چگونه شکایت کنیم؟ + راهنمای جامع نحوه شکایت

آیا تا به حال تصور کرده اید که اگر هر کسی که اختلافی با دیگری دارد خودش اقدام به حل اختلاف کند چه اوضاعی رخ خواهد داد؟ اگر کسی بخواهد خودش به همان شیوه قدیمی انتقام بگیرد دیگر در جامعه هیچ امنیت و آرامشی نخواهد بود و هر کسی دادگاه و قاضی خود می شود.

محتوا نمایش

هدف اصلی از قانون هم همین بود که در جامعه و در روابط بین افراد نظم و مقررات وجود داشته باشد و حل کردن اختلافات هم طبق قواعدی در مراجع قضایی و در حضور یک قاضی و داور انجام شود. به همین دلیل قانون گذار با نظم دادن به شیوه های شکایت کردن و حل اختلاف راه و روش اینکه چگونه شکایت کنیم و برای شکایت به کجا مراجعه کنیم، را مشخص کرده است.

دعوا به طور کلی در یک دسته بندی به دعوای حقوقی و دعوای کیفری تقسیم می شود.

دعوای حقوقی چیست ؟ + مثال دعوای حقوقی

برای اینکه بدانیم چگونه باید از دعوای حقوقی شکایت کنیم اول باید معنی دعوای حقوقی را دانسته باشیم. دعوای حقوقی به دعوایی گفته می شود که ناشی از اختلافات حقوقی یک فرد با دیگری است؛ اختلافات حقوقی یعنی اختلاف بر سر مسائلی که جنبه مالی یا شخصی دارند

مثل دعوا ناشی از خرید و فروش یک ملک که خریدار به موقع پول خود را پرداخت نکند یا اینکه فروشنده ملک را به موقع تحویل ندهد یا دعاوی مثل دعوای حضانت و طلاق. مثال دعوای حقوقی و دامنه آن بسیار گسترده است و بیشتر موضوعات مرتبط با حقوق مدنی افراد را در بر می گیرد.

دعوای کیفری چیست ؟ + مثال دعوای کیفری

دعوای کیفری یعنی یک جرم رخ داده و یک نفر از آن شکایت کرده است. در قانون اعمالی مثل سرقت، کلاهبرداری، قتل، ضرب و جرح، پولشویی و … جرم دانسته شده است و اگر کسی مرتکب این اعمال شود باید مجازات شود. البته جرایم محدود به همان اعمالی است که در قانون به آن اشاره شده است یعنی اگر در قانون به عنوان جرم تعریف نشده باشد نمی توان آن را جرم دانست زیرا اصل بر این است که اعمال مجرمانه نیستند مگر خلاف آن در قانون ذکر شده باشد.

نحوه تنظیم شکایت از دعوای حقوقی

اولین نکته مهم این است که اقامه یک دعوای حقوقی نیازمند طرح دادخواست است به همین دلیل به کار بردن اصطلاح شکایت از دعوای حقوقی مثل شکایت از عدم انجام معامله از نظر حقوقی غلط است بلکه در مورد این دسته از دعاوی باید طرح دادخواست کرد و نه شکایت.

برای طرح یک دعوای حقوقی برخلاف دعوای کیفری نیازی نیست از قبل به کلانتری و دادسرا برویم و باید مستقیما دعوا را در یکی از مراجع رسیدگی به دعاوی حقوقی مثل دادگاه های عمومی، شورای حل اختلاف یا دادگاه خانواده و … مطرح کنیم.

مرحل اول) تنظیم دادخواست: برگه دادخواست یک برگه چاپی است که باید به دقت تکمیل شود. در قسمت اطلاعات خواهان باید اطلاعات مربوط به خودتان را وارد کنید و در قسمت مربوط به خوانده اطلاعات مربوط به طرف دعوا را باید بنویسید. در قسمت ضمائم و منضمات باید مدارکی که برای اثبات ادعای خود دارید را بنویسید و آنها را ضمیمه دادخواست هم کنید. در قسمت خواسته دعوا عنوان دعوای خود را مثلا ” فسخ معامله بیع و دریافت خسارات” می نویسید و در قسمت شرح خواسته به طور دقیق شرح می دهید برای چه چیزی دعوا را اقامه کرده اید و مستندات خود را هم می نویسید مثلا ” قرارداد بیعی در تاریخ … به شماره … به ثبت رسیده و با استناد به بند .. قرارداد و ماده … قانون … درخواست فسخ قرارداد به انضمام دریافت کلیه خسارات را از دادگاه محترم دارم “

در قسمت شرح خواسته به طور دقیق و واضح شرح دهید از قاضی می خواهید به چه چیزی رسیدگی کند.

توجه داشته باشید قاضی فقط به آنچه که شما درخواست رسیدگی به آن را کرده اید رسیدگی می کند و به موضوع دیگری نخواهد پرداخت مثلا اگر شما قصد دارید بابت تخلیه ملک اجاره ای و دریافت اجاره بهای معوقه طرح دعوا کنید اما در دادخواست تنها به تخلیه ملک اشاره کرده باشید قاضی به موضوع اجاره بهای معوقه رسیدگی نخواهد کرد. به همین دلیل شاید بهتر باشد قبل از تنظیم دادخواست با یک وکیل حقوقی مشورت کنید.

مرحله دوم) ثبت دادخواست: برای ثبت دادخواست باید به دفاتر خدمات قضایی مراجعه کنید و اگر در شهر شما دفتر خدمات قضایی تشکیل نشده مستقیما به دادگاه عمومی یا شورای حل اختلاف بروید. دفتر خدمات قضایی دادخواست شما را ثبت خواهد کرد. برای ثبت دادخواست باید هزینه دادرسی نیز پرداخت شود که در هر دعوا با دعوای دیگر متفاوت است.
مرحله سوم) ارجاع به شعب رسیدگی: بعد از ثبت، دادخواست به شعب رسیدگی کننده ارجاع می شود و اگر دادخواست نقصی نداشته باشد وقت رسیدگی تعیین می شود و به شما و خوانده اعلام می شود تا در صورت ضرورت در دادگاه برای توضیحات حاضر شوید. اگر دادخواست نقص داشته باشد به شما به عنوان خواهان مهلتی ده روزه برای رفع نقص داده می شود اگر در این مدت رفع نقص نکنید قرار رد دادخواست صادر خواهد شد.
مرحله چهارم) رسیدگی در دادگاه: بعد از ارسال پرونده به شعبه رسیدگی کننده اگر شعبه صلاحیت رسیدگی داشته باشد به موضوع رسیدگی می کند و حکم صادر خواهد کرد اما اگر شعب تشخیص دهد که صلاحیت رسیدگی ندارد و مرجع دیگری مثلا شورای حل اختلاف صالح به رسیدگی است قرار عدم صلاحیت صادر می کند و پرونده به دادگاهی که صلاحیت رسیدگی دارد ارسال می کند تا به دعوای شما رسیدگی کند.

نحوه تنظیم شکایت از دعوای کیفری

مرحل اول) تنظیم شکواییه: برخلاف دادخواست که باید در یک برگه چاپی مخصوص باشد شکواییه را می توان در هر برگه ای نوشت. شکواییه باید دارای اطلاعات زیر باشد:
- - الف ) نام و نام خانوادگی، نام پدر، سن، شغل، میزان تحصیلات، وضعیت تاهل، تابعیت، مذهب، شماره شناسنامه، شماره ملی، نشانی دقیق و در صورت امکان نشانی پیام نگار ( ایمیل ) ، شماره تلفن ثابت و همراه و کدپستی شاکی
  - ب ) موضوع شکایت، تاریخ و محل وقوع جرم
  - پ ) ضرر و زیان وارده به مدعی و مورد مطالبه وی
  - ت ) ادله وقوع جرم، اسامی، مشخصات و نشانی شهود و مطلعان در صورت امکان
  - ث ) مشخصات و نشانی مشتکی عنه یا مظنون در صورت امکان
مرحله دوم) ارائه شکواییه به دادسرا: بعد از تنظیم باید شکواییه را به دادسرا ارائه داد که در این مرحله باید هزینه دادرسی و هزینه ابطال تمبر را خواهد پرداخت.

شکواییه خود را باید به دادسرا یا کلانتری بدهید تا بعد از ثبت آن تحقیقات لازم برای کشف حقیقت و پیدا کردن مجرم انجام شود. شکایت خود را می توانید به یکی از دادسراهای زیر ببرید و به معاونت ارجاع تحویل دهید:

- - دادسرای محل وقوع جرم
  - دادسرای محل اقامت متهم
  - دادسرای کشف جرم
  - دادسرای محل دستگیری متهم

معاونت ارجاع تعیین می کند که پرونده باید به کلانتری یا بازپرسی فرستاده شود.

تحقیقات مقدماتی توسط بازپرس انجام می شود و تا زمانی که حقیقت کشف نشده است و به نتیجه قطعی نرسیده است بازپرس اقدامات خود را ادامه خواهد داد تا آنقدر اطلاعات کافی به دست آورد تا بتواند تصمیم نهایی را بگیرد.

مرحله سوم) صدور قرار نهایی: در این مرحله بازپرس که تحقیقات خود را کامل کرده است در صورتی که متهم پرونده را مجرم بداند و مطمئن شود جرم توسط او رخ داده است قرار جلب به دادرسی صادر می کند و آن را به اطلاع دادستان می رساند؛ اگر دادستان با نظر بازپرس موافق باشد کیفرخواست صادر می کند. صدور کیفرخواست یعنی اینکه دادستان با نظر بازپرس موافق است و متهم باید برای صدور حکم به دادگاه فرستاده شود.

در حالت برعکس اگر بازپرس تشخیص دهد متهم مرتکب وقوع جرم نشده است و دلایل کافی برای مجرم دانستن او در دسترس نیست قرار منع تعقیب صادر خواهد کرد. البته در صورتی که دلیلی بر ارتکاب جرم توسط متهم بعد از صدور قرار منع تعقیب کشف شود، امکان تعقیب مجدد او وجود دارد.

یکی از قرارهای نهایی دیگر قرار موقوفی تعقیب است که در صورتی صادر می شود که یکی از شرایط زیر به وجود آید:

- الف – فوت متهم یا محکوم علیه
- ب – گذشت شاکی یا مدعی خصوصی در جرائم قابل گذشت
- پ – شمول عفو
- ت – نسخ مجازات قانونی
- ث – شمول مرور زمان در موارد پیش بینی شده در قانون
- ج – توبه متهم در موارد پیش بینی شده در قانون
- چ – اعتبار امر مختوم
مرحله چهارم) رسیدگی در دادگاه: در صورتی که دادستان کیفرخواست صادر کرد پرونده به دادگاه ارسال می شود تا به آن رسیدگی کند. قاضی دادگاه اقدام به رسیدگی می کند و در نهایت اگر دادگاه استدلال بازپرس و دادستان را در صدور کیفرخواست درست دانست و وقوع جرم توسط مرتکب را احراز کرد حکم محکومیت خواهد داد و در غیر این صورت حکم برائت صادر خواهد کرد.

مراحل شکایت کردن چه شکایت حقوقی و چه شکایت کیفری کار بسیار سخت و زمان بری است و اگر به جزئیات این مراحل و مقررات قانونی آن آگاه نباشیم به مشکلات بسیاری بر خواهیم خورد.

بسیاری از مردم تصور می کنند به تنهایی می تواند شکایت کنند و هزینه ای که برای وکیل می پردازند را غیر ضروری می دانند در حالیکه در روند رسیدگی به دشواری های زیادی برخورد خواهند کرد از ثبت درست شکایت گرفته تا حضور به موقع در جلسات و طی کردن آسانتر روند قاانونی و… که قطعا حضور یک وکیل کیفری می تواند به آنها کمک زیادی کند تا از به هدر رفتن وقت و هزینه آنها که جلوگیری شود و پرونده نیز به نتیجه مطلوب تری برسد.

مطالب بیشتر :