پاک کردن سو پیشینه | کدام جرایم سوء پیشینه کیفری ندارند؟

بررسی سوء پیشینه کیفری

در بعضی از جرایم، قانون‌گذار بجز مجازات اصلی، برخی مجازات‌های تبعی را نیز در نظر گرفته است و بر اساس جرم صورت گفته، قاضی پرونده نسبت به آن حکم خواهد کرد که با عنوان سوء پیشینه کیفری، شناخته می‌شوند.

به همین ترتیب سوء پیشینه کیفری، یکی از مواردی است که به دنبال ارتکاب بعضی از جرایم عمدی و در مورد مجازات‌های تبعی، قابل طرح است.

منظور از سوء پیشینه، این است که نسبت به جرایم کیفری، سابقه کیفری فرد، برای مدت زمان حداکثر 7 سال، در گواهی عدم سوء پیشینه ای که بعضی ادارات دولتی و خصوصی، جهت استخدام یا ارائه خدمات آن را درخواست می‌کنند، ثبت خواهد شد و شخص در مدت معینی، از بعضی خدمات و حقوق اجتماعی محروم می‌شود.

لذا بد دلیل اینکه کلیه جرایم، از سوء پیشینه کیفری برخوردار نیستند، الزامی است تا با جرایم شامل سوء پیشینه آشنا شویم. یک وکیل کیفری متخصص نیز می‌تواند به کلیه سوالات شما در این زمینه پاسخ دهد.

سوء پیشینه کیفری به چه معناست؟

برای پاسخ به این پرسش بر اساس ماده 25 قانون مجازات اسلامی، می‌توان در خصوص مجازات‌های تبعی، توضیح داد. به طوریکه قانون‌گذار، در قانون مجازات اسلامی این مجازات‌ها را به انواع مجازات اصلی، تبعی و تکمیلی، دسته بندی نموده است.

مجازات‌های تبعی، بدون نیاز به ذکر و تصریح آن‌ها در حکم، به صورت خود به خود و به دنبال محکومیت قطعی به مجازات اصلی، تنها در بعضی جرایم عمدی، بر مجرم، اعمال می‌شوند و نسبت به نوع جرم صورت گرفته، شخص را برای مدت زمان مشخصی، از برخی خدمات و حقوق اجتماعی، محروم می‌نمایند.

قانون‌گذار نیز، در ماده 25 قانون مجازات‌های اسلامی، به این نوع از مجازات ها تاکید کرده است و میزان محرومیت از حقوق اجتماعی، بر اساس ارتکاب آن ها آورده شده است.

سوء پیشینه کیفری شامل چه جرایمی می‌شود؟

بر اساس ماده 25 قانون مجازات اسلامی در مورد مجازات های تبعی می‌توان گفت:

محکومیت قطعی کیفری در مورد جرایم عمدی، بعد از اجرای حکم یا شمول مرور زمان، در مهلت معین در این ماده، مجرم را از حقوق اجتماعی به عنوان مجازات تبعی، محروم خواهد کرد :

• مدت زمان هفت سال در محکومیت به مجازات سالب حیات و حبس ابد از زمان توقف اجرای حکم اصلی.
• سه سال در محکومیت به قطع عضو، قصاص عضو اگر مطالبه دیه جنایت وارد شده بیشتر از نصف دیه مجنی علیه در نظر گرفته باشد، نفی بلد و حبس تا درجه چهار.
• دو سال در محکومیت به شلاق حدی، قصاص عضو چنانچه دیه جنایت وارده، نصف دیه مجنی علیه یا کمتر از آن در نظر گرفته شده باشد و حبس درجه پنج.

به همین ترتیب با استناد به ماده فوق می‌توان گفت، جرایم عمدی دارای مجازات سالب حیات یا حبس ابد همچون قتل و قاچاق مواد مخدر یا جرایم عمدی دارای محکومیت به قطع عضو و قصاص عضو یا نفی بلد و حبس تعزیری درجه 4، یعنی حبس بیشتر از 5 تا 10 سال، همچون سرقت حدی برای بار اول و دوم یا قطع عضو عمد و جرایم عمدی دارای محکومیت به شلاق حدی و حبس تعزیری درجه پنج، یعنی حبس بیش از دو تا پنج سال، مانند زنا، شرب خمر یا آدم ربایی، شامل سو پیشینه کیفری می‌باشند.

کدام جرایم شامل سوء پیشینه کیفری نمی شوند؟

• جرایم دارای حبس تعزیری درجه شش و هفت و هشت و یا جرایمی که حبس از 6 ماه تا 2 سال؛ 91 روز تا 6 ماه و حبس تا 3 ماه برای آن در نظر گرفته شده و جرایم تعزیری درجه یک تا هشت که مجازاتی بجز حبس دارند، مگر مواردی که دارای مجازات سالب حیات هستند.
• جرایمی که شخص، متهم به انجام آن شده، اما تبرئه شده است.
• جرایمی که شخص در معرض اتهام و محکوم شدن به آن است، اما همچنان حکم قطعی برای وی صادر نشده باشد.
• جرایم غیرعمدی، همچون: تصادف، تخلف رانندگی، دعوای خیابانی غیر عمدی و مواردی از این دست.

سوء پیشینه موثر به چه معناست؟

به طور کلی سوء پیشینه‌هایی که باعث محکومیت کیفری می‌شوند، سوء پیشینه های موثر نامیده می‌شود. جرایم درجه ۱ تا ۵ کیفری در این دسته بندی قرار گرفته‌اند که به عنوان سوء پیشینه موثر در کارنامه عدم سوء پیشینه مجرمین ثبت خواهد شد. برای این جرایم از ۲ تا ۷ سال حبس در نظر گرفته شده است.

سوء پیشینه غیر موثر به چه معناست؟

در تعریف سوء پیشینه غیرموثر می‌توان گفت این موارد در گواهی عدم سوء پیشینه درج نمی‌شوند. جرایم بسیاری در این دسته بندی قرار گرفته اند؛ اما به طور کلی جرایمی که دارای محکومیت کمتر از ۲ سال هستند در این گروه قرار دارند.

سوء پیشینه موثر و غیر موثر چه تفاوتی با یکدیگر دارد؟

در سوء پیشینه‌های موثر کیفری بجز مجازات اصلی، مجازات‌های فرعی دیگری که به ممنوعیت بهره‌مندی از برخی حقوق اجتماعی است ارتباط دارد. بنابراین افرادی که دارای سوء پیشینه موثر می‌باشند، از برخی حقوق همچون استخدام در شرکت ها، اداره ها محروم خواهند شد.

در نظر داشته باشید برخی از سوء پیشینه موثر به صورت دائمی می‌باشند؛ به این معنا که شخص تا آخر عمر دارای سوء پیشینه کیفری خواهد بود. اما بعضی از جرایم فقط تا مدت محدودی برای افراد سوء پیشینه ایجاد می‌کند.

آیا سوء پیشینه پاک می‌شود؟

همانطورکه اشاره شد در شرایطی که شخصی مرتکب جرمی شود که منجر به سوء پیشینه کیفری گردد این شخص از حقوق اجتماعی همچون کاندید شدن برای انتخابات، استخدام در شرکت های دولتی و تاسیس، اداره یا عضویت در هیات مدیره آنها محروم خواهد شد. اکنون این پرسش مطرح می گردد که امکان پاک کردن سوء پیشینه وجود دارد؟

در پاسخ به این سوال می‌توان گفت، به طور معمول محرومیت ناشی از محکومیت‌های کیفری، دائمی نیست و چنانچه پاک کردن سوء پیشینه امکان پذیر باشد و مهلت پاک شدن سابقه کیفری نیز به پایان برسد، سوء پیشینه محکوم علیه پاک خواهد شد و شخص می تواند با ارائه مدارک مورد نیاز برای دریافت گواهی عدم سوء پیشینه، اقدام نماید.

با این وجود، مدت زمان پاک کردن سوء پیشینه، برای کلیه جرایم یکی نیست و می تواند از 2 سال، در حبس تعزیری درجه پنج تا 7 سال، در مجازات های سالب حیات و حبس ابد باشد.

پاک کردن سوء پیشینه چه شرایطی دارد؟

اساسی‌ترین شرط از شرایط پاک کردن سوء پیشینه، این مورد است که حتما می‌بایست مدت زمان در نظر گرفته شده پشت سر گذاشته شود. لذا، بعد از گذشت مدت زمان پاک شدن سابقه کیفری که در قانون آورده شده، سوء سابقه کیفری از بین خواهد رفت و محکوم می تواند از حقوق اجتماعی خود بهره‌مند شود.

با این وجود به طور استثنا در رابطه با سه مورد از حقوق اجتماعی آورده شده در ماده 26 قانون مجازات اسلامی، حتی بعد از طی مدت زمان پاک شدن سابقه کیفری نیز سوء سابقه محکوم پاک نشده و محرومیت این شخص از این سه حق، همیشگی است. این سه حق عبارتند از:

• کاندید شدن در انتخابات ریاست جمهوری، مجلس خبرگان رهبری، مجلس شورای اسلامی و شورای اسلامی شهر و روستا.
• عضویت در شورای نگهبان، مجمع تشخیص مصلحت نظام یا هیات دولت و تصدی معاونت رئیس جمهور.
• ریاست قوه قضائیه، دادستانی کشور، ریاست دیوان عالی و ریاست دیوان عدالت اداری کشور.

در نظر داشته باشید، در مورد جرایم قابل گذشت، چنانچه بعد از صدور حکم قطعی، شاکی از حقوق خود بگذرد و اجرای مجازات متوقف گردد، اثر تبعی جرم یا سوء پیشینه نیز لغو می‌شود و محکوم علیه، دوباره از حقوق اجتماعی خود بهره مند خواهد شد.

آیا جزای نقدی سوء پیشینه به شمار می‌آید؟

یکی دیگر از سوالات متداول پیرامون سوء پیشینه، این مورد است که آیا محکومیت به پرداخت جزای نقدی، در دسته بندی سوء پیشینه قرار می‌گیرد؟

در پاسخ به این پرسش می‌توان گفت نسبت به اینکه قانون گذار، محکومیت هایی که بر اساس ثبت در سوء پیشینه کیفری و محرومیت از حقوق اجتماعی به عنوان مجازات تبعی می‌شود را تعیین کرده است و در هیچ کدام از این موراد، جزای نقدی آورده نشده است، لذا جزای نقدی، سوء پیشینه به شمار نمی‌‌آید.

به این معنا که تنها محکوم شدن به جزای نقدی، موجب انعکاس آن، در گواهی سوء پیشینه صادر شده از مراجع ذی صلاح نخواهد شد بجز در مواردی که، به دنبال آن، شخص، به حبس تعزیری درجه 4 یا 5 و یا حبس ابد و موارد دیگر آورده شده در ماده 25 قانون مجازات، محکوم شده باشد.

به همین ترتیب چنانچه شخصی که به جهت ارتکاب جرم عمدی، به مجازات‌هایی که محکومیت به آن‌ها، در سوء پیشینه او درج نمی‌شود، قطعی شود، در هر صورت، این موارد، در شناسنامه کیفری وی، ثبت شده و در بعضی نهادهای خاص همچون استخدام در ارتش یا نهاد سپاه، موثر واقع می‌شود.

آیا زندان رفتن سوء پیشینه کیفری به حساب می‌آید؟

به طور کلی مجازات حبس برای مجازات جرایم عمدی، همچون: کلاهبرداری، قاچاق مواد مخدر، سرقت، آدم ربایی و یا جرایم غیر عمدی، همچون قتل غیر عمد، پیش بینی شده است. پرسشی که در اینباره مطرح می‌شود این است که آیا زندان رفتن نیز، به عنوان سوء سابقه در نظر گرفته می‌شود؟

به همین ترتیب اگر منظور از سابقه دار شدن، درج محکومیت به زندان، در گواهی‌های عدم سوء پیشینه صادره از مراجع دارای صلاحیت باشد، فقط در شرایطی زندان رفتن سابقه محسوب خواهد شد که فرد، در ارتکاب یک جرم عمدی، به حبس تعزیری درجه 4 یا 5 (حبس از پنج تا ده سال و بیشتر از دو تا پنج سال)، محکوم شده باشد. در غیر این صورت، برخلاف ثبت در شناسنامه کیفری وی، در گواهی عدم سوء پیشینه، آورده نخواهد شد.

نتیجه گیری

همانطور که در مقاله پیش رو آورده شد سوء پیشینه کیفری نیز در میان مجازات‌های تبعی آورده شده است و هدف از آن این است که اگر فرد، مرتکب جرایم عمدی شود که محکومیت های مورد اشاره در ماده 25 قانون مجازات اسلامی را به دنبال داشته و حکم قطعی در مورد او صادر شده است، بر اساس نوع جرم، محکومیت شخص به جرم ارتکابی، برای مدتی که حداکثر 7 سال است، در گواهی‌های عدم سوء پیشینه مورد درخواست بعضی نهادها و ادارات، برای استخدام و ارائه خدمات، ثبت شده و شخص، برای مدت مشخصی از برخی حقوق اجتماعی، محروم می‌شود.

گروه وکلای عدل ایرانیان نیز آماده است تا به کلیه سوالات شما پیرامون عدم سوء پیشینه کیفری پاسخ داده و تا احقاق کامل حقوق شما را همراهی نماید.

اگر شما در شهر تهران زندگی می‌کنید می‌توانید با شماره 47783-021 تماس گرفته تا مشاورین ما به صورت رایگان به شما در مورد دعاوی کیفری مشاوره دهند و یا با مراجعه به صفحه مشاوره حقوقی درخواست مشاوره حقوقی آنلاین یا مشاوره حقوقی حضوری نمایید.