شرایط خیار حیوان چیست؟ مهلت اسقاط و اعمال

خیار حیوان به چه معناست؟

خیار حیوان حقی است که به خریدار حیوان داده می‌شود، تا به وسیله این اختیار در زمان مشخص، قرارداد را فسخ نماید. بنابراین زمانی که فردی حیوانی زنده را می خرد، در طول یک بازه زمانی مشخص، اجازه دارد معامله را بر هم بزند.

چرا که امکان دارد پس از خرید این حیوان، بیماری و یا عارضه آن مشخص شود. در حالی که این حیوان در زمان خرید علائم ظاهری بیماری را نداشته است و طی زمانی پس از معامله، این مشکل در او نمود پیدا می کند.

یکی از موارد مهم در معامله حیوانات این نکته است که حق فسخ معامله زمانی وجود دارد، که شخص حیوان را زنده خریده است. علاوه بر این لازم به ذکر است که این خیار در مواردی قابل اعمال است، که مورد معامله خرید و فروش حیوان باشد. برای نمونه در صورتی که حیوانی را اجاره کنید، این خیار کاربردی نخواهد داشت.

به دلیل وجود نکات بسیار پیرامون خیارات به ویژه خیار حیوان در این مقاله سعی شده است، تا با بررسی خیار حیوان و نحوه استفاده از آن، به کلیه سوالات شما درباره آن پاسخ دهیم.

خیار حیوان به چه شکلی اعمال می شود؟

خیار فسخ از اختیارات مربوط به خریدار است. بنابراین از نظر قانونی فروشنده حق بر هم زدن معامله با استفاده از این خیار را نخواهد داشت.

خریدار اجازه دارد به صورت لفظی یا فعلی قرارداد معامله حیوان را بر هم زند. این حق با اراده مشتری انجام می‌گیرد و زمان صدور رای دادگاه و حکم صادره از طرف آن، تنها جنبه اعلامی دارد.

در صورتی که در بین خریدار و فروشنده، اختلاف نظری به وجود بیاید، مشتری به عنوان فردی که اجازه فسخ دارد، حق دارد معامله را بر هم زده و از دادگاه درخواست تایید فسخ را داشته باشد.

بنابراین دادگاه تنها امکان حق خیار و اجرای آن را به شکل درست و اصولی اعلام می‌کند و خود صلاحیتی جهت فسخ قرارداد نخواهد داشت.

خیار حیوان مختص چه کسی است؟

همانطور که ذکر شد خیار حیوان فقط مختص شخص خریدار است. به همین دلیل چنانچه شما فروشنده حیوان باشید، در این قرارداد، از نظر قانونی حق بهم زدن معامله را ندارید.

با این وجود در نظر داشته باشید، اگر شخصی در معامله ای به جای پرداخت پول، حیوانی را به فروشنده دهد، در این مورد، به طور استثنا فروشنده دارای خیار حیوان است و حق فسخ معامله را خواهد داشت.

فسخ معامله به کمک خیار حیوان چه مراحلی دارد؟

به منظور استفاده از خیار حیوان رعایت کردن مواردی که در زیر آورده شده است الزامی می باشد.

در مرحله نخست لازم است تا خریدار با تنظیم اظهارنامه و ارسال آن به فروشنده، فسخ معامله را به او اعلام کند. همچنین در صورتیکه مبلغی پرداخته باشد، فروشنده می بایست آن را بازگرداند.

چنانچه فروشنده این مبلغ را بازپس ندهد، شخص خریدار حق دارد با ارائه دادخواست به دادگاه، فروشنده را نسبت به پرداخت مبلغ مورد نظر، ملزم نماید.

توجه داشته باشید در صورت واریز نکردن این مبلغ، با استناد به ماده ۲ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی، از نظر قانونی با این شخص برخورد خواهد شد. مطابق با این ماده:

“شخصی که نسبت به پرداخت مالی به دیگری محکوم شود، چه به شکل استرداد عین یا قیمت یا امثالهم و آن را تادیب ننماید، دادگاه این شخص را به تادیه ملزم می کند. در صورتی که مالی از او در دسترس باشد، آن را ضبط و به اندازه محکومیت از مال ضبط شده استیفا می‌کند. در غیر این صورت مطابق با درخواست محکوم‌ له، ممتنع را چنانچه معسر نباشد تا هنگام تادیه حبس خواهد کرد.”

فسخ معامله حیوان تا چه زمانی مهلت دارد؟

به منظور بر هم زدن این دست معاملات، بازه زمانی مشخصی تعیین شده است. در غیر این صورت امکان فسخ معامله وجود نخواهد داشت. این زمان تا سه روز پس از خرید حیوان در نظر گرفته شده است.

این موضوع در ماده 398 قانون مدنی نیز آورده شده است که مطابق با آن: “در صورتی که مبیع حیوان باشد، خریدار تا سه روز از هنگام عقد قرارداد اختیار فسخ معامله را دارد.”

با استناد به این مورد از زمانی که قرارداد منعقد می گردد به مشتری سه روز وقت داده می شود تا قرارداد را با استناد به خیار حیوان بر هم بزند.

اسقاط خیار حیوان به چه صورت است؟

در مواردی امکان استفاده از خیار حیوان وجود نداشته و این اختیار از خریدار ساقط می شود. این موارد در لیست زیر به تفصیل توضیح داده شده است.

• اگر در قرارداد آورده شده باشد که خیار حیوان ساقط می شود. در صورتی که این عبارت در قرارداد رویت و مورد امضا طرفین قرار گیرد، این حق ساقط خواهد شد. به دلیل اینکه شخص خریدار قبول کرده است که حق فسخ قرارداد را نخواهد داشت. بنابراین هر مشکلی هم که برای حیوان به وجود بیاید، خریدار حق بر هم زدن معامله را ندارد.
• چنانچه پس از امضای قرارداد شخص خریدار، اعلام کند که از حق خود مبنی بر فسخ قرارداد گذشته است؛ دیگر بر هم زدن معامله برای این شخص امکان پذیر نیست.
• اگر مشتری، تصرفی در حیوان داشته باشد، حق ندارد معامله را بر هم بزند. برای مثال در صورتی که شخصی حیوانی را خریده باشد و از حیوان کار کشیده و یا او را کشته باشد. چون رفتار خریدار، به شکلی مالکانه بوده است دیگر حق فسخ معامله برای او وجود نخواهد داشت.

برای نمونه این شخص، اسبی را خریده است و جهت باربری به فرد دیگری اجاره داده است. این رفتار مالکانه محسوب می شود. چرا که به نوعی در خرید اسب دخل و تصرف داشته است.

خیار حیوان در فقه چه معنایی دارد؟

در فقه نیز خیار حیوان در مورد تجارت کاربرد دارد و برای خریدار حیوان، جهت فسخ عقد تا سه روز از هنگام انعقاد قرارداد قابل استفاده است.

بنابراین خیار حیوان از نظر فقهی برای فروشنده زمانی که حیوان به عنوان ثمن مورد استفاده قرار گیرد، اشکال دارد. همچنین در صورتی که حیوان فروخته شده، در بازه زمانی خیار، یعنی تا سه روز پس از عقد قرارداد از بین برود، مال فروشنده به حساب آمده و خریدار می بایست با مراجعه به این شخص، پول خود را پس بگیرد.

مواد قانونی خیار حیوان

مطابق با ماده ۳۹۸ قانون مدنی در صورتی که مبیع حیوان باشد، مشتری تا سه روز از زمان عقد، حق فسخ معامله را دارا خواهد بود. هر چند جهت اطلاع بیشتر از قوانین جهت معامله حتما با یک وکیل پایه یک دادگستری و یا وکیل قرارداد ها مشورت نمایید.

خیار حیوان چه شرایطی دارد؟

با استناد به ماده ۳۹۸ قانون مدنی خیار حیوان تنها برای خریدار کاربرد دارد. همچنین این خیار مختص زمانی است که مورد معامله یعنی مبیع حیوان باشد. در این شرایط خریدار مختار است تا طی مدت سه روز معامله را فسخ کند.

اما سوالی که در این بخش مطرح می شود این است که، آیا با استناد به ماده ۳۹۸ قانون مدنی خیار حیوان در مواردی که ثمن، یعنی قیمت معامله حیوان است، همچنان جاری است؟ و در این شرایط فروشنده دارای خیار حیوان است؟

به منظور پاسخ به این سوال با توجه به نص صریح ماده ۴۳۷ قانون مدنی که در خصوص اصل اشتراک احکام ثمن و مبیع می باشد، می توان گفت: از جهت احکام عیب ثمن شخصی، همانند مبیع شخصی است.
به همین خاطر می بایست پذیرفت که خیارحیوان فقط به خریدار اختصاص نداشته و اگر ثمن نیز حیوان باشد، مشتری و یا همان خریدار نیز دارای خیار حیوان است.

بنابراین در ظاهر قانون مدنی مواردی با کاربرد بیشتر را مورد توجه قرار داده است. زیرا در کمتر مواقعی ثمن مورد معامله ای حیوان است و به طور معمول حیوان مبیعی است که در قبال آن از خریدار ثمن دریافت می شود. بنابراین مواردی این چنینی در قانون مدنی پیش بینی نشده است.

نکاتی درباره خیار حیوان

1. اعلام کننده فسخ، می بایست سالم باشد. بنابراین اگر اعلام فسخ با اکراه انجام شود موثر نخواهد بود.
2. اعمال حق فسخ با اراده صاحب خیار انجام می شود. به همین خاطر تحقق آن به صدور رای دادگاه وابسته نمی باشد. بنابراین اولاً زمان تحقق فسخ اعمال خیار از جانب صاحب خیار است و نه زمان صدور رای دادگاه. چرا که رای دادگاه بیشتر جنبه اعلامی ‌دارد و باعث ایجاد وضعیت جدیدی نخواهد شد.

در ثانی چنانچه اختلافی میان طرفین صورت گیرد، مدعی می بایست در ابتدا حق خیار خود را اعمال کرده و پس از آن از دادگاه درخواست تایید فسخ نماید و نه تقاضای فسخ معامله.

3. بعد از تحقق فسخ معامله، شخصی که عقد را بر هم زده است، دیگر امکان رجوع از فسخ را نخواهد داشت. همچنین پس از انجام فسخ، خریدار می بایست مبیع را در اسرع وقت به فروشنده بازگرداند.

نتیجه گیری

همان طور که اشاره شد، هنگامی که شخصی حیوانی را خریداری می کند، می بایست از حقوق خود نسبت به فسخ معامله آگاه باشد. این اختیار که با عنوان خیار حیوان شناخته می شود، به مشتری این اجازه را می دهد تا سه روز پس از عقد قرارداد معامله را فسخ کند.

البته در نظر داشته باشید که این اختیار فقط در مواقعی کاربرد دارد که حیوان زنده باشد. چرا که یک حیوان مرده در حکم اشیا محسوب می شود و این خیار برای حیوان مرده قابل استفاده نیست.

این بازه زمانی سه روزه نیز به این دلیل به خریدار داده شده است که امکان دارد حیوان دارای مشکل و یا بیماری باشد اما در هنگام عقد قرارداد فاقد نشانه های ظاهری آن باشد.

کارشناسان گروه وکلای عدل ایرانیان نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی به تمامی سوالات شما عزیزان پیرامون خیار حیوان ​پاسخ دهند.