خانواده در نظام حقوقی و فرهنگی ایران، دارای جایگاه بسیار مهم و حیاتی می باشد چرا که حفظ و بقای جامعه تا حد زیادی در گرو حقوق و تکالیفی است، که در خانواده تعریف شده است. یکی از اساسی ترین این وظایف که در قانون نیز بر آن تاکید شده است، تمکین زن از شوهر است. به همین ترتیب در ازای انجام این تکلیف، زوجه از حق دریافت نفقه برخوردار خواهد شد. بنابراین، امتناع از انجام آن، نشوز زن محسوب می شود که پیامدهایی را برای زوجین به همراه خواهد داشت و اگر اثبات شود از عوامل ناشزه بودن زن محسوب خواهد شد.
با تاکید بر موضوع نشوز زن و عواقب و آثار مهم آن در رابطه زناشویی، در این مقاله سعی شده است تا ضمن معرفی وظایف قانونی زن در رابطه با شوهر، به آثار نشوز زن پرداخته و به کلیه سوالات شما در اینباره پاسخ دهیم.
پیش از پرداختن به مفهوم نشوز و ارائه تعریفی روشنی از زن ناشزه، قصد داریم تا برای درک بهتر این مفهوم با اصطلاح تمکین و انواع آن آشنا شویم.
به طور کلی تمکین شامل دو نوع عام و خاص می شود.
تمکین عام: براساس نص ماده 1105 قانون مدنی، ریاست خانواده بر عهده مرد است. بنابراین تمکین عام، به معنای این است که زن، ریاست شوهر در خانواده را بپذیرد. بزای مثال در خانه ای که شوهر در نظر گرفته است زندگی کند و با او حسن معاشرت داشته باشد.
تمکین خاص: این اصطلاح به طور اختصاصی به انجام روابط زناشویی میان زن و شوهر مربوط می شود. البته در میان مردم اصطلاح تمکین بیشتر به معنای خاص آن یعنی وظیفه زن در انجام روابط زناشویی محدود می شود.
با استناد به قانون مدنی، به محض جاری شدن نکاح میان زوجین، هر یک از آنها ملزم به انجام حقوق و تکالیف زناشویی خواهند شد. یکی از تکالیف قانونی زن، که بر اساس عقد نکاح به عهده زن می باشد، تمکین از شوهر است.
همانطور که اشاره شد، تمکین خاص در قانون ایران به ایجاد رابطه زناشویی مربوط می شود. به این معنا که زن موظف است تا در زندگی مشترک در حد متعارف، با شوهر خود رابطه زناشویی برقرار نماید و از آن خودداری نکند. بنابراین در صورت سرپیچی زن از انجام وظایف زناشویی، (تمکین عام و خاص) زن ناشزه به شمار می آید.
به همین ترتیب نشوز زن، در مقابل تمکین قرار دارد و چنانچه زن از انجام وظایف قانونی خود امتناع کند، به این عدم تمکین، نشوز زن گفته می شود.
در صورتی که نشوز زن، توسط مرد اثبات شود، برای او آثار و نتایجی به همراه خواهد داشت. دلیل این موضوع ارتباطی است که بین نفقه و تمکین زن برقرار است. بنابراین اگر زن از تمکین در مقابل شوهرش امتناع کند، این اقدام در حقوق مالی او همچون دریافت مهریه و نفقه و سایر حقوق غیر مالی او تاثیرگذار خواهد بود.
به دلیل اهمیت این موضوع در لیست زیر به بررسی آثار و نتایج نشوز زن پرداخته ایم:
براساس ماده 1108 قانون مدنی، اگر نشوز زن اثبات شود، مرد دیگر وظیفه ای در مقابل پرداخت نفقه به زوجه نخواهد داشت. به همین ترتیت زن به دلیل خودداری از انجام تکالیف زناشویی، از حق دریافت نفقه محروم خواهد شد.
به طور کلی مرد مجاز نیست تا با وجود داشتن همسر نسبت به ازدواج مجدد اقدام نماید. اما با استناد به ماده 16 قانون حمایت از خانواده، قانون گذار چند مورد را استثنا قرار داده است. یکی از این موارد، عدم تمکین زن از مرد است. به همین دلیل در صورت نشوز زن مرد حق دارد تا مجددا ازدواج کند.
یکی از مهم ترین پیامدهایی که در صورت نشوز زن بر او وارد می شود، از بین رفتن شرط تنصیف اموال در مواقعی است که مرد، تصمیم به طلاق گرفته است.
بنابراین در صورت ترک منزل و صدور حکم نشوز زن، اگر مرد اقدام به طلاق کند، دیگر ملزم به اجرای شرط تنصیف اموال نمی باشد.
با استناد به ماده 1085 قانون مدنی، زن حق دارد تا وقتی که مهریه خود را دریافت نکرده است از انجام وظایف خود که در مقابل شوهر خودداری کند. البته با این شرط که مهر او حال باشد. بنابراین این امتناع منافاتی با دریافت نفقه نخواهد داشت.
اما چنانچه زن پیش از دریافت مهریه به انجام وظایفش اقدام کند. امکان استفاده از این حکم برای او وجود نخواهد داشت. به این معنا که حق مهریه برقرار می باشد. به همین ترتیب نشوز زن باعث از دست رفتن حق مهریه نخواهد شد.
ذکر این موضوع نیز حائز اهمیت است که اعمال حق حبس از جانب زن یا همان خودداری از انجام تکالیف زناشویی از موارد نـشوز به حساب نمی آید. در نتیجه نشوز، زمانی محقق خواهد شد که زن بدون دریافت مجوز قانونی از تکالیفی که در برابر همسرش دارد، خودداری کنـد؛ در حالی که براساس قانون حق حبس حقی است که به زن داده شده اسـت.
به همین ترتیب، با در نظر گرفتن آنچه مطرح شد زن مجاز است تا حق حبس خود را استفاده کرده و از تمکین مرد امتناع کند تا زمانی که مهریه خود را دریافت نماید. ولی به محض تمکین حق حبس زن ساقط خواهد شد.
همانطور که اشاره شد نشور به معنای نافرمانی، تمرد و سرپیچی از انجام وظایف زناشویی و انجام ندادن دستورهای واجب مرد از جانب زن می باشد.
بنابراین پس از خودداری زن از انجام وظایف زناشویی مرد حق دارد تا در اینباره نسبت به تنظیم دادخواست برای دادگاه با عنوان الزام به تمکین اقدام نماید. به همین ترتیب در صورتیکه پس از رسیدگی اثبات شود که زن بدون دلیل خاصی از تمکین مرد پرهیز کرده است حکم الزام زن به تمکین صادر خواهد شد.
اگر حکم الزام به تمکین صادر شده و مراحل اجرای حکم سپری شود و همچنان زن حاضر به تمکین نشود، دادگاه گواهی مبنی بر نشوز زن را صادر می نماید. بنابراین با این حکم در ابتدا حق نفقه زن اسقاط شده و به دنبال آن زوج می تواند تقاضای صدور حکم ازدواج مجدد مرد را از دادگاه درخواست نماید.
ذکر این نکته حائز اهمیت است که اگر زوجه دلایل محکم و مستندی جهت عدم تمکین از شوهر همچون ترس و امنیت جانی داشته باشد، مجاز می باشد تا با اثبات آن در دادگاه از تمکین خودداری نماید اما برای مشاوره اصولی حتما با یک وکیل طلاق و یا وکیل مهریه مشورت نمایید.
پیشنهاد می شود پیش از این مرحله، اظهارنامه ای با هدف درخواست بازگشت زن به منزل از طرف مرد تنظیم شده و برای زن ارسال شود.
در پاسخ به این سوال می توان گفت، تا زمانی که زن ناشزه، به طور قانونی از شوهر خود طلاق نگرفته باشد حق ازدواج مجدد ندارد. توجه داشته باشید در مورد ازدواج دوباره زن تنها طلاق از همسر، اکتفا نمی کند و زن، بر اساس وضعیت خود، ملزم به نگه داشتن عده طلاق نیز می باشد.
با این وجود عده طلاق برای زنان ناشزه باکره و یائسه، تعریف نشده است. بنابراین، پس از طلاق از همسر خود، می توانند ازدواج کنند.
مطالب مفید جهت مطالعه بیشتر:
همانطور که در این مقاله مطرح شد زن و شوهر در مقابل یکدیگر، ملزم به انجام وظایف متقابلی هستند. به طوریکه زن در مقابل انجام تکالیف زناشویی و تمکین مرد که بر عهده اوست از حق دریافت نفقه برخوردار می شود.
بنابراین اگر زن نسبت به وظایفی که قانون بر عهده او گذاشته است، بی اعتنا باشد، زن ناشزه نامیده می شود.
به همین ترتیب اگر زن در خانه ای که شوهرش بری او در نظر گرفته است زندگی نکند و یا بدون اذن و رضایت او منزل را ترک کند و از نظر برقراری روابط جنسی از شوهرش اطاعت نکند ناشزه نامیده میشود؛
با این وجود در نظر داشته باشید که نشوز، تنها به زن مربوط نمی شود؛ بلکه اگر مرد، به تکالیف قانونی خود عمل نکند، اصطلاح نشوز برای او کاربرد دارد. چرا که در این شرایط نیز از انجام وظایف قانونی خود سرپیچی کرده است. این وظایف تنها به پرداخت مهریه محدود نمی شود. بلکه مطابق با ماده 1103 قانون مدنی، مرد می بایست نسبت به همسر خود حسن معاشرت داشته باشد.
گروه وکلای عدل ایرانیان نیز آماده است تا به کلیه سوالات شما توسط مشاوره حقوقی حضوری و یا مشاوره حقوقی آنلاین پیرامون نشوز زن و پیامدها و آثار حقوقی که برای هر یک از زوجین به همراه دارد پاسخ داده و تا رسیدن به نتیجه مطلوب شما را همراهی نماید.
آزمون وکالت آزمون وکالت یکی از پرطرفدارترین آزمون های حرفه ای و شغلی در زمینه…
شماره وکیل پایه یک دادگستری شماره وکیل پایه یک دادگستری : به طورکلی دسترسی به…
مشاوره وکیل مشاوره وکیل : به طور کلی وکلای رسمی دادگستری، وظایف مختلفی را برعهده…
تفاوت جلسه رسیدگی با دادرسی تفاوت جلسه رسیدگی با دادرسی : به طور کلی رسیدگی…
دادرسی اختصاری چیست؟ به طور کلی در دادرسی اختصاری، اساس رسیدگی و بازجویی در جلسه…