خیار رویت و تخلف وصف به چه معناست؟

تعریف خیار رویت و تخلف وصف به چه معناست؟

در قانون مدنی مفهوم خیارات یا اختیارات در فسخ قرارداد تعریف شده اند، که می توان با به کارگیری هرکدام معامله را فسخ کرد. در قراردادهای لازم یعنی قراردادهایی که قابل فسخ نیستند؛ تنها در موارد خاصی امکان بر هم زدن معامله وجود دارد، یکی از این مفاهیم خیار رویت و تخلف از وصف می باشد.

خیار رویت به این معناست که چنانچه شخصی، مالی را خریداری کند که قبلا آن را رویت نکرده است، یا تنها تعریف آن را شنیده است، اگر پس از معامله مشخص شود که آن ویژگی ها را ندارد حق بر هم زدن عقد را دارا می باشد.

خیار رویت و تخلف وصف شامل چه مواردی است؟

همان طور که از عنوان خیار رویت و تخلف وصف مشخص است؛ خیار تخلف وصف برای مواردی کاربرد دارد که شخصی، مالی را فقط به اعتبار مشاهده پیشین خریداری کرده است و اکنون که آن را دریافت کرده است آگاه می شود که آن وصف یا اوصاف در آن نیست.

نمونه ای برای خیار رویت

برای مثال تصور کنید شما قبلا رایانه دوست خود را دیده اید؛ پس از مدتی تصمیم می گیرید این رایانه را بنا به اعتبار مشاهده پیشین خریداری کنید. اما پس از انجام معامله و دریافت آن متوجه می شوید که آن اوصاف قبلی را دارا نیست و یا اینکه وصفی که فروشنده گفته در آن موجود موجود نمی باشد؛

مثلا فروشنده گفته است که این کالا دارای ویژگی خاصی است که بعدا برخلاف آن ثابت می شود و یا اینکه رایانه از سرعت عملکرد بالایی برخوردار بوده اما اکنون فاقد آن عملکرد است. در این شرایط شما می توانید با استفاده از خیار تخلف وصف یا رویت این معامله را فسخ کرده و مبلغ پرداخت شده را پس بگیرید.

خیار تخلف وصف در چه معاملاتی مورد استفاده است؟

• مورد معامله، مال معین و مشخصی است.

گاهی در قراردادها، کالای خاص و معینی مورد معامله قرار می گیرد. همچون خودرویی با فلان مشخصات. حال اگر مال خریداری شده دارای ویژگی های ذکر شده پیشین نباشد فسخ معامله امکان پذیر است.

• مورد معامله، مال معین و مشخصی نیست.

در این نوع مورد معامله مشخص نمی باشد و شخص فروشنده تنها متعهد شده است که آن مورد را تهیه کند. برای مثال برای برگزاری مراسم مقداری برنج با ویژگی های مثلا برنج ایرانی و… سفارش داده اید و حال فروشنده، مالی را برای شما فراهم کرده است که مشخصات تعیین شده را ندارد.

در این شرایط نیز به دلیل اینکه مورد معامله از آغاز تعیین نشده و کلی بوده، خریدار حق دارد فروشنده را ملزم کند از همان کالایی که مورد نظرش بوده به او تحویل دهد. بنابراین حق فسخ وجود ندارد. برخلاف وقتی که مورد معامله، معین و مشخص است و حق فسخ وجود دارد.

خیار تخلف وصف و خیار تخلف از شرط صفت چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟

در مورد تخلف از شرط صفت، از آغاز صفتی در قرار داد شرط شده است. چنانچه آن صفت مورد مشاهده نباشد حق فسخ وجود دارد.

اما در تخلف از وصف چنین موضوعی شرط نشده است. بنابراین تنها با اوصافی که فروشنده گفته یا ویژگی هایی که قبلا دیده است، مطابق نیست.

برای نمونه خودرویی خریداری می شود به شرط این که مدل ۹۰ باشد. اما پس از آن خریدار متوجه می شود که این خودرو دارای مدلی پایین تر است. در این مورد خریدار به استناد تخلف از شرط صفت دارای حق خیار فسخ است.

حال اگر همین فروشنده این خودرو، اوصافی را برای آن ذکر کند یا پیش از آن خودمان آن را رویت کرده باشیم اما اکنون آن ویژگی ها را نداشته باشد، این معامله به استناد  تخلف از وصف قابل فسخ شدن است.

 توجه داشته باشید نکته اساسی در این دو مورد حق به هم زدن معامله است و اگر بتوانید توسط یک وکیل قرارداد به درستی ازین شروط استفاده نمایید از ضرر و زیان ناشی از معامله جلوگیری کرده اید.

خیار رویت و تخلف از وصف چه شرایطی دارد؟

به منظور تحقق خیار رویت و تخلف از وصف می بایست شرایطی موجود باشد تا به استناد این خیارات فسخ قرارداد امکان پذیر باشد. این شرایط به تفصیل در لیست زیر آورده شده است.

• اولین شرط از شرایط اعمال خیار رویت و تخلف از وصف این است که مالی که موضوع معامله است، معین و مشخص باشد. به این معنا که امکان رویت آن در جهان واقعیت وجود داشته باشد.

 با همین شرط خیار رویت و تخلف از وصف، درباره مال کلی استفاده نمی شود. بنابراین چنانچه خریدار پس از رویت مال متوجه تفاوت وصف شود، حق دارد معامله را فسخ کند.

• شرط دیگر اعمال این خیار این است که جنس مورد معامله یا همان مبیع پیش از اینکه معامله شود، مشاهده نشده باشد.

به این معنا که خریدار آن را ندیده باشد و تنها به استناد شنیدن اوصافی پیرامون آن تصمیم به خرید آن کالا گرفته باشد. اما پس از دیدن آن بفهمد که کالا خصوصیات گفته شده که باعث ترغیب او به عقد قرارداد شده بود را دارا نیست. بنابراین اگر که کالا پیش از خرید به هر روشی دیده شود، دیگر نمی توان از این خیار استفاده کرد.

• اگر برای کالای مورد معامله خصوصیاتی ذکر نشده باشد و بدون مشاهده خریداری شود، خریدار حق ندارد با استناد به خیار رویت و تخلف این عقد را به هم زند. زیرا همانطور که از عنوان این خیار مشخص است، اعمال آن به زمانی مرتبط است که وصفی برای مبیع تعریف شده باشد و پس از مشاهده کالا، نسبت به عدم وجود وصف ذکر شده در کالا آگاه شویم.
• خیار رویت و تخلف از وصف فوری می باشد. به این معنا که به محض اطلاع مشتری از عدم وجود وصف در کالا، می بایست آن را اعلام کرده و از این حق استفاده کند. در غیر این صورت سکوت خریدار رضایت و پذیرفتن قرارداد به همان شکل تعیین شده می باشد .

چه مواردی به خیار رویت و تخلف از وصف اشاره دارد؟

مطابق با ماده ۴۱۲ قانون مدنی چنانچه خریدار قسمتی از مبیع را دیده و بخشی دیگر را به استناد وصف یا از روی نمونه خریداری کند و آن بعض با وصف یا نمونه مطابق نباشد ‌می تواند تمام مبیع را رد و یا تمام آن را قبول کند.

مطابق با ماده ۴۱۳ قانون مدنی چنانچه یکی از متبایعین مالی را در گذشته دیده و به اعتماد مشاهده پیشین معامله کند و بعد از دیدن مشخص شود که مال ذکرشده اوصاف پیشین را‌ ندارد اختیار فسخ دارد.

آیا اسقاط خیار رؤیت با پرداخت اختلاف قیمت امکان پذیر است؟

اکنون که با تعریف و شرایط تحقق خیار رویت و تخلف وصف آشنا شدیم ممکن است این سوال به وجود آید که آیا می‌توان با پرداخت تفاوت و اختلاف قیمت یا بدل، این خیار را ساقط کرد؟

پاسخ این سوال منفی است زیرا برای طرفین قرارداد این شرایط وجود دارد که بر سر این موضوع توافق کنند. برای مثال شخصی ملکی را به منظور تجارت خاصی از شخص دیگری اجاره کرده است. اما پس از آن مدتی متوجه می شود که این ملک برای تجارت مناسب نیست؛

در این شرایط موجر حق ندارد بدون اجازه و جلب رضایت این شخص و پرداخت ما به تفاوت قیمت این خیار را ساقط کند. اما این شخص اجازه دارد یا معامله را به استناد خیار رویت فسخ کند و یا با جلب رضایت موجر اختلاف قیمت را از او دریافت کند که این توافق درست است.

آیا خیار رویت در بیع کلی وجود دارد؟

مطابق با ماده ۴۱٠ قانون مدنی خیار رویت و تخلف از وصف پیرامون بیع کلی راه ندارد. بنابراین صرفاً نادر بر بیع عین معین و یا در حکم عین معین جاری و ساری است.

بنابر ماده ۴۱۴ قانون مدنی در بیع کلی خیار رویت و تخلف از وصف کاربرد ندارد و بایع می بایست کالایی بدهد که مطابق با اوصاف مقرره بین طرفین باشد.

خیار تخلف از وصف در ازدواج به چه صورت است؟

در صورتی که مردی که از زنی تقاضای ازدواج کند یا برعکس زنی در هنگام نامزدی و در دوران آشنایی پیش از ازدواج، اوصافی را برای خود عنوان کند که واقعی نیست. این شرایط هم شکلی از تخلف از شرط وصف می باشد که البته جنبه فریب در ازدواج هم دارد.

 برای نمونه چنانچه، مرد گفته باشد که دارای تحصیلات عالیه است و یا تظاهر کند که مال و دارایی یا جایگاه اجتماعی بالایی دارد و پس از آن اثبات شود که این موارد را ندارد. زن حق دارد این ازدواج را بر هم زند.

این نمونه ها می تواند مصادیق زیادی داشته باشد. برای تحقق این مورد توصیه می شود از وکیل پایه یک دادگستری متخصص در این حوزه مشاوره بگیرید.

نتیجه گیری

همانطور که در این مقاله اشاره شد خیار تخلف از وصف به خیاراتی اشاره دارد که جهت فسخ قرارداد استفاده می شوند.

درباره این مساله که به منظور فسخ معاملات چه قوانینی از خیارات قابل استفاده است موارد پیچیده و مهمی از لحاظ ارائه دادخواست و شیوه تنظیم دعوا وجود دارد.
به همین دلیل پیشنهاد می شود پیش از طرح دعوا اگر تصمیم فسخ معامله ای را دارید با وکلای متخصص این حوزه مشورت کنید تا از پیشنهادات مفید و کاربردی این افراد بهره مند شوید.

کارشناسان گروه وکلای عدل ایرانیان نیز با شماره 02147783 آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی و یا حضوری به تمامی سوالات شما عزیزان پیرامون خیار رویت و تخلف وصف ​پاسخ دهند.