وکالت چیست و انواع آن کدام است؟ 1402

وکالت چیست و انواع آن کدام است؟

وکالت چیست ؟ به طور کلی معنای لغوی وکالت به نیابت گرفتن، جانشینی، تفویض اختیار نمودن و برعهده گرفتن اشاره دارد. اما وکالت در معنای حقوقی به معنای عقدی است که میان حداقل دو نفر منعقد شده و پس از انعقاد آن، یکی از طرفین موکل و دیگری وکیل نامیده می‌شود.

به همین ترتیب، موکل شخصی است که امور و یا تعهداتی که در اختیار دارد را به علل و اسباب شخص دیگری یا همان وکیل واگذار نموده و از زمان انعقاد قرارداد وکالت، اقدامات وکیل در موضوع وکالت تا هنگام پابرجایی عقد به مثابه اقدامات موکل بوده و نافذ به حساب می‌آید. به همین خاطر موکل نمی‌تواند از اختیارات خود در این عقد تخطی نماید.

عقد وکالت از عقود جایز به شمار می‌آید. به این معنا که طرفین قرارداد (وکیل، موکل) در هر زمان بخواهند می‌توانند نسبت به فسخ عقد اقدام نموده و برای آن نیاز به تنفیذ و یا پذیرش توسط دیگری ندارند. فسخی که توسط موکل انجام گیرد را عزل و فسخ توسط وکیل را استعفاء می‌نامند.

به دلیل اهمیت آشنایی وکالت در قانون در مقاله پیش رو قصد داریم تا ضمن معرفی انواع وکالت و تقسیم بندی آن، اطلاعات جامعی را در اختیار خوانندگان قرار دهیم.

وکالت چیست و انواع آن؟

تقسیم بندی کلی وکالتنامه ها شامل چه مواردی است؟

به طور کلی اختیاراتی که موکل به وکیل خود می دهد به دو دسته تقسیم می شود که در ادامه این سرفصل توضیح داده شده است:

• وکالت مطلق:

در این نوع از وکالت، موکل شخص را برای رسیدگی به کلیه امور خود چه اداری و چه مالی وکیل می‌کند. همچون اختیاراتی جهت معامله ملک و یا هر دارایی دیگری، اختیار پرداخت مخارج خانواده و مواردی از این دست، که وکیل برای هیچ یک از این موارد به کسب اجازه از موکل نیازی ندارد و می‌تواند با در نظر داشتن اختیاراتی که به وی اعطا شده است، انجام وظیفه نماید.

• وکالت مقید:

وکالت مقید نیز همانطور که از عنوان آن بر می‌آید قراردادی است که میان وکیل و موکل منعقد می‌گردد و بر اساس آن اختیاراتی به وکیل داده می‌شود. به همین ترتیب  مطابق با موضوع وکالت نامه، این وکیل تنها می‌تواند در مورد امور خاصی که به وی سپرده شده است فعالیت نماید.

وکالت چیست ؟

انواع وکالتنامه را نظر نحوه تنظیم کدام است؟

• وکالت نامه رسمی:

این وکالت نامه در مراکز معتبری نظیر دفاتر اسناد رسمی به شرط حضور طرفین تنظیم می‌گردد. به طوریکه سردفتر از طرفین مدارک خاصی را درخواست نموده تا بتواند به کمک آن ها طرفین را احراز هویت نماید.

 این وکالتنامه یک سند قانونی معتبر به شمار آمده و کاملا قانونی است لذا  به هیچ عنوان نمی‌توان در آن شک و شبهه ای وارد نمود. با این وجود امکان دارد در بعضی موارد کلاهبرداران وکالتنامه هایی را جعل نموده و از آنها استفاده نمایند، که در این صورت می‌توان با مراجعه به مراجع قضایی از این افراد شکایت کرد.

بر اساس نظر حقوقدانان، توصیه می‌شود که برای انتقال اموال غیر منقول همچون املاک، وکالتنامه را حتما به صورت رسمی و محضری تنظیم نمود.

• وکالتنامه عادی:

این نوع از وکالت نامه در دفاتر اسناد رسمی به ثبت نمی‌رسند. با این وجود این وکالتنامه ها دارای اصولی هستند که طرفین قرارداد، می‌بایست آن را رعایت کنند. برای مثال در این نوع وکالتنامه امضای طرفین حتما می بایست در پایان قرارداد آورده شود.
وکالت نامه هایی که وکلای دادگستری در اختیار دارند، یک وکالت نامه عادی محسوب می شود که موکل آن را با امضا به ثبت رسانده و به همین سبب به  وکیل اختیار امور خود را می‌دهد.

• وکالتنامه شفاهی:

امکان دارد شخصی شفاها به فرد دیگری اختیار اموری را بدهد که این نوع وکالتنامه بیشتر میان آشنایان و فامیل رایج اسن و در مواقعی نیز به صورت تلفنی انجام می‌شود.

بیشتر بخوانید : آشنایی با سیستم قضایی و انواع وکالت

وکالت چیست ؟

انواع وکالت نامه بر اساس نوع وکالت کدام است؟

وکالت نامه ها نسبت به شرایط تنظیم و حدود اختیارات و البته موضوع، به انواع مختلفی قابل تقسیم اند که در ادامه توضیح داده شده است:

• وکالتنامه بلاعزل:

در این وکالتنامه موکل به هیچ وجه حق فسخ قرارداد و کنار گذاشتن وکیل را ندارد و این حق را از خود می‌گیرد.

• وکالتنامه تام الاختیار:

در این نوع وکالت نامه، وکیل نسبت به اموری که در مورد آن اختیار دارد دیگر نیازی به کسب اجازه از موکل خود نداشته و می‌تواند به صورت تام الاختیار آن ها را انجام دهد.

• وکالتنامه اتفاقی:

در این مورد شخصی که دارای اطلاعات کافی در زمینه وکالتی و امور حقوقی است، اما پروانه وکالت ندارد می‌تواند سه مرتبه در سال برای اقوام نسبی و سببی خود تا درجه دو وکالت کند و با پرداخت حق مبلغی به قوه قضاییه، وکالت پرونده های مربوطه را عهده دار شود.

• وکالتنامه معاضدتی:

 بعضی از وکلا در موضوعات حقوقی زیر نظر قوه قضاییه فعالیت کرده و در گروه وکلای پایه یک دادگستری قرار می‌گیرند. براساس وکالتنامه های معاضدتی شخص می‌تواند از میان وکلای مربوطه در صورت عدم توانایی انتخاب وکیل در امور حقوقی وکیلی را برگزیند.

• وکالتنامه تسخیری:

در مورد جرایم کیفری که مجازاتی نظیر حبس، اعدام و غیره را به همراه دارد، استفاده از وکیل ضروری است. لذا چنانچه شخص مجرم قادر نباشد تا وکیل مورد نظر خود را معرفی نماید، دادگاه برای این شخص وکیل تسخیری اختیار کرده و وکالتنامه ای را برای وی تنظیم می‌نماید.

وکالت چیست ؟

بیشتر بخوانید: وکیل پایه یک دادگستری

وکالتنامه محضری چیست؟

یکی دیگر از انواع مهم ترین وکالتنامه ها وکالتنامه محضری است که مخصوص افرادی است که به دلیل مشکلات روزمره و مشغله های زیاد توانایی رسیدگی به امور حقوقی خود را نداشته و می‌خواهند کسی را برای سپردن کارهای خود اختیار کرده و پیگیری امورشان را به وی بسپارند.

وکالتنامه هایی که در آن ها موکلین انجام اموری را به دیگری واگذار می‌کنند، مخصوص معاملات و نقل و انتقالات است.

وکالتنامه های محضری خود به به دو گروه وکالتنامه ساده و وکالتنامه بلاعزل قابل تقسیم اند.

در وکالتنامه ساده، موکل در هر زمان که بخواهد می‌تواند وکیل را از انجام امور و اختیاراتی که دارد عزل نماید. اما امروزه اکثر وکالتنامه هایی که جهت نقل و انتقالات مالی کاربرد دارند، از نوع وکالت بلاعزل می باشند که در مورد خرید و فروش ملک و املاک، خودرو و دارایی های دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرند.

بیشتر بخوانید : وکیل شرکت ها

بر اساس بندهای وکالت نامه بلاعزل، موکل حق عزل وکیل را از خود گرفته است. این وکالتنامه ها با وجود مزایایی که دارند، امکان دارد مشکلاتی را برای موکلین به همراه داشته باشد.

در وکالتنامه های ساده، وکالت تنظیم شده هم از جانب وکیل و هم موکل قابلیت فسخ دارد، به این معنا که موکل می تواند وکیل را کنار گذاشته و یا خود وکیل از ادامه کار منصرف شود.

نتیجه گیری : وکالت چیست؟ 

همانطور که در مقاله پیش رو توضیح داده شد وکالت در لغت یعنی واگذاری یا تفویظ اختیارات. اما به طور کلی وکالت عقدی است که به سبب آن کلیه امور محوله با ذکر شرایط برای انجام امور و رسیدگی حقوقی به شخص دیگر واگذار می شود.

توجه داشته باشید مورد وکالت نمی تواند از مواردی باشد که قانون مباشرت شخص اصیل را ضروری بداند. مواردی همچون وکالت در قسم و سوگند.

گروه وکلای عدل ایرانیان نیز آماده است تا به کلیه سوالات شما درباره انواع وکالت پاسخ داده و تا رسیدن به نتیجه مطلوب شما را همراهی نماید.