بررسی شکایت از قاضی و عواقب آن

به دلیل اینکه شغل قضاوت از اساسی ترین و حساس‌ترین مشاغل به حساب می آید و سرنوشت افراد زیادی به قضاوت عادلانه قضات بستگی دارد، مطابق با قانون شرایطی برای نحوه عملکرد این افراد پیش بینی شده است.

کلیه قضات مراجع قضایی کشور نیز همچون افراد دیگر، می توانند دچار اشتباه و خطای قضایی شوند و امکان دارد بنابر دلایلی به خطای عمدی یا سهوی در جریان رسیدگی به پرونده‌های حقوقی و کیفری دچار شده و در نهایت رای نادرستی صادر نمایند. در این شرایط مساله شکایت از قاضی مطرح خواهد شد.

شکایت از قاضی در شرایط ارتکاب تقصیر، قصور و یا تخلفات انتظامی، در دادسرا و دادگاه انتظامی قضات قابل پیگیری است. این اقدام به کمک ثبت نمونه متن شکایت از قاضی، به صورت حضوری و یا در سامانه مربوطه امکان پذیر خواهد بود.

به دلیل اهمیت موضوع شکایت از قاضی متخلف در مقاله پیش رو سعی داریم تا ضمن ارائه روش های شکایت از انواع قاضی، به مراحل و شرایط انجام آن بپردازیم.

شکایت از قاضی در چه شرایطی امکان پذیر است؟

در مواردی امکان دارد که قاضی همچون افراد دیگر و نه در زمینه شغل قضاوت، مرتکب اعمال و رفتاری خلاف قانون شود که به طرح دعوی علیه وی منجر شود. بنابراین امکان ارتکاب جرم، قصور و یا تقصیر قاضی در موارد گوناگون قابل پیش بینی است پس در نتیجه امکان شکایت از قاضی وجود دارد.

برای مثال ممکن است چک او برگشت خورده و یا دچار مشکلات حقوقی شود.

به همین ترتیب قاضی نیز می بایست همچون هر فرد دیگری از افراد جامعه، در دادگاه حضور داشته باشد و ضمن ارائه دفاعیات و یا اظهارات خود به قاضی، از حقوق خود دفاع نماید. در این شرایط قاضی پرونده با وی همچون یک شخص عادی برخورد کرده و مسئولیت رسیدگی به دعوی را بر عهده خواهد گرفت.

حالت دوم زمانی اتفاق می افتد که شکایتی خارج از وظایف شغلی قاضی و در مراجع کیفری علیه وی مطرح شود. در این شرایط نیز شکایت از قاضی، همچون افراد دیگر صورت می گیرد. لذا قاضی می بایست همچون افراد دیگر جامعه در جلسات دادرسی حاضر شده و از حقوق خود دفاع نماید. البته با حفظ مرتبه و جایگاه وی.

مثلا اگر قاضی، به جرم ترک انفاق کیفری متهم شده و یا به جرم فروش‌ مال دیگری به دادسرا خوانده شود، این نوع شکایت از قاضی می بایست در دادسرای محل وقوع جرم مورد پیگیری و حل و فصل قرار گیرد.

مورد سوم نیز به حالتی مربوط می شود که قاضی در زمینه شغلی خود یعنی قضاوت دچار قصور و صدور حکم نادرست شود. در این شرایط نیز شخصی از قاضی پرونده خود به دلیل عدم رسیدگی درست به دعوا یا شکایت و به دنبال آن صدور حکم ناعادلانه، شکایت کرده و از مرجع صالح، تقاضای رسیدگی به پرونده مربوطه را خواهد داشت.

این مورد نیز در دادسرای اختصاصی مربوط به این تخلفات که دادسرای عالی انتظامی قضات نامیده می شود مورد پیگیری قرار خواهد گرفت.

شکایت از قاضی شورای حل اختلاف به چه صورت است؟

برای شکایت از کارکنان یا قضات شوراهای حل اختلاف محکمه ای تحت عنوان هیئت نظارت بر تخلفات شورای حل اختلاف در نظر گرفته شده است، که موظف به رسیدگی به تخلفات اعضا و کارمندان این شورا می باشند.
به همین ترتیب اعضای این هیئت از افراد زیر تشکیل شده است:

• یک قاضی که توسط رئیس کل دادگستری استان مشخص می شود.
• رئیس شورای حل اختلاف استان.
• مسئول حفاظت و اطلاعات دادگستری استان.
• یک نفر عضو علی البدل که از میان قضات پایه 9 به بالاتر. (این شخص بوسیله رئیس قوه قضائیه تعیین می شود.)

تخلفات قاضی شورای حل اختلاف شامل چه مواردی است؟

براساس ماده 35 قانون شوراهای حل اختلاف موارد جرم و تخلفات قاضی در لیست زیر آورده شده است:

• امتناع از انجام کار ارباب رجوع و یا تاخیر در پیگیری آن.
• تبعیض قرار دادن یا انجام اعمال غرضمندانه و یا ایجاد روابط خارج از عرف اداری با مراجعه کنندگان.
• درخواست پول یا مال و حتی جایگاه از مراجعین به منظور تسریع در رسیدگی و انجام کار وی.
• بی احتیاطی در نگهداری اسناد و اموال شورا و ارباب رجوع.
• تنظیم گزارش برخلاف واقعه به شورا.
• افشا مدارک پرونده ارباب رجوع.
• کوتاهی و سهل انگاری در انجام امور مربوطه.

نحوه رسیدگی به تخلف قاضی

در مورد پیگیری تخلفات قضات، خود این افراد این اختیار را خواهند داشت که به تخلفات انتظامی انجام شده از طرف قاضی متخلف رسیدگی نمایند.

به همین ترتیب پس از بررسی‌های انجام شده در دادسرا و به تشخیص دادیار قاضی می بایست مورد تعقیب قرار گرفته و دادستان پس از اعلام این مساله و موافقت با وی کیفرخواست خود را صادر نماید.

اگر دادیار پس از پیگیری پرونده تشخیص دهد که قاضی می بایست تحت تعقیب قرار بگیرد و دادستان نیز بر این موضوع اتفاق نظر داشته باشد، کیفرخواست صادر خواهد شد و پرونده به منظور رسیدگی نهایی به دادگاه عالی قضات ارسال می شود.

مطالعه پیشنهادی : آشنایی با مفاهیم و اصطلاحات حقوقی

کدام نهاد وظیفه پیگیری شکایت از قاضی را بر عهده دارد؟

همانطورکه اشاره شد، در صورتیکه شخصی بخواهد از یکی از قضات شکایت نماید، می بایست تا شکایت خود را به یکی از روش های زیر به دادسرای انتظامی قضات ارائه نماید.

در گذشته این روند به گونه ای بود که شاکی با مراجعه حضوری به دادسرای انتظامی قضات در شهر تهران، شکایت خود را تنظیم می کرد. همچنین امکان ارسال شکواییه به دادسرای انتظامی قضات نیز وجود داشت. اما این روش، دیگر از مراحل ثبت و پیگیری شکایات خارج شده است. بنابراین در سال های اخیر کلیه شکایت های انجام شده در دادسرای انتظامی قضات توسط سامانه ثنا انجام می گیرد.

برای این منظور شاکی می بایست با مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و ثبت نام در این سامانه شکایت خود را ارائه نماید.

توجه داشته باشید چنانچه از خدمات وکیل دادگستری طرح شکایت استفاده کنید، حتی دیگر به مراجعه به دفاتر خدمات قضایی نیازی ندارید. بنابراین وکیل مذکور برای ثبت شکایت به کمک سامانه وکلا اقدام خواهد کرد.

شکایت از قاضی چقدر زمان می‌برد؟

واضح است که به کمک راه‌اندازی سامانه خدمات قضایی و فراهم شدن شرایط طرح و پیگیری شکایات به وسیله این سامانه و تسریع و تسهیل طرح شکایت از تخلفات قضات، تعدد شکایاتی ارسالی به دادسرای انتظامی قضات روندی صعودی داشته است.

به همین ترتیب می بایست در نظر داشت، که پیش بینی بازه زمانی خاصی برای تخمین زمان پیگیری موضوع شکایت از قاضی، امکان پذیر نمی باشد.

همچنین به دلیل حساسیت و اهمیت بالای این موارد و لزوم پیگیری موشکافانه و دقیق، این پیگیری ها روندی طولانی مدت خواهد داشت.

توجه داشته باشید در موارد حقوقی و قضایی نیز باتجربه ترین وکلای کشور از پیش بینی زمان نهایی پایان کار، امتناع می کنند. با این وجود کارشناسان و وکلای متخصص در زمینه شکایات صنفی، با توجه به پیگیری و حل و فصل پرونده‌های گوناگون در این زمینه، قادر می باشند تا کوتاهترین و بهترین مسیر پیگیری پرونده را برای شما در نظر بگیرند.

برای اعلام جرم یا تخلف علیه قاضی به چه مدارکی نیاز است؟

مطابق با ماده ۱۵ آیین نامه اجرایی قانون نظارت بر رفتار قضات، شکایت انتظامی اعلام جرم یا تخلف قاضی به ارائه مدارکی نیاز دارد، که در لیست زیر آورده شده است:

• مشخصات فردی تلفن و آدرس شاکی انتظامی
• ذکر سمت شاکی انتظامی در پرونده قضایی (چنانچه اقامه شکایت از جانب وکیل باشد می بایست حق شکایت انتظامی به صراحت در وکالت‌نامه آورده شود.)
• شماره پرونده قضائی پیرامون مورد شکایت از قاضی.
• مشخص کردن هویت قاضی یا قضات در مورد شکایت.
• روشن بودن تخلف نسبت به مقررات قانونی که می بایست آورده شود.
• الصاق مستندات مورد شکایت همچون تصویر دادنامه، اخطاریه یا احضاریه، اجرائیه و غیره.
• امضای شاکی شکایت از قاضی یا نماینده قانونی و در صورت عجز از امضا اثر انگشت وی.
• باطل کردن تمبر دادرسی براساس تعرفه خدمات قضایی.

مجازات انتظامی قضات متخلف به چه صورت است؟

بر اساس قانون نظارت بر قاضی نسبت به شکایت از قاضی بر مواردی تاکید شده است که در لیست به آن پرداخته ایم:

• توبیخ کتبی بدون ثبت در سابقه خدماتی قاضی.
• توبیخ کتبی به همراه ثبت در در سابقه خدماتی قاضی.
• کسر حقوق ماهانه تا مقدار یک‌سوم. از یک ماه تا دو سال.
• تنزل یک یا دو درجه قضایی و در مورد قضات نظامی تنزل یک تا دو درجه نظامی.
• تعلیق موقت از انجام کار از یک ماه تا یک سال.
• برکناری دائمی از کلیه خدمات دولتی و قضایی.
• پایان دادن به خدمت فرد به وسیله بازنشستگی و باز خرید خدمت وی.

مجازات قضات در قانون

با در نظر داشتن قوانین نظارت بر عملکرد قضات به صورت کامل و تخصصی پیرامون مجازات و تخلفات انتظامی، قوانین مربوط به آن، همچنین شرایط برکناری و صلاحیت قاضی تاکید شده است.

به همین ترتیب در ماده ۳ قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب، کلیه قضات دادگاه‌ها موظف می باشند تا به پرونده مورد نظر به شکلی قانونمند رسیدگی کرده و براساس آن رای خود را صادر نمایند.

به همین دلیل، در صورتیکه قوانین مربوطه کامل یا واضح نباشند، قاضی وظیفه دارد با در نظر گرفتن منابع معتبر فقهی، حکم خود را صادر نماید. بنابراین حق ندارد به بهانه این مساله که قانون در اینباره نظری ندارد و دارای نواقص است از پیگیری پرونده امتناع نماید. چراکه در این شرایط استنکاف از احقاق حق مطرح شده و برای شخص مجازاتی در نظر گرفته می شود.

بر اساس اصل ۱۷۱ قانون اساسی در صورتیکه به سبب اشتباه و یا قصور قاضی در حکم مشکلی ایجاد شود و خطر مادی و معنوی برای شخص به وجود آید در حالتی که با وجود تقصیر این عمل انجام شده باشد، ضامن در نظر گرفته شده و اگر به دلیل تقصیر خودش نبوده باشد به وسیله دولت این خسارت جبران خواهد شد.

دلایل لزوم استفاده از خدمات وکلا برای شکایت از قضات

مشاوران و وکلای دادگستری اشخاصی هستند که پیرامون مسائل حقوقی، دارای تجارب و تخصص بسیاری در رسیدگی به کلیه پرونده‌های حقوقی و کیفری می باشند.

بنابراین توصیه می شود مشاوره و یا تنظیم شکایت خود را به یک وکیل متخصص واگذار کنید.

گروه وکلای عدل ایرانیان نیز آماده است تا به کلیه سوالات شما پیرامون موضوع شکایت از قاضی متخلف و مراحل انجام آن پاسخ داده و تا احقاق حقوق کامل شما را همراهی نمایند. بنابراین کسب مشاوره و یا تنظیم شکایت خود را حتما به یک وکیل متخصص واگذار نمایید.

نتیجه گیری

همانطور که اشاره شد قضات مراجع قضایی کشور نیز همچون سایر اشخاص جامعه، می‌توانند مرتکب جرم یا تخلفی شوند.
بنابراین در صورتی که قاضی مرتکب تخلفات شغلی شده و یا در حین صدور رای دچار قصور یا تقصیر شود مواردی از این دست در مرجعی به نام دادسرا و دادگاه انتظامی قضات مورد پیگیری خواهد بود و می‌توان شکایت از قاضی را انجام داد که در مقاله فوق به تفصیل توضیح داده شد .

گروه وکلای عدل ایرانیان با سابقه درخشان و پرونده های موفق طی سال های اخیر آماده بررسی پرونده های قضایی و مشاوره های تخصصی در حوزه های مختلف است. شما می‌توانید به کمک مشاور حقوقی آنلاین مجموعه ما با اعتماد به وکلای پایه یک دادگستری  از استیفای کامل حقوق قانونی خود اطمینان خاطر داشته باشید.