نفقه فرزند بعد از فوت پدر را چه کسی پرداخت می کند ؟

به ساده‌ترین زبان ممکن، نفقه همان خرج و نیازهای زندگی است که از طرف شوهر برای همسرش و یا از طرف پدر برای فرزندانش تامین و یا پرداخت می‌شود؛ حال می‌تواند به نقد باشد، یا به خوراک و یا پوشاک و یا هر به شکل دیگری. به طبع تعریف نفقه بسیار فراتر از چنین کلماتی است، اما به هر حال متناسب با موضوع مقاله، دانستن همین مقدار کافی است. همانطور که گفتیم، نفقه‌ی فرزندان نیز بر عهده‌ی پدر است و یک پدر موظف است تا اسباب راحتی فرزندانش را تا سن خاصی تامین کند. حال سوال اینجاست که پرداخت نفقه فرزند بعد از فوت پدر بر عهده‌ی چه کسی خواهد بود؟

به صورت کلی، بعد از پدر، پرداخت نفقه فرزند بر عهده‌ی اجداد پدری است، اما به هر حال قانون، قانون است و پیچیدگی‌های خاص خودش را دارد. مطالبه نفقه یک فرزند بعد از فوت پدرش نیز یک امر قانونی است و باید پیش‌زمینه‌های خاصی برای آن وجود داشته باشد تا بتوان نسبت به طرح دادخواست آن اقدام کرد. در صورت عدم آگاهی کافی نیز ممکن است به تضییع حقوق شما منجر شود. در ادامه‌ی این مقاله با ما همراه باشید تا با قوانین و جزئیات مربوط به نفقه فرزند بعد از فوت پدر، آشنا شویم.

پرداخت نفقه عرفا بر عهده‌ی چه کسی است؟

بگذارید ابتدا عین متن قانون را در جواب این سوال برایتان مطرح کنیم.

بر طبق ماده 1199 قانون مدنی: «نفقه‌ی اولاد بر عهده‌ی پدر است، پس از فوت پدر و یا عدم قدرت او به انفاق، بر عهده‌ی اجداد پدری است، با رعایت الاقرب فالاقرب. در صورت نبود اجداد پدری و یا عدم قدرت آن‌ها، نفقه بر عهده‌ی مادر، در صورت عدم حیات و یا قدرت مادر، پرداخت نفقه بر عهده‌ی اجداد و جدات مادری و جدات پدری واجب النفقه است.»

همانطور که از متن این قانون به خوبی پیداست، در درجه‌ی اول، پرداخت نفقه بر عهده‌ی پدر است. حال اگر پدر زنده و در قید حیات نباشد و یا اصلا قدرت و تمکن مالی لازم برای پرداخت نفقه را به هر دلیلی نداشته باشد، پرداخت نفقه فرزند بر عهده‌ی پدربزرگش خواهد بود. حال در درجه‌ی بعدی، اگر پدربزرگ هم زنده نباشد و یا او هم توانایی پرداخت نفقه را به هر دلیلی نداشته باشد، پرداخت نفقه فرزند بعد از فوت پدر، بر عهده‌ی مادر خواهد بود. اگر مادر هم در قید حیات نباشد و یا توانایی لازم را نداشته باشد، پرداخت نفقه، ابتدا بر عهده مادربزرگ پدری، سپس بر عهده‌ی پدربزرگ و مادربزرگ مادری خواهد بود.

اگر هیچ کدام از افراد بالا در قید حیات نبودند و یا توانایی پرداخت نفقه را نداشتند، طبق نص قانون: «اگر چند نفر از‌ اجداد و جدات مزبور از حیث درجه اقربیت مساوی باشند، نفقه را باید به حصه متساوی تأدیه کنند.» به این معنی که بعد از تمامی افراد نام‌برده، کسانی که از نظر درجه‌ی فامیلی هم‌رده‌ی این افراد هستند، باید نفقه فرزند را به صورت مساوی بین هم تقسیم کرده و به فرزند بپردازند.

 

مطالعه پیشنهادی : آیا مهریه بعد از فوت شوهر را می توان مطالبه کرد ؟

سلسله مراتب پرداخت نفقه

اگر بخواهیم پرداخت نفقه به فرزند را درجه‌بندی کنیم، سلسه مراتب آن به صورت زیر خواهد بود:

1. پدر
2. پدربزرگ پدری
3. مادر
4. مادربزرگ پدری
5. پدربزرگ مادری
6. مادربزرگ مادری
7. سایر افراد با درجه نسبیت یکسان

پرداخت نفقه تا چه سنی است و به چه کسی تعلق می‌گیرد؟

پرداخت نفقه بعد از فوت پدر، بر عهده‌ی جد پدری خواهد بود اما این پرداخت نیز شرایط خاص خودش را دارد و تا سن خاصی به فرزند تعلق می‌گیرد.

اگر فرزند پسر باشد، تا سن 18 سالگی، افراد موظف به پرداخت نفقه و مخارج زندگی او هستند. بعد از این سن اگر پسر مشغول به تحصیل باشد، مجددا پرداخت نفقه بر عهده‌ی افراد نام‌برده خواهد بود.

حال اگر فرزند دختر باشد، تا هر سنی که که ازدواج کند،  یا بعد از ازدواج طلاق بگیرد و یا اینکه شوهرش فوت کند، پرداخت نفقه به او واجب، و بر عهده‌ی پدر و در صورت فوت، بر عهده‌ی افراد نام‌برده خواهد بود.

گفتنی است که نفقه فرزندان نامشروع هم بر عهده‌ی پدر و یا افراد نام‌بره است؛ البته تنها در صورتی که نسب او با پدر به اثبات رسیده باشد. در رابطه با فرزندخوانده هم اگر تمامی مراحل قانونی و شرعی فرزند خواندگی طی شده باشد، پرداخت نفقه بر عهده پدر، و بعد از فوت او بر عهده جد پدری و سایر افراد خواهد بود.

 

چگونه باید نفقه فرزند را بعد از فوت پدر مطالبه کنیم؟

همانطور که در بخش پیشین توضیح دادیم، نفقه فرزند بعد از فوت پدر و یا در صورت عدم توانایی او به هر دلیل (حال یا تمکن مالی لازم را نداشته باشد، یا بیمار و یا معلول باشد و…) بر عهده‌ی پدربزرگ پدری او خواهد بود. طبیعتا اقدام به پرداخت نفقه از سوی پدربزرگ پدری، امری است که معمولا به صورت خودکار و بدون اجبار و یا توصیه‌ی کسی اتفاق می‌افتد. اما بعضی اوقات ممکن است پدربزرگ پدری از پرداخت نفقه سر باز بزند و نسبت به این کار امتناع ورزد؛ در این صورت می‌توان به دادگاه صالح مراجعه کرد و درخواست مطالبه نفقه فرزند بعد از فوت پدر را مطرح نمود.

این کار، معمولا از طرف مادر انجام می‌شود و دادخواست مربوطه از جانب او به دادگاه ارائه می‌گردد. دادگاهی که معمولا به چنین درخواست‌هایی رسیدگی می‌کند، «دادگاه خانواده» است. مادر، دعوی مربوطه را مطرح کرده و سپس دادگاه با بررسی و احراز شرایط قانونی موجود و البته همان پیش‌زمینه‌های لازم، حکم نهایی را صادر می‌کند.

شرایط و پیش‌زمینه‌های لازم برای مطالبه نفقه فرزند

همانطور که در مقدمه‌ی همین مقاله ذکر کردیم، پرداخت نفقه فرزند بعد از فوت پدر، یک امر قانونی است و باید شرایط و پیش‌زمینه‌های لازم برای اجرای حکم آن وجود داشته باشد. در صورت عدم وجود این شرایط، نفقه به فرزند تعلق نخواهد گرفت و این وظیفه از جد پدری و یا سایر افراد، ساقط خواهد شد. البته لازم به ذکر است که در صورت وجود تمام شروط زیر و توانایی جد پدری، اگر باز هم پدربزرگ از پرداخت نفقه سر باز بزند، می‌توان با مراجعه به دادگاه، از او شکایت کرد. این شروط و شرایط لازم، به شرح زیر هستند:

• تمکن مالی

اولین شرط لازم برای اینکه پدربزرگ پدری را ملزم به پرداخت نفقه فرزند بعد از فوت پدر کند، تمکن مالی اوست. اگر پدربزرگ توانایی مالی لازم برای پرداخت نفقه را نداشته باشد و یا به هر دلیل از انجام این کار عاجز باشد، تکلیفی بابت پرداخت نفقه به نوه‎ های خود نخواهد داشت.

• استحقاق فرزند

دومین شرطی که برای پرداخت نفقه فرزند بعد از فوت پدر، اجباری و الزامی است، استحقاق فرزند است. فرزند باید مستحق دریافت نفقه باشد؛ یعنی اینکه نه توانایی مالی لازم را داشته باشد، نه اینکه بتواند برای تامین خرج خود، به کاری مشغول شود.

• مطالبه نفقه آینده

سومین شرط برای قبول درخواست نفقه فرزند بعد از فوت پدر از جانب دادگاه، این است که باید نفقه‌ی آینده را مطالبه کرد و مطالبه‌ی نفقه‌ی گذشته ممکن نخواهد بود.

جمع ‌بندی و نتیجه گیری

نفقه در اصطلاح عام، به مخارج و هزینه‌ها و اسباب زندگی گفته می‌شود و معمولا از جانب پدر به همسر و یا فرزندان پرداخت می‌شود. اما در صورت فوت پدر و یا عدم توانایی او، این نفقه بر عهده‌ی جد پدری خواهد بود. به همین منوال، این وظیفه در صورت عدم حیات و یا توانایی، به افراد دیگری در درجه‌های بعد منتقل خواهد شد؛ که البته شرحش در مقاله گذشت.

لازم به ذکر است که پرداخت نفقه فرزند بعد از فوت پدر، شرایط و شروط خاصی دارد و عدم وجود آن‌ها، این تکلیف را از گردن افراد نام‌برده، ساقط می‌کند. مطالبه نفقه فرزندان بعد از فوت پدر، می‌تواند امری پیچیده و حساس باشد، پس مشورت و یاری گرفتن از یک وکیل خانواده مجرب، همواره بهترین راه است.

 

جهت آشنایی با قوانین و دانستنی های حقوقی و کیفری صفحه اینستاگرام گروه وکلای عدل ایرانیان را دنبال کنید

مطالب مرتبط

نفقه زن چه قدر است و چه شرایطی دارد ؟

نفقه فرزند  چیست و چه شرایطی دارد ؟

ترک نفقه چیست؟ | جرم ترک نفقه چیست؟