در صورتیکه فردی مرتکب عملی برخلاف قانون شود، خود شخص مسئول عمل مجرمانه اش خواهد بود و نه شخص دیگری؛ به همین خاطر با هدف برقراری عدالت، شخص مجرم می بایست مجازات شود.
به بیان دیگر، منظور از مسئولیت کیفری، آثار و نتایجی است که متوجه خود شخص خطاکار از انجام عمل مجرمانه می شود. بنابراین مجرمانی که از قدرت فهم و درک برخوردار هستند و به سن بلوغ رسیده اند، دارای مسئولیت کیفری می باشند.
مطابق با قانون، اشخاصی که مجرم شناخته می شوند از دو حالت خارج نیستند. اشخاص بدون مسئولیت کیفری و اشخاص دارای مسئولیت کیفری.
نحوه تشخیص این افراد و بررسی مسئولیت کیفری و شرایط آن در این مقاله به طور کامل شرح داده شده است. همچنین با معرفی سرفصل های زیر به کلیه سوالات شما پیرامون این موضوع پاسخ خواهیم داد:
-مسئولیت کیفری چیست؟
-مسئولیت کیفری چه موانعی دارد؟
-مسئولیت کیفری درباره اشخاص حقیقی و حقوقی به چه صورت است؟
-مسئولیت کیفری و مدنی چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟
همانطور که ذکر شد مسئولیت کیفری به منظور برقراری عدالت بین دو طرف دعوا برقرار شده است. در شرایط کلی مسئولیت کیفری شیوه ای از مسئولیت شخصی به حساب می آید. به همین خاطر مسئولیت کیفری مشمول اشخاص حقیقی می شود.
توجه داشته باشید که مسئولیت کیفری زمانی که متوجه شخص حقوقی شود این مسئولیت از شخص حقیقی ساقط نخواهد شد.
در تعریف شرایط مسئولیت کیفری نیز می توان گفت که قانون به منظور مجازات مجرمین شرایطی را پیش بینی کرده است که به آن شرایط مسئولیت کیفری می گویند.
مطابق با قانون می توان گفت که هدف از انجام مسئولیت کیفری و شرایط اعمال آن برای افراد جامعه، در نظر گرفتن مجازات برای مجرمان است. این موضوع با هدف: دفاع از جان و مال افراد جامعه، ایجاد نظم، اصلاح و تربیت مجرمان و متجاوزان قانون، عبرت گرفتن اشخاص دیگر از انجام جرم و جبران خسارات عمومی و شخصی، تعریف شده است.
مطابق با تعریف ارائه شده در بالا هر شخصی که مرتکب عملی مجرمانه شود، مستحق مجازات است. با این وجود ممکن است در مواردی، موانعی ایجاد شود که بر اساس آن شخص مجرم مجازات نشود. از جمله موانع مسئولیت کیفری می توان به: مجنون بودن یا نابالغ بودن مجرم و یا انجام عمل مجرمانه در حالت مستی و اکراه شخص اشاره کرد.
بنابراین از جمله مسئولیت کیفری و شرایط آن، وضعیت عادی شخص مجرم از نظر عقلی است. در تعریف جامع تر می توان گفت که این شخص می بایست بالغ باشد و یا دچار زوال عقلی (مانند افراد مجنون) نباشد. همچنین در جرایم عمدی می بایست هدف و نیت شخص مجرم را از انجام عمل در نظر گرفت.
در لیست زیر به کلیه موانع مسئولیت کیفری اشاره شده است:
-برخی از جرایم و تصمیمات در زمینه مجازات به نتایج عمل مجرم بستگی دارد. به همین دلیل می بایست هدف و نیت نتیجه برای قانون روشن شود.
-توجه داشته باشید در صورتیکه شرایط اعمال مجازات مجرم با مانع روبرو شود و شخص دارای معاون یا شریک جرم باشد، خود شخص از مجازات تبرئه خواهد شد و معاون یا شریک جرم وی مورد مجازات قرار می گیرد.
-در بررسی مسئولیت کیفری و شرایط آن، ذکر این نکته الزامی است که ممکن است برخی از اعمال مطابق با قانون جرم محسوب شود اما مامور یا فردی خاص مطابق با حکم مقام عالی این اعمال را انجام می دهد.
در این موقعیت نیز مسئولیتی متوجه شخص نخواهد شد. با این حال در نظر داشته باشید که شخص دستور دهنده می بایست دارای صلاحیت لازم باشد و حکم صادر شده در منافع قانون باشد. طبق شرایط ذکر شده شخص مجرم از مسئولیت کیفری تبرئه خواهد شد.
همانطور که در بالا اشاره شد مسئولیت کیفری در معنای کلی به اشخاص حقیقی مرتبط است و فقط هنگامی شخص حقوقی دارای مسئولیت کیفری است که شخصی حقیقی به نمایندگی از او مرتکب جرم شده باشد. این مسئولیت نیز باعث نمی شود که شخص حقیقی از مجازات تبرئه شود.
در مورد شرایط مسئولیت کیفری افرادی که مشمول مسئولیت کیفری و شرایط آن می باشند ، می توان به دو دسته حقوقی و حقیقی اشاره کرد. منظور از مسئولیت حقیقی انسان است. یعنی این گونه مسئولیت ها تنها برای انسان اعمال می شوند و مسئولیت حقوقی نیز به شرکت ها و موسسات و ادارات مربوط می شود.
از مصادیق اعمال مجازات اشخاص حقوقی می توان به: انحلال دائم یا موقت، مصادره اموال و محرومیت از یک یا چند عمل به شکل دائم یا موقت اشاره کرد. مطابق با قانون، جریمه نقدی برای اشخاص حقوقی حداقل دو برابر و حداکثر چهار برابر مجازاتی است که برای شخص حقیقی در همان جرم تعریف شده است.
به همین خاطر در نظر داشته باشید در مواردی اشخاص حقوقی مجرم شناخته شده و می بایست مسئولیت عواقب کار مجرمانه خود را بپذیرند. البته هنگامی که قائم مقام و یا نماینده قانونی شخص با استفاده از نام و اعتبار وی مرتکب عمل خلاف قانون شده باشد، شخص حقیقی از مجازات تبرئه نشده و علاوه بر شخص حقوقی نماینده قانونی وی نیز در برابر عمل انجام گرفته مجازات خواهد شد.
چنانچه شخصی در شرایط مسئولیت کیفری، مرتکب عملی مجرمانه شود اما مشمول مجازات آن نشود، حالت دفاع مشروع به وجود می آید. اما در نظر داشته باشید که هر عمل مجرمانه مشمول دفاع مشروع نخواهد بود و تنها در شرایطی تحت عنوان شرایط مسئولیت کیفری می توان از عمل مجرمانه دفاع از خود استفاده کرد. شرایط مسئولیت کیفری در لیست زیر آورده شده است:
در تعریف مسئولیت مدنی می توان گفت: “شخصی که با انجام عمل عمدی یا بی احتیاطی به جان، مال و آبروی فرد دیگری تجاوز کند، چه آسیب مادی باشد و چه معنوی، در مقابل عمل خود مسئول است و می بایست خسارت ایجاد شده را جبران کند.”
در بررسی تفاوت این دو مسئولیت می بایست در نظر داشت که در نوع کیفری ضرر و خسارات به وجود آمده، در قبال جامعه است. اما در مورد مسئولیت مدنی، بیشتر خسارات به شخص خاصی وارد شده است.
هم چنین همانطور که پیشتر اشاره شد مسئولیت کیفری با هدف: دفاع از نظم جامعه، جبران خسارت عمومی، اصلاح جامعه و عبرت دیگران از انجام جرم صورت می گیرد. این در حالی است که هدف از مسئولیت مدنی، جبران ضرر و بی عدالتی وارد شده به فرد زیان دیده است.
همچنین یکی از شرایط اثبات مسئولیت کیفری شخص خاطی، وجود سوء نیت و هدف مجرمانه است. اما جهت اثبات مسئولیت مدنی، نیازی به اثبات اراده مجرمانه شخص خاطی نمی باشد.
به طور کلی به منظور تحقق مسئولیت کیفری همه جوانب روانی و عوامل محیطی در زمینه شکل گیری جرم برای بررسی مقدار و نوع مجازات در نظر گرفته می شود تا اصل شخصی بودن مسئولیت کیفری اعمال شود. اما در مورد مسئولیت مدنی، طبق میزان خسارت به وجود آمده مجازات یا جریمه مقرر خواهد شد.
نتیجه گیری
همانطور که در این مقاله ذکر شد موضوع مسئولیت کیفری زمانی مورد بررسی قرار می گیرد که شخصی مرتکب رفتاری خلاف قانون شده و می بایست مطابق با قانون مجازات شود. همچنین اشاره شد که افرادی که به بلوغ نرسیده و فاقد قدرت فهم و درک می باشند دارای مسئولیت کیفری نخواهند بود. علاوه بر این به مبحث دفاع مشروع در شرایط مسئولیت کیفری و مصادیق آن پرداختیم.
کارشناسان گروه وکلای عدل ایرانیان نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی سوالات شما عزیزان پیرامون مسئولیت کیفری و شرایط آن را پاسخ داده و اطلاعات جامعی را پیرامون این موضوع در اختیار شما قرار دهند.
رشته وکالت به طور کلی متقاضیان رشته وکالت می بایست ابتدا با شرکت در کنکور…
کار وکیل چیست؟ در پاسخ به این پرسش می توان گفت، وکلا وظیفه دارند تا…
وکیل تهران وکیل تهران، یک حقوقدان متخصص است که نماینده موکلین خود در پیگیری موارد…
وکیل چیست؟ وکیل چیست؟ به طورکلی وکیل نماینده ای است که در امور حقوقی به…
وکیل تخصصی وکیل تخصصی، وکیلی است که به صورت حرفه ای بر روی یک سری…
وکیل پایه یک دادگستری رایگان مشاوره حقوقی از وکیل پایه یک دادگستری رایگان یک خدمت…