به طور کلی اسناد تجاری شامل دو دسته عام و خاص می شوند و از جمله اسنادی می باشند که در معاملات تجاری و غیر تجاری جایگزینی برای پول نقد محسوب شده و انجام معاملات را آسان تر می نمایند. از نمونه های متداول این اسناد می توان به : چک، سفته، برات، اوراق قرضه، بارنامه و اوراق سهام، ضمانت نامه بانکی و مواردی از این دست اشاره کرد.
کاربرد اسناد تجاری، تنها ابزاری جهت پرداخت نیست و به دلیل اینکه در قانون، دارای ارزش و اعتبار می باشند و برای صادر کننده و گیرنده، آثار و تبعات حقوقی به دنبال دارد، در مواردی نیز به عنوان ابزار تضمین نیز قابل استفاده می باشند.
چک و سفته ضمانت، از جمله این موارد می باشد که نحوه نوشتن و شرایط صدور آن، دارای شرایط و الزامات خاصی می باشد. به همین خاطر در مقاله پیش رو قصد داریم ضمن معرفی انواع چک و سفته و موارد کاربرد آنها، به کلیه سوالات شما در اینباره پاسخ دهیم.
امروزه انواع دارندگان کسب و کارهای گوناگون به دلیل نبود نقدینگی در انجام مبادلات تجاری، از خرید و فروش مدت‌دار و در اصطلاح نسیه‌ای استفاده می‌کنند.
چک، یکی از متداولترین ابزارها برای تسهیل اینگونه معاملات است که دارای شرایط و قوانین خاص خود می باشد. با وجود اینکه این قوانین در مقاطع زمانی مختلفی اصلاح و بازنگری شدند، اما همچنان مسائلی را برای فعالان اقتصادی به دنبال داشتند.
لذا بعد از تصویب قانون جدید چک، بانک مرکزی طی بخشنامه‌ای صدور چک بانکی در وجه حامل، پشت‌نویسی و ظهرنویسی چک را مطابق با قانون جدید چک از ۲۱ آذر ۹۹ ممنوع و تاکید کرد که هر گونه نقل و انتقال چک می بایست در سیستم یکپارچه بانک مرکزی (سامانه صیاد) ثبت شود.
به طور کلی جهت دریافت دسته چک‌های جدید، شخص متقاضی نباید چک برگشتی، و احکام قضایی همچون ورشکستگی و بدهی داشته باشد. بعد از اطمینان از موارد ذکر شده، این شخص می بایست به شعبه بانک مورد نظر مراجعه کرده و نسبت به ثبت اولیه درخواست صدور دسته‌چک جدید اقدام نماید. در صورت تأیید از طرف رئیس شعبه، این درخواست جهت استعلام، به سامانه صیاد بانک مرکزی ارسال خواهد شد. در صورتیکه شخص متقاضی، شرایط دریافت دسته چک را دارا باشد، این درخواست از طریق سامانه صیاد به گروه صدور دسته چک، جهت شخصی‌سازی و چاپ چک فرستاده شده و دسته چک جدید برای وی صادر خواهد شد.
مطالعه پیشنهادی : دعاوی چک و اسناد مالی
به طور کلی ظهر نویسی به معنای پشت نویسی کردن است که مطابق با قانون در جهت اهدافی همچون: وکالت، انتقال و نیز ضمانت اهداف ظهر نویسی انجام می گیرد.
در معنای جامعتر، پشت نویسی یعنی انتقال سند تجاری به شخص دیگر که با امضای صادر کننده در پشت سفته انجام می شود. به همین ترتیب سند تجاری با کلیه خصوصیات و محدودیت هایی که دارد، به شخص جدید منتقل می شود. لذا دارنده جدید سفته از نظر حقوق و تکالیف جایگزین شخص قبلی می شود.
در نظر داشته باشید، ظهر نویسی فقط با امضای دارنده فعلی محقق شده و به دارنده جدید منتقل می شود.
علاوه براین، ظهرنویسی می تواند با اشاره به نام منتقل الیه، یعنی شخصی که سفته به وی انتقال داده شده است و یا در وجه حامل و بدون ثبت نام دارنده سفته صادر شود. ذکر تاریخ نیز در ظهرنویسی ضرورتی ندارد، اما ثبت تاریخ در اسناد تجاری و غیر تجاری بیانگر اهلیت طرفین در هنگام انعقاد قرارداد و انتقال می باشد.
چنانچه ظهرنویس در هنگام انتقال فاقد اهلیت باشد، ظهرنویسی صورت گرفته باطل خواهد بود.
مطابق با قانون صدور چک، ظهر نویسی یکی از روش های انتقال چک محسوب می شود که دارنده جهت انتقال بجز ظهر نویسی فیزیکی می بایست به وسیله سامانه صیادی نسبت به انتقال این چک اقدام کنید.
در نظر داشته باشید ظهر نویسی به شکل حامل و بدون ثبت در سامانه ممنوع است.
چک ضمانت به چکی گفته می شود که به منظور تضمین انجام تعهدی، از طرف متعهد به متعهد له داده می شود. توجه داشته باشید به اجرا گذاشتن چک ضمانت، به صورت حقوقی و ثبتی، امکان پذیر می باشد.
مطابق با قانون جدید، در روش نوشتن چک ضمانت، توجه به مواردی همچون ثبت نام صادر کننده و گیرنده و درج تاریخ، الزامی بوده و ثبت چک ضمانت، در سامانه صیاد، از جمله شرایط صدور آن به شمار می آید.
برای مثال چک تخلیه ملک، نمونه ای از چک ضمانت محسوب می شود که از طرف مستاجر، به مالک داده می شود، تا در صورت خودداری مستاجر از تخلیه ملک، پس از انقضای مهلت قرارداد، مالک بتواند، با نقد کردن آن، مستاجر را وادار به تخلیه نماید.
سفته، نوعی سند تجاری محسوب می شود که برای ضمانت مورد استفاده قرار می گیرد. در قانون سفته این مساله مورد تاکید قرار خواهد گرفت که صادر کننده، متعهد می شود، مبلغ ذکر شده بر آن در تاریخ مقرر، به دارنده سفته پرداخت شود؛ در غیر این صورت، دارنده می تواند از روش های قانونی، نسبت به مطالبه وجه سفته اقدام نماید.
در مواردی نیز، افراد جهت ضمانت حسن انجام کار برای دادن سفته اقدام می نمایند. سفته ضمانت حسن انجام کار، به سفته ای گفته می شود که کارفرمایان در زمان استخدام و جهت ضمانت حسن انجام کار، از متقاضیان کار دریافت می نمایند.
توجه داشته باشید، این سفته با سفته ای که جهت ضمانت پرداخت وجه نقد صادر می شود، تفاوت دارد و مطابق با قانون سفته ضمانت حسن انجام کار، از شرایط و الزامات خاصی پیروی می کند.
مطابق با قوانین سفته ضمانت، دارنده سفته، می بایست در قسمت تاریخ، به نوشتن عبارت بابت حسن انجام کار دقت نماید و در قسمت نام گیرنده، به نام شرکت یا شخصی که سفته، به منظور ضمانت به آن ها داده می شود اشاره کند.
مطابق با قانون، جرم خیانت در امانت، در شرایطی محقق می شود که آن چیزی که در قالب عقودی همچون رهن، وکالت، امانت و… به دیگری داده شده تا به مصرف معینی برسد یا در موعد مقرری بازگردانده شود، از بین برود یا مفقود شود و در زمان مشخص، مسترد نشود و یا به ضرر مالک یا متصرف آن مال امانی، استفاده شود.
جرم خیانت در امانت چک دارای مجازات حبس تعزیری است و در شرایطی به وجود می آید که شخصی که چک، برای مواردی همچون ضمانت پرداخت یا انجام تعهد، به وی داده شده، قبل از محقق شدن عدم ایفای تعهد و یا پرداخت در زمان مشخص، نسبت به وصول مبلغ چک اقدام نماید.
به همین ترتیب، می توان با ثبت شکواییه این جرم، از این شخص شکایت کرد.
دعوای استرداد لاشه چک و سفته یکی از انواع دعاوی حقوقی به شمار می آید که بوسیله صادرکننده چک به عنوان خواهان، علیه دارنده چک، جهت دریافت لاشه یا برگ چک مطرح می شود.
همانطور که اشاره شد، چک سندی است که به اهداف گوناگونی همچون پرداخت وجه، تضمین، امانت و … صادر می شود. لذا در صورت وجود یکی از موجبات قانونی همچون پرداخت وجه چک، تصرف دارنده بر لاشه چک ممنوع می باشد. به همین خاطر دارنده چک می بایست لاشه آن را به صادرکننده یا وکیل وی برگرداند.
بنابراین چنانچه با وجود درخواست صادرکننده، دارنده چک از پس دادن آن خودداری کند، صادرکننده چک مجاز می باشد تا با تنظیم اظهارنامه و یا دادخواست حقوقی، روش های قانونی جهت دریافت لاشه چک را انجام دهد.
بر اساس قانون چنانچه هر یک از شرایط زیر برقرار باشد، دارنده چک ملزم به می شود که لاشه چک را به صادر کننده تحویل دهد و در صورت امتناع این شخص می تواند طی تنظیم دادخواستی استرداد لاشه چک و سفته را در دادگاه حقوقی طرح نماید:
همانطور که اشاره شد، چک به عنوان یکی از مهمترین اسناد تجاری دارای نقشی حیاتی در نظام اقتصادی هر کشور است. سفته نیز در کنار چک در معاملات تجاری و بازرگانی دارای کاربرد بسیار است و تعهداتی را برای صادر کننده آن به دنبال دارد.
به طور کلی هدف بیشتر اسناد تجاری انتقال پول جهت انجام معاملات کاری سخت و پرخطر می باشد که امروزه دارای نقش ضمانتی نیز می باشند.
به همین عدم آشنایی با قوانین و مقررات مربوط به چک و سفته و انواع اسناد تجاری مشکلات بسیاری را برای افراد به وجود می آورد که در برخی موارد تنها با کمک یک وکیل متخصص قابل رفع و رجوع می باشند.
گروه وکلای عدل ایرانیان با بهترین مشاوران حقوقی و متخصصین در این زمینه آماده اند تا به کلی سوالات شما در اینباره پاسخ داده و اطلاعات جامعی را در اختیار شما قرار دهند.
گروه وکلای عدل ایرانیان با سابقه درخشان و پرونده های موفق طی سال های اخیر آماده بررسی پرونده های قضایی و مشاوره های تخصصی در حوزه های مختلف حقوقی از جمله دعاوی ملکی می باشد. با اعتماد به وکلای پایه یک دادگستری عدل ایرانیان می توانید از استیفای کامل حقوق قانونی خود اطمینان خاطر داشته باشید.
مطالعه بیشتر:
رفع سوء اثر از چک برگشتی چیست و مراحل قانونی آن کدام است؟
چک تخلیه و هر آنچه که باید درباره آن بدانیم
آزمون وکالت آزمون وکالت یکی از پرطرفدارترین آزمون های حرفه ای و شغلی در زمینه…
شماره وکیل پایه یک دادگستری شماره وکیل پایه یک دادگستری : به طورکلی دسترسی به…
مشاوره وکیل مشاوره وکیل : به طور کلی وکلای رسمی دادگستری، وظایف مختلفی را برعهده…
تفاوت جلسه رسیدگی با دادرسی تفاوت جلسه رسیدگی با دادرسی : به طور کلی رسیدگی…
دادرسی اختصاری چیست؟ به طور کلی در دادرسی اختصاری، اساس رسیدگی و بازجویی در جلسه…