ابراء یا برائت ذمه در مهریه

آشنایی با ابراء

معنای لغوی ابراء، خلاص کردن از دین می باشد و مطابق با قانون مدنی عبارت است از اینکه داین از حق خود به اختیار صرف نظر نماید.

بنابراین ابراء مهریه نیز به این معناست که زن پس از جاری شدن عقد نکاح، مهریه خود را با رضایت و بدون اجبار به مرد ببخشد. در نظر داشته باشید رضایت داشتن مرد در ابراء مهریه زن تاثیری نخواهد داشت و بخشش مهریه توسط زن می تواند به روش های مختلف حقوقی صورت پذیرد.

با توجه به این موضوع که انجام ابراء یا برائت ذمه مهریه، دارای شرایط و مراحل مختص به خود است و برای زنان نتایج حقوقی خیر قابل جبرانی به همراه خواهد داشت، آشنایی با قواعد و روند قانونی این تصمیم الزامی می باشد. به همین خاطر در مقاله پیش رو، قصد داریم، این موضوع را از منظر قانون، بررسی کرده و اطلاعات جامعی را در این خصوص در اختیار خوانندگان قرار دهیم.

ابراء یا برائت ذمه در مهریه به چه معناست؟

همانطور که اشاره شد ابراء به معنای برداشتن دینی از گردن شخصی دیگر است. در تعریف حقوقی نیز به این معناست که شخص طلبکار بنا به اختیار خود از طلب و حق خود منصرف شود.

به همین ترتیب، ابراء مهریه به معنای بخشش مهریه و معاف کردن مرد از پرداخت آن است. بنابراین زن می تواند با ابراء یا برائت ذمه از مهریه خود از حق قانونی اش صرف نظر کرده و دیگر اجازه مطالبه آن را نخواهد داشت.

بخشیدن مهریه به دو شکل امکان پذیر است. اولی در دفاتر اسناد رسمی و دوم به وسیله سند عادی. در ادامه مقاله هر یک از این دو روش به تفصیل توضیح داده شده است.

ابراء مهریه به چه صورت است؟

بر اساس قانون، هر امری می بایست، به شکل اصولی و با روند قانونی خاص خود، انجام پذیرد تا بتواند موثر و کاربردی واقع شود.

شیوه ابراء مهریه نیز به این شکل می باشد که زن در صورت دارا بودن شرایط خاص خود، یعنی وجود سلامت و رضایت، به وسیله یک سند عادی دست نویس و یا سندی رسمی که در دفترخانه تنظیم شده است، با روشنی و صراحت، عنوان کند که مرد را نسبت به پرداختن مهریه، بری الذمه می کند.

پس از این مرحله زن دیگر، هیچ حقی بر مهریه ثبت شده در قباله ازدواج خود ندارد و مرد نیز، از کلیه تعهدات و مسئولیت پرداخت مهریه معاف خواهد شد.

ابراء مهریه چه شرایطی دارد؟

مهیا بودن شرایط بخشش مهریه، مطابق با آنچه در قانون، پیرامون شرایط ابراء یا برائت ذمه از مهریه آمده است الزامی می باشد. این موارد در لیست زیر به تفصیل توضیح داده شده است.

• وجود اهلیت در زوجه یا بخشش کننده:

منظور از اهلیت، سلامت عقل و رسیدن به بلوغ و رشد در زوجه می باشد. با توجه به مساله که در قانون مدنی، ابراء، ایقاع به حساب می آید، اهلیت شخص مدیون، یعنی شخصی که بخشش نسبت به او انجام گرفته است، الزامی نیست.

• رضایت و اختیار زوجه:

زوجه مالک مهریه به حساب می آید. بنابراین هنگامی که این شخص تصمیم گرفته است، تعهد و دین پرداخت مهریه را نسبت به شوهر ببخشد می بایست در انجام این تصمیم، با رضایت و بدون اجبار، نسبت به این عمل، اقدام نماید.

• مشروعیت داشتن جهت و مشخص بودن موضوع بخشش:

یکی دیگر از مهم ترین شرایط ابراء یا برائت ذمه مهریه زن، این مورد است که زمان تنظیم سند رسمی آن، موضوع بخشیدن و میزان و نوع مهریه ابراء، مشخص شود. بنابراین هدف از انجام آن نبایست نیت و مقصودی برخلاف شرع و قانون باشد.

بخشش مهریه به چه روش هایی انجام می گیرد؟

بخشیدن مهریه، می تواند به وسیله یک سند عادی و دست نویس و یا به کمک یک سند رسمی و تنظیم شده در دفترخانه انجام پذیرد. هر یک از این دو روش و مراحل مربوط به آن در لیست زیر آورده شده است.

بخشش مهریه، با سند عادی:

در این روش زن و مرد، دست نوشته ای را تنظیم کرده و پس از عنوان کردن مشخصات کامل خود، به عنوان شخص ابراء کننده و ابراء شونده، مقدار مهریه و نوع آن همچنین شماره سند نکاحیه، را ذکر می کنند و در صورت امکان در حضور شاهد عنوان می کنند که زوجه، با رضایت خاطر و در کمال سلامت عقل و اختیار، مرد را از پرداخت کلیه و یا قسمتی از مهریه که در سند ازدواج ثبت شده است معاف می کند.

در صورت وجود شاهد نیز، این افراد، با ذکر تاریخ، این سند را امضا می نمایند. بنابراین زمانی که زن تصمیم خود جهت بخشیدن مهریه اش را به شکل کتبی اعلام کند، ابراء با سند عادی انجام شده است.

در نظر داشته باشید، هنگامی که ابراء بخشی از توافقات طلاق محسوب شود این مورد می بایست در صورت جلسه عنوان شود. با این وجود امکان دارد که زوجین تصمیمی بر جدایی نداشته باشند و زن نسبت به بخشش مهریه خود اقدام نماید. در این مورد نیز زن مجاز است تحت عنوان سندی عادی، نسبت به این تصمیم اقدام نماید.

بخشش مهریه، در دفترخانه:

در روش دیگر یعنی ابراء مهریه در دفترخانه، زوجین، با همراه داشتن مدارک مورد نیاز، همچون مدارک هویتی و قباله ازدواج، در یکی از دفاتر اسناد رسمی، حاضر شده و پس از پرداخت مبلغ تنظیم سند رسمی و امضای متن بخشش مهریه توسط زن، نسبت به این تصمیم اقدام نموده و سند رسمی آن را، دریافت می کنند.

ابطال سند رسمی ابراء مهریه به چه صورت است؟

همانطور که در بالا اشاره شد، یکی از راه های برائت ذمه از مهریه مراجعه به دفترخانه، و دریافت یک یک سند رسمی، مبنی بر ابراء مهریه، توسط زن می باشد. اکنون سوالی در این قسمت پیش می آید که آیا ابطال سند رسمی بخشیدن مهریه، امکان پذیر می باشد یا خیر؟

در پاسخ به این سوال می توان گفت به طور کلی، مطابق با نظر قانون گذار و برگرفته از شرع مقدس، بازگشت از ابراء و ابطال آن، نسبت به دیون و تعهدات مالی، همچون مهریه و یا قرض امکان پذیر نیست. بنابراین، در صورتی که زوجه، نسبت به بری الذمه کردن مرد، از پرداخت مهریه اقدام کند، در هیچ شرایطی، اجازه ندارد، مجددا به ابراء انجام شده، رجوع کند.

در صورتیکه بخشش مهریه به منظور طلاق انجام گرفته باشد، هنگام اجرای حکم طلاق، زوجین می بایست دادنامه ابراء مهریه در دفتر ثبت طلاق را به همراه داشته باشند تا پس از پرداخت هزینه دفترخانه این حکم اجرا گردد.

با این وجود چنانچه تا زمان پایان اعتبار رای دادگاه زوجین در جهت طلاق اقدامی انجام نداده و به دفتر ثبت طلاق مراجعه نکرده باشند، ابراء مهریه باطل خواهد شد.

نتایج ابراء مهریه

• زن اجازه ندارد مهریه خود را باز پس بگیرد و ابراء مهریه را باطل کند.
• در صورتی که زن مهریه خود را ببخشد و تصمیم بگیرد به طور توافقی طلاق بگیرد، می بایست مالی را به مرد پرداخت کند و این مساله برای زن ضرر مالی زیادی به دنبال خواهد داشت.
• همچنین اگر زن بخواهد از مرد طلاق بگیرد و این تصمیم از جانب زن باشد و مرد نسبت به طلاق رضایت نداشته باشد، درصورت ابراء مهریه این شخص دیگر شانسی برای جلب رضایت مرد نخواهد داشت. به همین دلیل توصیه می شود قبل از بخشیدن مهریه حتما از یک مشاوره حقوقی کمک بگیرید.
• در صورتی که زن بعد از دوران عقد به هر دلیلی مهریه خود را ببخشد و پس از مدتی تصمیم به طلاق بگیرند، به دلیل اینکه زوجین با هم رابطه زناشویی نداشته و زندگی مشترک خود را آغاز نکرده‌اند، نیمی از مهریه می بایست به زن پرداخت گردد.

ابراء مهریه چه مدارکی نیاز دارد؟

زن می بایست در هنگام بخشیدن مهریه و ثبت آن اقرار نامه سند ازدواج و مدارک شناسایی خود را به همراه داشته باشد.

سن زن می بایست بیشتر از ۱۸ سال باشد تا بتواند نسبت به بخشش مهریه اقدام نماید.

از آنجایی که اکثر دفاتر ثبت اسناد از ثبت اقرار نامه بدون وجود شاهد پرهیز می‌کنند، زوجین می بایست به همراه یک یا دو نفر شاهد به این دفاتر مراجعه نمایند.

 این مساله برای زوجه دارای اهمیت بیشتری است. بنابراین می بایست یکی از افراد نزدیک به وی همچون پدر یا برادر در دفتر ثبت اسناد رسمی حاضر شوند.

نتیجه گیری

همانطور که در این مقاله به تفصیل توضیح داده شد، ابراء مهریه به این معناست که زن، به وسیله یک سند رسمی تنظیم شده در دفترخانه یا یک سند عادی و با داشتن شرایطی مثل، اهلیت، رضایت و اختیار، مرد را در قبال مهریه مشخص شده در قرارداد ازدواج معاف کند. در این شرایط مرد دیگر هیچ گونه تعهد و مسئولیتی نسبت به پرداخت مهریه نداشته و این دین از عهده او برداشته می شود.

به شکلی که در سند تنظیمی، ثبت خواهد شد که زوجه، مرد را نسبت به پرداخت کلیه مهریه یا قسمتی از آن که در سند نکاحیه ثبت شده است، مبرا کرده و هیچ ادعایی نسبت به آن ندارد.

توجه داشته باشید بخشیدن مهریه غیرقابل بازگشت می باشد به همین دلیل در هنگام این تصمیم بهتر است از یک مشاور خبره در این زمینه کمک بگیرید.

کارشناسان گروه وکلای عدل ایرانیان نیز آماده اند تا با ارائه خدمات تخصصی حقوقی به کلیه سوالات شما پیرامون این موضوع پاسخ دهند.