فریب در بخشش مهریه

مهریه بخشیده شده قابل رجوع است؟ چه زمانی فریب در بخشش مهریه پیش می آید؟

مهریه حق قانونی زن است و مرد تحت هیچ شرایطی نمی تواند از پرداخت آن ممانعت کند مگر آنکه زوجه این حق را به مرد ببخشد و او را از پرداخت نمودن بری الذمه کند؛ به بیان دیگر او را از انجام تعهدی که نسبت به همسرش داشته معاف کند.

اما ماجرای بخشش به اینجا ختم نشده و ممکن است زن از اقدامی که انجام داده پشیمان بشود و خواستار دریافت مهریه بخشیده شده شود و یا اصلا به خاطر اینکه همسرش به او اصرار در بخشیدن مهر داشته و او را فریب داده است بخواهد حق مالی خود را پس گیرد.

در این مقاله با ما همراه شوید تا با موضوع جنجالی فریب در بخشش مهریه پاسخ بدهیم.

ما در حقوق برای واژه بخشش مهریه چندتا اصطلاح داریم:

هبه مهریه

بذل مهریه

ابراء مهریه

اقرار به دریافت مهریه

صلح مهریه

در ظاهر تمامی این واژگان یک معنی دارند و همگی به معنای بخشیدن است اما در حقوق هر یک آثار حقوقی جداگانه ای را به وجود می آورد.

هبه مهریه

وقتی از هبه مهریه صحبت می کنیم اشاره ما به عقد هبه ای است که در قانون مدنی از آن صحبت شده است.

ماده 795 قانون مدنی هبه را عقدی تعریف کرده که به موجب آن یک نفر مالی را مجانا به کس دیگری تملیک می کند. خوب در اینجا این شخص زوجه ما است که قرار است مهریه خود را به همسرش مجانا یا غیر مجانی که در اصطلاح حقوقی به آن هبه معوض گفته می شود می بخشد.

اگر زوجه مهریه خود را به همسرش هبه کند می تواند آن را پس بگیرد؟

عقد هبه از آنجایی که عقدی جایز است امکان رجوع و بر هم زدن یک طرفه عقد را به زوجه می دهد و زن الزامی برای موافقت مرد ندارد پس اگر زنی چه به صورت لفظی و چه به صورت کتبی و تنظیم هبه نامه در دفترخانه، مهریه خود را به همسرش بخشید می تواند بار دیگر آن را مطالبه کند؛

اما در جایی دیگر ممکن است زوجه ما در قبال بخشیدن مهریه اش مالی یا حقی را از زوج بگیرد که به آن هبه معوض گفته می شود که در اینجا وضعیت فرق می کند و زوجه نمی تواند مهریه خود را پس بگیرد.

بذل مهریه:

بذل مهریه یکی دیگر از مصادیق بخشش است؛ ما در جایی از این اصطلاح استفاده می کنیم که زوجه ما تصمیم خود را گرفته که فقط برای اینکه از زندگی زناشویی خود خلاص شود مهریه خود را به همسرش ببخشد که در اصطلاح حقوقی به این طلاق، خلع و مبارات گفته می شود.

طلاق خلع و مبارات این گونه تعریف می شود که زوجه به واسطه کراهتی که از همسرش داشته با بخشیدن تمام یا نیمی از مهریه خود از او می خواهد که طلاقش را بدهد.

در اینجا آیا زوجه می تواند دوباره طلب مهریه بخشیده شده را بکند؟

پاسخ به این سوال در فرضی که زوجه در مدت عده به ما بذل رجوع می کند مثبت است به بیان ساده تر اگر زوجه ما این بخشش را برای راضی شدن همسرش بر اینکه او را طلاق بدهد انجام داده باشد اگر در مدت عده از تصمیمش پشیمان شود از آنجایی که هنوز طلاق جاری نشده و امکان رجوع مرد به زن بوده، طلاق جاری نشده و زوجه می تواند خواستار دریافت مهریه خود از زوج باشد؛

اما در فرضی که این پشیمانی بعد از مدت انقضای عده باشد دیگر حق رجوع به مهریه برای زوجه وجود نخواهد داشت.

ابراء مهریه:

ابراء مهریه را ماده 289 قانون مدنی این گونه تعریف می کند: اگر فرد طلبکار به اختیار خودش از دریافت طلب و حق او صرف نظر کند دیگر نمی تواند به آن رجوع داشته باشد.

در رابطه با مهریه زوجه ما، حسب شرایطی از جمله عشق و علاقه زیاد به زوج و دلایل دیگر ممکن است با اختیار خود مهریه اش را به همسرش ببخشد و او را به طور کلی از پرداخت همیشگی مهریه معاف کند که در اینجا بر خلاف دو مورد بالا دیگر امکان اینکه از مهریه بتوان رجوع کرد وجود نداشته است؛

علی الخصوص که اگر این عمل در دفترخانه انجام بشود که دیگر اعتبار سند رسمی را داشته و قابل ابطال نخواهد بود.

یک سوالی دیگر در اینجا پیش می آید اگر زوجه ما بدون داشتن اختیار و از روی اکراه اقدام به بخشش مهرش کرده باشد وضعیت چگونه است؟

قانون گذار صحت ابراء را منوط به وجود شروطی دانسته است که اگر رعایت نشود به صحت ابراء لطمه وارد می کند.

نص صریح ماده 289 بیان می دارد که ابراء باید با اختیار و اراده شخص داین باشد یعنی اگر زوجه ما بدون داشتن رضایت و اراده باطنی و به علت تحت فشار قرار گرفتن توسط زوج بخواهد مهریه خود را ببخشد در اینجا این بخشش غیر نافذ است و اگر اکراه زوجه از انجام این کار بر دادگاه اثبات شود این امکان برای زوجه بوده که به مهریه خودش رجوع کند.

اقرار به دریافت مهریه

منظور از اقرار در اینجا آن است که زوجه ما بر اینکه همسرش نسبت به تعهد خود که پرداخت مهریه بوده عمل کرده و مهریه خود را که در سند ازدواج تعیین شده گرفته، اقرار می کند این بدین معنی است که دیگر زوج در مقابل زوجه تعهدی به پرداخت مهریه ندارد و دیگر نمی تواند ادعا کند که مهرش را نگرفته است؛

اما در جایی اصل این قضیه این گونه نیست بلکه زوجه ما فریب خورده و اقدام به انجام اقرار فاسد و اشتباه نموده است که در اینجا این اقرار باطل بوده و باز هم حق دریافت مهریه برای زوجه وجود داشته است و زوجه می تواند با مراجعه به مراجع قضایی و اثبات فساد در اقرار، خواستار دریافت حق مالی خود از زوج باشد.

مطابق مواد قانونی اقرار بعد از انکار قابل قبول نبوده و محاکم قضایی بدان ترتیب اثر نخواهند داد اما در جایی که شخص فساد و اشتباه اقرار اثبات شود دیگر قابل قبول نیست. مثلا فرض کنید زوجه ما در حالتی که اختیار نداشته و تحت فشار زور و اجبار همسرش بخواهد اقرار کند که طلبش را از او دریافت کرده باطل است.

صلح مهریه:

در رابطه با بخشش مهریه در قالب عقد صلح که یکی از عقود لازم است می خواهیم بررسی کنیم که آیا زوجه می تواند به مهریه خودش رجوع کند؟

عقد صلح از آنجایی که بر خلاف عقد هبه عقدی لازم است به زوجه ما اختیار اینکه بخواهد از حقی که بخشیده بازگردد را نمی دهد چه به صورت رایگان باشد یا در ازای دریافت مالی از زوج. پس اصل بر آن است مهریه قابل رجوع از جانب زوجه نبوده مگر در صورت وجود یکی از مواردی که به صحت عقد خدشه وارد می سازد.

1- اگر عقد صلح با اکراه زوجه باشد

2- اگر در صلح تدلیس صورت بگیرد زوجه می تواند عقد صلح جاری شده را فسخ کند

فریب در بخشش مهریه در عقد موقت

در رابطه با عقد موقت هم بگذارید این وضعیت را بررسی کنیم آیا زوجه ما می تواند خواستار رجوع از مهریه باشد؟

در رابطه با این عقد از آنجایی که تعیین مهر یکی از ارکان صحت عقد بوده و عدم تعیین آن ماهیت عقد را خدشه دار می کند بایستی مهریه تعیین شود اما گاهی اوقات ممکن است مرد با فریب دادن زوجه از او بخواهد که مهرش را ببخشد و او نیز سر وعده های واهی مرد حاضر به انجام این کار شود و تنها پشتوانه مالی خود را از دست بدهد و از آنجایی که ادله مبنی بر اثبات رابطه زوجیت جز در شرایطی که عقد موقت به ثبت برسد نبوده لذا کار زوجه برای اثبات این امر بسیار دشوار است که بخواهد ثابت کند او از انجام این کار فریب خورده و هم اکنون خواستار دریافت مهریه اش می باشد چون ادله ای مبنی بر اثبات وجود رابطه زوجیت فی مابین آنها نبوده است

آیا فریب دادن زوجه در بخشش مهریه عمل مجرمانه است؟

قانون گذار عنوان مجرمانه ای را برای انجام رفتار زوج که قصد فریب دادن زوجه را داشته اعمال ننموده است. منظور این است که در قانون این عمل مصداق جرم را نداشته و قرار نیست زوج به خاطر انجام این کار مستوجب مجازات کیفری باشد اما از نظر حقوقی در صورتی که هر یک از مصادیقی که در مقاله آن را مورد بررسی قرار دادیم خلافش اثبات شود مثلا زوجه ما با قرار گرفتن تحت فشار زوج و بدون داشتن تمایل به انجام این کار مهریه خود را بخشیده باشد چون اکراه در انجام عملش داشته پس با اثبات نمودن آن به مراجع قضایی  می تواند وصول مهریه خود را از زوج تقاضا کند و در اصطلاح حقوقی از مابذل خود رجوع کند.

نتیجه گیری:

مهریه حق قانونی زوجه است و زوج نمی تواند تحت هیچ شرایطی از دادن این حق به زوج امتناع کند. اما به وفور دیده می شود که زوج برای فرار از پرداخت مهریه زوجه را فریب داده و از او می خواهد که حق قانونی را ببخشد و از گرفتن مهریه اش صرف نظر کند.

تیم حقوقی عدل ایرانیان با سابقه چندین ساله در امر وکالت با همکاری وکلای متخصص و مشاورین حقوقی خبره آماده بررسی پرونده های قضائی شما در رابطه با فریب در بخشش مهریه در کوتاه ترین زمان ممکن و ارائه برترین راهکارهای حقوقی می باشد.