در صورت مفقودی و گم شدن چک چه باید کرد؟

مفقودی چک چه عواقبی دارد؟ در ابتدا باید در مورد ارزش مالی هر برگه چک صحبت کنیم و اینکه به چه شکل می توان آن را تبدیل به پول کرد؟

محتوا نمایش

وقتی چکی صادر می شود ارزش مالی دارد و دارنده می تواند با مراجعه به بانک چک را نقد کند اگرچه امروزه دیگر صدور چک های در وجه حامل ممنوع شده است و خطرات ناشی از گم شدن و گم شدن و مفقودی چک را تا حد زیادی کاهش داده است اما باز هم گم شدن چک دردسرهایی دارد که برای جلوگیری از آن دارنده باید مفقودی را اعلام کند. از این رو در ادامه قصد داریم به این پرسش پاسخ دهیم که در صورت مفقودی و گم شدن چک چه باید کرد؟

در صورت مفقود شدن چک چه باید کرد ؟

در صورتی که برگه چک را گم کرده باشید باید برای اعلام مفقودی مراحلی را طی کنید. طبق ماده 14 قانون صدور چک : ” صادرکننده چک یا ذینفع با قائم مقام قانونی آن ها با تصریح به اینکه چک مفقود یا سرقت یا چک جعل شده یا از طریق کلاهبرداری یا خیانت در امانت یا جرائم دیگری تحصیل گردیده می‌تواند کتبا دستور عدم پرداخت وجه چک را به بانک بدهد. بانک پس از احراز هویت دستور دهنده از پرداخت وجه آن خودداری خواهد کرد و در صورت ارائه چک بانک گواهی عدم پرداخت را با ذکر علت اعلام شده صادر و تسلیم می‌نماید.”

دارنده چک می‌تواند علیه کسی که دستور عدم پرداخت داده شکایت کند و هرگاه خلاف ادعایی که موجب عدم پرداخت شده ثابت گردد دستور دهنده علاوه بر مجازات مقرر در ماده ۷ این قانون به پرداخت کلیه خسارات وارده به دارنده چک محکوم خواهد شد. با توجه به این ماده برای اعلام گم شدن چک باید این مراحل را طی کنید:

دستور عدم پرداخت چک به بانک: صادر کننده چک یا هر فرد ذینفع دیگر به محض اطلاع از اینکه ورقه چک گم شده یا به دلیل دیگری مانند سرقت، کلاهبرداری، خیانت در امانت یا جعل یا هر جرم دیگری از دست او خارج او شده است باید فورا به بانک دستور عدم پرداخت وجه چک را در صورت ارائه بدهد. بانک ابتدا اقدام به احراز هویت دستور دهنده می کند و در صورت وجود شرایط قانونی در صورتی که چک به بانک ارائه شود با ذکر دلیل اقدام به صدور گواهی عدم پرداخت می کند.
بعد از اینکه به بانک دستور عدم پرداخت داده شد باید مطابق تبصره 2 ماده 14 قانون صدور چک عمل کرد. این تبصره مقرر داشته است که ” دستور دهنده مکلف است پس از اعلام به بانک شکایت خود را به مراجع قضایی تسلیم و حداکثر ظرف مدت یک هفته گواهی تقدیم شکایت خود را به بانک تسلیم نماید در غیر این صورت پس از انقضا مدت مذکور بانک از محل موجودی به تقاضای دارنده چک وجه آن را پرداخت می‌کند.” طبق این تبصره فردی که دستور عدم پرداخت چک را داده است باید بعد از این به مرجع قضایی صالح مراجعه کند. در این باره توجه داشته باشید که مرجع قضایی بین زمانی که چک به واسطه وقوع یک جرم گم شده است یا به دلیلی غیر از جرم گم شده است تفاوت وجود دارد.

در صورتی که چک به دلیل وقوع یک جرم گم شده باشد باید به دادسرا مراجعه کرد بدون اینکه مبلغ درج شده در چک ملاک باشد. اما وقتی چک بر اثر اتفاقی دیگر غیر از جرم گم شده است، برای چک تا مبلغ بیست میلیون تومان به شورای حل اختلاف و برای چک با مبلغ بیشتر به دادسرا باید مراجعه کرد.

بعد از مراجعه به مرجع قضایی طبق قواعد گفته شده شکایت خود را ثبت کرده و گواهی ثبت شکایت به بانک ارائه می دهید. توجه داشته باشید که دستور دهنده تنها یک هفته از زمان اعلام دستور عدم پرداخت به بانک فرصت دارد که گواهی شکایت را به بانک تسلیم کند و در صورتی که در این مدت گواهی را ارائه نکند بانک به دستور عدم پرداخت ترتیب اثر نخواهد داد.

بنابراین در صورتی که اقدامات گفته شده را به ترتیب در مواعد مقرر انجام دهید تا زمانی که شکایت شما به سرانجام قانونی نرسد، وصول چک مفقودی صورت نخواهد گرفت و وجه چک گم شده در صورت ارائه به بانک پرداخت نخواهد شد.

مفقود شدن چک ضمانت

طبق تبصره 3 ماده 14 قانون صدور چک : ” پرداخت چک‌های تضمین‌شده و مسافرتی را نمی‌توان متوقف نمود مگر آنکه بانک صادرکننده نسبت به آن ادعای جعل نماید. در این مورد نیز حق دارنده چک راجع به شکایت به مراجع قضایی طبق مفاد قسمت اخیر ماده ۱۴ محفوظ خواهد بود.” چک ضمانت و چک مسافرتی در صورتی پرداخت آن متوقف می شود که بانک صادر کننده ادعا کند که چک جعلی است در این صورت مطابق آنچه در بالا گفته شد می توان عمل کرد.

اعلام مفقودی چک به دروغ !

در قسمت پایانی ماده 14 قانون صدور چک مجازات اعلام مفقودی چک به دروغ را می توان استنتاج کرد. این قسمت از ماده 14 مقرر داشته است که :” … دارنده چک می‌تواند علیه کسی که دستور عدم پرداخت داده شکایت کند و هرگاه خلاف ادعایی که موجب عدم پرداخت شده ثابت گردد دستور دهنده علاوه بر مجازات مقرر در ماده ۷ این قانون به پرداخت کلیه خسارات وارده به دارنده چک محکوم خواهد شد.”

یعنی وقتی صادر کننده چکی که ادعای گم شدن و مفقودی چک را دارد دستور عدم پرداخت می دهد در مقابل دارنده چک هم می تواند علیه صادر کننده شکایت کند. در این شرایط دارنده باید ثابت کند چک به طریق قانونی در دست اوست و اگر در اثبات این ادعا موفق باشد و بتواند ثابت کند که اعلام مفقودی چک دروغ بوده است، صادر کننده یا همان دستور دهنده به عدم پرداخت چک به مجازات زیر به علاوه پرداخت کلیه خسارتهای وارد شده به دارنده محکوم می شود:

چنانچه مبلغ مندرج در متن چک کمتر از ده میلیون ریال باشد به حبس تا حداکثر شش ماه محکوم خواهد شد.
چنانچه مبلغ مندرج در متن چک از ده میلیون ریال تا پنجاه میلیون ریال باشد از شش ‌ماه تا یک ‌سال حبس محکوم خواهد شد.
چنانچه مبلغ مندرج در متن چک از پنجاه میلیون ریال بیشتر باشد به حبس از یک سال تا دو سال و ممنوعیت از داشتن دسته چک به مدت دو سال محکوم خواهد شد و در صورتی که صادر کننده چک اقدام به صدور چک‌های بلامحل نموده باشد مجموع مبالغ مندرج در متون چک‌ها ملاک عمل خواهد بود.

مطالب بیشتر: