اصولا حکم دادگاه به صورت حضوری صادر می گردد مگر در شرایطی خاص که در آن صورت حکم غیابی صادر می شود. در ادامه به جزئیات بیشتر در این زمینه خواهیم پرداخت.
حکم غیابی چیست؟
به طور کلی طبق ماده ۳۰۳ قانون آیین دادرسی مدنی حکم دادگاه حضوری صادر می شود مگر تحت شرایطی ویژه که در آن صورت رای دادگاه توسط قاضی به صورت غیابی صادر می گردد. در ادامه به شرح این شرایط به تفصیل می پردازیم.
حکم غیابی در چه شرایطی صادر می‌شود؟
به طور کلی حضور طرفین در جلسه دادگاه و شنیدن اظهارات شفاهی آنان، به قاضی برای کشف حقیقت و رسیدن به واقعیت، کمک شایانی می‌کند. بنابراین، همواره بر اصل مذکور تاکید و پافشاری می شود. با این حال، گاهی این امکان فراهم نشده و حکم غیابی صادر می گردد که این امر مستلزم شرایطی می باشد.
عموما سه شرط برای احراز حکم غیابی وجود دارد و در صورت نبود هر یک از این سه شرط، رای صادره، حضوری محسوب خواهد شد. این شرایط عبارت اند از:
- خوانده یا وکیل یا قائم‌مقام قانونی وی در هیچ یک از جلسات حضور نداشته باشد.
- خوانده هیچ‌گونه دفاع کتبی نکرده باشد.
- نیز اینکه اخطاریه به وی ابلاغ واقعی نشده باشد.
چه تفاوتی میان حکم غیابی و حکم حضوری وجود دارد؟
در ماده 303 قانون آیین دادرسی مدنی در ارتباط با حکم غیابی چنین پیش بینی شده است : « حکم دادگاه حضوری است؛ مگر اینکه خوانده یا وکیل یا قائم مقام یا نماینده قانونی وی در هیچ یک از جلسات دادگاه حاضر نشده باشد و به طور کتبی نیز دفاع نکرده باشد و یا اخطاریه ، ابلاغ واقعی نشده باشد. »
طبق ماده مذکور اصل بر حضوری بودن رسیدگی و حکم صادره از دادگاه است. بنابراین، در مواردی که در خصوص حضوری بودن یا غیابی بودن حکم تردیدی حاصل شود، اصل بر این است که حکم حضوری بوده است. اما در برخی از شرایط حکم حضوری نیست بلکه عنوان آن حکم غیابی است که در قانون شرایط صدور آن بیان شده است.
بر اساس این ماده حکم غیابی در صورتی صادر می شود که :
- شخص خوانده یا وکیل یا قائم مقام یا نماینده قانونی وی در هیچ کدام از جلساتی که برای رسیدگی به موضوع تشکیل شده است حضور نیافته باشند . پس در صورتی که خود خوانده در جلسه رسیدگی شرکت نکند اما وکیل یا قائم مقام یا نماینده قانونی وی به جای او حضور پیدا کند، حکم صادر شده غیابی نخواهد بود.
- هیچکدام از اشخاص مذکور در مورد قبل لایحه ای نیز به دادگاه نفرستاده باشند و به اصطلاح به طور کتبی دفاع نکرده باشند. زیرا اصولا طرفین معمولا در قالب ارسال لایحه ای به دادگاه رسیدگی کننده در جریان دادرسی شرکت می کنند که در این صورت ، عنوان حکم صادره حکم حضوری خواهد بود.
- زمانی که اخطاریه دادگاه به خوانده ابلاغ واقعی شده باشد دیگر نمی توان حکم را غیابی دانست، چرا که خود شخص خوانده در جریان دادرسی قرار گرفته است. از مفهوم مخالف این مطلب متوجه می شویم که در صورتی که ابلاغ بصورت قانونی انجام شده باشد ، می توان با استناد به آن حکم را غیابی دانست.
نکته مهمی که باید در این زمینه در نظر گرفت این است که حکم غیابی باید سه شرط فوق را همزمان دارا باشد به این صورت که هم حکم ابلاغ واقعی نشده باشد، هم اشخاص مذکور در ماده 303 در جلسه دادرسی شرکت نکرده باشند و لایحه ای نیز نفرستاده باشند.
بنابراین، اگر اشخاص مذکور در ماده در جلسه رسیدگی حاضر نشده باشند، لایحه ای هم نداده باشند، اما حکم بصورت واقعی به آنها ابلاغ شده باشد ، حکم صادره حضوری است نه غیابی.
سوالی که در اینجا مطرح شود این است که حضوری یا غیابی بودن حکم متعاقبا چه تاثیری در روند پرونده دارد؟ در پاسخ به این سوال می توان گفت یکی از روش های اعتراض به رای دادگاه واخواهی است. واخواهی تنها می تواند از طرف خوانده ای که حکم غیابی به ضرر او صادر شده است مطرح شود در صورتی که این امکان برای احکام حضوری وجود ندارد. بنابراین، تشخیص نوع حکم صادره از این لحاظ مفید است. در ادامه به تعریف واخواهی و جزئیات بیشتر در این باره می پردازیم.
روند واخواهی در احکام غیابی چگونه است؟
واخواهی در قانون آیین دادرسی مدنی، به اعتراضی گفته می‌شود که محکوم علیه غایب نسبت به حکم غیابی مطرح می‌کند و همان دادگاه صادرکننده حکم به آن رسیدگی کرده و در مورد آن رأی مقتضی صادر می نماید.
بنابراین، طبق ماده ۳۰۵ قانون مذکور، تنها نسبت به احکام غیابی می‌توان واخواهی کرد. دادگاه صادرکننده رأی غیابی باید در رأی خود به غیابی بودن و حق واخواهی محکوم‌علیه اشاره کند، چنانچه دادگاه بر اثر اشتباه، رأی غیابی را حضوری یا بالعکس اعلام کند نیز تأثیری در ماهیت امر ندارد.
مهلت واخواهی از احکام غیابی برای کسانی که مقیم کشور هستند، ۲۰ روز و برای کسانی که خارج از کشور اقامت دارند، دو ماه از تاریخ ابلاغ واقعی خواهد بود مگر اینکه معترض به حکم ثابت کند عدم اقدام به واخواهی در این مهلت به دلیل عذر موجه بوده است. در این صورت باید دلایل موجه بودن عذر خود را ضمن دادخواست واخواهی به دادگاه صادرکننده رأی اعلام کند.
گروه وکلای عدل ایرانیان با سابقه درخشان و پرونده های موفق طی سال های اخیر آماده بررسی پرونده های قضایی و مشاوره های تخصصی در حوزه های مختلف حقوقی می باشد. با اعتماد به وکلای پایه یک دادگستری این موسسه می توانید از استیفای کامل حقوق قانونی خود اطمینان خاطر داشته باشید.
مطالب مرتبط:
برای مشاوره رایگان تلفنی کلیک کنید : 47783-021