پس از این درخواست، شعبه ای که حکم غیابی صادر کرده است با حضور شخص به دعوا رسیدگی کرده و نسبت به صدور حکم مقتضی اقدام می نماید.

مطالعه پیشنهادی : آشنایی با مفاهیم و اصطلاحات حقوقی

آیا درخواست تجدید نظر به رای بدوی دارای محدودیت زمانی است؟

براساس ماده ۳۳۹ قانون آیین دادرسی مدنی چنانچه دادخواست تجدید نظر پس از مهلت در نظر گرفته شده برای آن صورت گیرد مطابق با قرار دادگاه صادرکننده حکم بدوی رد خواهد شد. به همین ترتیب این قرار طی مدت بیست روز از زمان ابلاغ در مرجع تجدیدنظر قابلیت اعتراض دارد.

درخواست فرجام خواهی نسبت به حکم اولیه دادگاه به چه صورت است؟

در مواردی آرای صادر شده بوسیله دادگاه ها که از جانب شعب و ساختار دادگاه بدوی صادر شده اند، در صورتیکه در زمان معینی مورد تجدید نظرخواهی یا واخواهی قرار نگیرند، امکان فرجام خواهی دارند؛ برخی از این موارد در لیست زیر آورده شده است:

• حکم دادگاه نخستین که خواسته آن از بیست میلیون ریال بیشتر باشد.
• بعضی از احکام دادگاه بدوی درباره اصل نکاح.
• فسخ نکاح و طلاق زوجین.
• احکام غیابی صادر شده در دعاوی مالی.

اعاده دادرسی پس از صدور حکم اولیه به چه صورت است؟

اعاده دادرسی نیز که نوعی رسیدگی مجدد بوسیله مرجع صادر کننده حکم دادگاه بدوی به حساب می آید، در مواقعی امکان پذیر می باشد که در مفاد رای اولیه یا بدوی تضاد پیش بیاید، رای بیش از خواسته صادر شده باشد، اسناد و مدارک جدیدی حاصل شده باشد و مواردی از این دست.

نتیجه گیری

همانطور که در مقاله حکم بدوی به تفصیل توضیح داده شد، دادگاه بدوی یا نخستین به دادگاهی اشاره دارد که مسئولیت رسیدگی ابتدایی به دعاوی دادگاه های عمومی را بر عهده دارد.

توجه داشته باشید این دعوا می تواند از نوع حقوقی و یا کیفری باشد. همچنین ساختار و صلاحیت دادگاه های عمومی که به شعب بدوی و تجدید نظر تقسیم شده در قانون مورد تاکید قرار گرفته است.

گروه وکلای عدل ایرانیان نیز آماده است تا به کلیه سوالات شما پیرامون رای دادگاه و حکم بدوی و روش های اعتراض به آن پاسخ داده و تا رسیدن به نتیجه مطلوب شما را همراهی نماید.

گروه وکلای عدل ایرانیان با سابقه درخشان و پرونده های موفق طی سال های اخیر آماده بررسی پرونده های قضایی و مشاوره های تخصصی در حوزه های مختلف است. شما می‌توانید به کمک مشاور حقوقی حضوری مجموعه ما با اعتماد به وکلای پایه یک دادگستری  از استیفای کامل حقوق قانونی خود اطمینان خاطر داشته باشید.