هزینه دادرسی

محاسبه هزینه دادرسی

هزینه‌ هایی که به منظور صدور حکم یا قرار از طرف خواهان، در هنگام ارائه دادخواست محاسبه می شود، مربوط به هزینه دادرسی است. به طور کلی تنظیم طرح دعاوی در دادگاه ها و مراجعی که مسئول رسیدگی به دعاوی هستند، مستلزم پرداخت هزینه دادرسی است.
در نظر داشته باشید که این مبلغ شامل: هزینه برگ دادخواست، هزینه انواع گوناگون دعوی، هزینه مرتبط با تطبیق اوراق دعوا با اصل آن و هزینه اجرای حکم می باشد.
چنانچه این مبلغ در هنگام ثبت دادخواست پرداخت نشود، مدیر دفتر شعبه اخطار رفع نقص را صادر کرده و به خواهان اطلاع می دهد. همچنین برای وفق قانون آیین دادرسی مدنی مخارج مربوط به دادرسی اقامه دعوا از خواهان دریافت می‌ گردد؛

اما اگر حکم دعوا به نفع خواهان صادر شود و خواهان در دادخواست مطالبه هزینه دادرسی را به صورت بخشی از خواسته خود مطرح کند، می ‌تواند هزینه دادرسی پرداخت ‌شده را از خوانده دریافت نماید.

در این مقاله سعی شده است تا ضمن آشنایی با هزینه دادرسی به نحوه محاسبه آن پرداخته و به کلیه سوالات شما در این زمینه پاسخ دهیم.

شیوه محاسبه هزینه دادرسی به چه صورت است؟

روش های محاسبه هزینه دادرسی، مطابق با مالی بودن یا غیر مالی بودن و مرحله ای که دعوا در آن قرار گرفته است، همچون مراحل بدوی، واخواهی و تجدید نظر خواهی متفاوت است. برای محاسبه این مبلغ می توان به صورت آنلاین به سامانه قوه قضاییه مراجعه کرد.
در تعریف حق مالی می توان گفت، صورت اجرای حق مالی برای دارنده حق، منفعتی قابل تقویم به پول ایجاد می شود. بنابراین دعاوی غیرمالی به مواردی مربوط می شود که حق موضوع دعوا غیرمالی است.

در دعاوی غیر مالی هزینه دادرسی ثابت و از پیش تعیین شده است. این مبلغ با توجه به مراجع گوناگون اقامه دعوا تغییری نخواهد کرد.
دعوای غیر مالی شامل: دعوای طلاق و اثبات زوجیت، دعوای حضانت، دعوای اثبات شناسنامه و یا تابعیت، دعوای تصرف عدوانی، نصب و عزل قیم، تحریر ترکه، صدور حکم حجر، انحصار وراثه، الزام به تمکین، تعدیل اجاره بها و … می شود.
در دعوای مالی نیز بسته به نوع دعوا هزینه دادرسی دارای مبالغ متفاوتی است. این هزینه ها شامل: دعوای مطالبه وجه، اثبات مالکیت، استرداد جهیزیه، مطالبه سهم الارث، دعوای استرداد وثیقه، فسخ قرارداد، دعوای مطالبه وجه چک، دعوای مطالبه مهریه، دعوای و … می شود.

چه کسی مسئول پرداخت هزینه دادرسی است؟

اکنون که با هزینه دادرسی و نحوه محاسبه آن آشنا شدیم، پاسخ به این سوال الزامی است که: چه کسی از خواهان و یا خوانده، می بایست هزینه دادرسی را پرداخت کند؟ در پاسخ به این سوال می توان گفت، به طور معمول پرداخت هزینه دادرسی بر عهده خواهان دعوا است.
اما در صورتی که خواهان توانایی پرداخت این هزینه را نداشته باشد، می تواند دادخواست اعسار را تنظیم نماید.

بنابراین فردی که نمی تواند هزینه دادرسی را بپردازد، معسر نامیده می‌ شود. در نظر داشته باشید، خواهان می بایست به منظور اثبات اعسار دلایل کافی به دادگاه ارائه کند.
متداول ترین روشی که خواهان در جهت اثبات اعسار خود به کار می گیرد، استفاده از شهود است. به همین منظور وجود حداقل دو نفر که از وضعیت مالی و اعسار خواهان مطلعند، شهادت کتبی داده و این گواهی به دادخواست اعسار ضمیمه می شود.
روند رسیدگی به این ادعا نیز به شکلی است که مدیر دفتر دادگاه به مدت دو روز از زمان وصول این دادخواست، فرصت دارد تا پرونده را به قاضی ارجاع دهد. پس از این مرحله در صورتیکه قاضی گواهی شهادت نامه را کافی نداند، می‌تواند حضور شاهدان در دادگاه را تقاضا کند.
پس از آنکه ادعای اعسار اثبات شد، خواهان به صورت موقتی از تادیه تمام یا بخشی از هزینه دادرسی مربوطه معاف می ‌شود. در این شرایط می تواند برای خود وکیل معاضدتی اختیار کرده و به صورت موقت از پرداخت حق الوکاله نیز معاف شود.

پرداخت هزینه دادرسی دعاوی مالی به چه صورت است؟

همانطور که در بالا ذکر شد هزینه دادرسی نسبت به دعاوی مالی و غیرمالی دارای مبالغ متفاوتی است. در این بخش از مقاله نکاتی پیرامون نحوه محاسبه هزینه دادرسی دعاوی مالی ارائه خواهد شد.
-چنانچه دعوا به اموال غیرمنقول مربوط شود، هزینه دادرسی مطابق با ارزش معاملاتی ملک در آن منطقه تعیین می شود.
-در صورتیکه دعوا به اموال منقول مرتبط شود، برای محاسبه این هزینه، معیار تقویم خواسته از طرف خواهان است. در مورد وجه نقد نیز هزینه همان وجه نقد معیار قرار داده می شود. در مورد ارز و سکه طلا مبلغ واقعی اعلام شده توسط بانک مرکزی ملاک ارزیابی قرار می گیرد.
همچنین توجه داشته باشید که هزینه دادرسی دعاوی مالی در مراحل مختلف به شکلی متفاوت محاسبه می گردد.
این مبلغ در مرحله اولیه تا مبلغ دویست میلیون ریال، 2.5 درصد ارزش خواسته و بیشتر از آن، 3.5 درصد ارزش تعیین شده است. همچنین در صورت واخواهی و تجدید نظرخواهی تا 4.5 درصد و در مرحله اعتراض ثالث، اعاده دادرسی و فرجام خواهی برابر با 5.5 درصد ارزش خواسته تعریف شده است.

توجه داشته باشید چنانچه در یک دادخواست دعاوی متعدد تنظیم شود، هزینه دادرسی هر دعوا به صورت جداگانه حساب می گردد و خواهان موظف است کل هزینه ‌ها را بپردازد.

هزینه دادرسی دعاوی غیرمالی

برخلاف دعاوی مالی هزینه دادرسی دعاوی غیر مالی دارای مقدار ثابتی است. بنابراین در مراحل مختلف دعوا در مقدار این مبلغ تفاوتی ایجاد نمی شود و این مرجع چه دادگاه بدوی و چه تجدیدنظر و یا دیوان عالی کشور باشد هزینه دادرسی یکسان است.

هزینه دادرسی درمورد امور حقوقی به چه صورت است؟

یکی از مراحل اولیه هنگام ارائه دادخواست و شروع دعوای حقوقی، پرداخت هزینه دادرسی در امور حقوقی می باشد. این مبالغ در جدول زیر به طور کامل شرح داده شده است.

هزینه اجرای احکام مدنی به چه صورت است؟

در سرفصل های بالا به کلیه هزینه های دادرسی دعاوی مالی و غیر مالی اشاره کردیم. در این جا ممکن است این سوال مطرح شود که آیا اجرای رای دعاوی ذکر شده نیز مستلزم پرداخت هزینه است؟

به همین منظور در این بخش از مقاله هزینه اجرای احکام مدنی در جدول زیر تشریح شده است.

نحوه محاسبه هزینه دادرسی در دیوان عدالت اداری به چه صورت است؟

از آنجایی که تنظیم دادخواست در دیوان عدالت اداری نیز نیازمند پرداخت هزینه دادرسی است در این جدول به این هزینه پرداخته شده است.

نتیجه گیری

در این مقاله مطابق با آخرین تغییرات به هزینه های دادرسی و تعرفه های خدمات قضایی در سال 1402 پرداختیم.
بنابر آنچه ذکر شد دعوا و شکایت در محاکم دادگستری، مستلزم پرداخت هزینه ای است که با عنوان هزینه دادرسی شناخته می شود. بنابراین به طور کلی می توان گفت این هزینه هزینه ای به منظور بررسی پرونده و صدور حکم یا قرار، می بایست پرداخت شود.
توجه داشته باشید پرداخت این مبلغ هنگام ثبت دادخواست یا شکواییه بر عهده خواهان یا شاکی می باشد.
همچنین در نظر داشته باشید تا هنگامی که این هزینه پرداخت نشود رسیدگی به دعوا امکان پذیر نخواهد بود.
هزینه دادرسی در موارد مختلف دارای هزینه یکسانی نیست و نسبت اینکه دعوی در چه مرحله ای قرار دارد و از چه نوعی است یا در کدامین مرجع تنظیم شده است دارای مبلغ متفاوتی است.
کارشناسان گروه وکلای عدل ایرانیان نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی سوالات شما عزیزان پیرامون موارد دادرسی پاسخ داده و تا رسیدن به نتیجه مطلوب شما را همراهی کنند.