یکی از مهمترین حقوق زنان پس از ازدواج، نفقه است که پرداخت آن از وظایف شوهر محسوب می‌شود. پرداخت نفقه لازم الاجراست و در قانون، دو ضمانت اجرا برای عدم پرداخت آن تعیین شده است. به همین منظور زن می‌تواند برای دریافت نفقه، دادخواست حقوقی دهد و در صورت عدم پرداخت نفقه، می‌تواند به جرم ترک انفاق از شوهر خود شکایت کند. همچنین بر اساس اصلاحیه‌ای که در ماده‌ی 1110 قانون مدنی صورت گرفت، امکان مطالبه نفقه زن بعد از فوت شوهر نیز وجود دارد و نفقه باید از باقیمانده اموال پس از مرگ شوهر به زنش پرداخت شود.
متاسفانه عدم آگاهی برخی از افراد این موضوع باعث شده است تا برخی از زنان بعد از مرگ شوهرشان از حقوق خود به اندازه کافی مطلع نباشند ، این مطلب را از نگاه وکیل خانواده مطالعه کنید.
نفقه از جمله حقوقی است که پس از عقد بر عهده‌ی شوهر است و زن می‌تواند آن را از همسر قانونی خود مطالبه کند. نفقه از حقوق مسلم زنان است و دولت ایران هم در این مورد بسیار سخت گیری می‌کند؛ زیرا این اعتقاد و جود دارد که در صورت عدم پرداخت آن، ممکن است زن به مشکلات و عسر مبتلا گشته و به فساد گرفتار شود. اگر شوهر از دنیا برود، نفقه زن بعد از فوت شوهر نیز تا زمان مشخصی به زن تعلق می‌گیرد. همچنین اگر شوهر در زمان حیات نفقه همسرش را پرداخت نکرده باشد، حق مطالبه نفقه زن بعد از فوت شوهر برای زن وجود دارد.
نفقه فقط به عقد دائم تعلق می‌گیرد و در عقد موقت، مرد موظف به پرداخت نفقه به زن خود نیست مگر اینکه با رضایت شوهر، نفقه در عقد موقت لحاظ شود یا اینکه بنای طرفین در هنگام عقد این بوده باشد که شوهر نفقه زن را بپردازد.
در ماده‌ی 1107 قانون مدنی کشور، نفقه به صورت زیر تعریف شده است:
«نفقه عبارت است از همه‌ی نیاز‌های متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل و هزینه‌های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به واسطه نقصان یا مرض.»
به طور عامیانه می‌توان گفت نفقه یعنی تمام نیاز‌های متعارفی که یک زن پس از ازدواج احتیاج دارد تا زندگی مناسب و شرافتمندانه‌ای داشته باشد. همچنین در صورتی که زن به دلیل بیماری یا مشکلات جسمی نیاز به خدمتکار داشته باشد یا قبل از ازدواج در خانه‌ی قبلی خود خدمتکار داشته و به داشتن آن عادت کرده است، شوهرش موظف است تا از محل درآمد خود، خدمتکار در اختیار او قرار دهد.
لازم به ذکر است که وضعیت مالی شوهر هیچ تاثیری در تعهد او به پرداخت نفقه ندارد و حتی اگر شوهر از وضعیت مالی خوبی برخوردار نباشد باز هم پرداخت نفقه بر عهده اوست. همچنین در صورت شاغل بودن و داشتن درآمد از جانب زن ( البته اگر شوهرش به دلایل منافی با مصالح خانوادگی یا حیثیات زوجین او را از آن کار منع نکرده باشد ) وظیفه‌ی پرداخت نفقه از شوهر ساقط نمی‌شود. طبق قانون مدنی در صورتی که شوهر پس از شکایت زن به دلیل عدم پرداخت نفقه، از دادن نفقه خودداری کند، زن می‌تواند تقاضای طلاق دهد و دادگاه شوهر را مجبور به طلاق دادن زن می‌کند.
مطالعه بیشتر : وکیل طلاق چه کاری می تواند در طلاق انجام دهد؟
همانطور که گفته شد
اگر ثابت شود که زن از شوهر خود تمکین نداشته است، نفقه به او تعلق نمی‌گیرد و اصلاحا به چنین زنی «نشوز» گفته می‌شود.
نکته مهم : در صورتی که بودن زن با شوهر در یک خانه ضرر بدنی، مالی یا شرافتی برای زن داشته باشد، زن می‌تواند با حکم دادگاه صالح، مسکن علیحده ( یعنی مسکن جدا ) اختیار کند و در این صورت تمکین از شوهر بر او واجب نیست و می‌تواند نفقه خود را نیز مطالبه کند.
مطالعه پیشنهادی : آیا مهریه بعد از فوت شوهر را می توان مطالبه کرد ؟
از نظر قانونی از تاریخ عقد، نفقه به زن تعلق می‌گیرد اما در صورتی که زوجین بر سر تاریخ مشخصی برای عروسی و شروع زندگی مشترک توافق کرده باشند، رویه‌ی قضایی به این صورت است که در این دوران تا زمان موعد شروع زندگی مشترک، نفقه به زن تعلق نمی‌گیرد. اما در صورتی که شوهر زن خود را پس از عقد بلاتکلیف رها کند و اقدامی برای شروع زندگی پس از آن تاریخ نکند، زن می‌تواند نفقه خود را از او مطالبه نماید.
در گذشته با مرگ شوهر، حق زن برای مطالبه‌ی نفقه به پایان می‌رسید و پس از فوت شوهر دیگر نفقه به زن تعلق نمی‌گرفت. اما با توجه به اصلاحیه‌ای که در سال 1381 در ماده 1110 قانون مدنی کشور صورت گرفت، دریافت نفقه زن بعد از فوت شوهر امکان پذیر شد.
در قانون مدنی کشور آمده است که زن پس از فوت شوهرش موظف به نگه داشتن عده است. یعنی تا پایان زمان مشخص شده، اجازه ازدواج مجدد را ندارد. مدت زمان عده‌ی فوت شوهر برابر با چهار ماه و ده روز است. بنابر قانون مربوط به نفقه زن بعد از فوت شوهر، تا پایان عده‌ی وفات شوهر، نفقه به زن تعلق می‌گیرد.
در ماده 1110 قانون مدنی این گونه نوشته شده است:
«در ایام عده وفات، مخارج زن عندالمطالبه از اموال اقاربی که پرداخت نفقه به عهده‌ی آنان است (در صورت عدم پرداخت) تامین می‌گردد.»
یعنی بعد از فوت شوهر و به مدت زمان چهار ماه و ده روز باید مخارجی تحت عنوان نفقه زن بعد از فوت شوهر به زن پرداخت گردد.
در صورتی زن پس از مرگ شوهرش باردار باشد و مدت زمان بارداری او بیش از عده‌ی وفات باشد، در تمام دوران حاملگی، نفقه به زن تعلق می‌گیرد. همچنین زن می‌تواند نفقه گذشته خود را هم مطالبه کند؛ یعنی اگر او در طول مدت حیات شوهرش نفقه خود را به طور کامل دریافت نکرده باشد، حق شکایت دارد و باید تمامی مطالبات گذشته از نفقه زن بعد از فوت شوهر به او پرداخت گردد.
نفقه زن طلب ممتاز محسوب می‌شود؛ یعنی اگر شوهر بدهکار باشد، پرداخت نفقه مقدم بر پرداخت بدهی‌های اوست. در صورتی که زنی نفقه زن بعد از فوت شوهر را مطالبه کند، ابتدا از ماترک متوفی (یعنی اموالی که بعد از مرگ از او به جای مانده است) میزان نفقه محاسبه و به زن پرداخت می‌شود و سپس به سایر موارد مانند بدهکاری‌ها و یا تقسیم ارث و… پرداخته می‌شود.
برای مطالبه نفقه زن بعد از فوت شوهر یک وجه حقوقی وجود دارد که می‌توان با توجه به مقدار نفقه‌ای که درخواست می‌شود، دادخواست را تقدیم کرد. در صورتی که میزان نفقه زن کمتر از بیست میلیون تومان باشد از طریق شورای حل اختلاف و اگر بالای بیست میلیون تومان باشد از طریق دادگاه خانواده قابل پیگیری خواهد بود.
برای دریافت مشاوره از وکیل خانواده درباره مسایل و دعاوی خانواده، می توانید به گروه وکلای عدل ایرانیان مراجعه کنید چون از مزایای مشاوره رایگان تلفنی، حق الوکاله اقساطی و حضور و پیگیری دو وکیل بهره مند شوید.
پیشنهاد مطالعه :
وکالت نامه پیش از پرداختن به انواع وکالت نامه ضروری است تا با تعریف آن…
هزینه دادرسی چیست؟ برای طرح دعاوی در دادگاه‌ها و مراجعی که مسئولیت رسیدگی به دعاوی…
رشته وکالت به طور کلی متقاضیان رشته وکالت می بایست ابتدا با شرکت در کنکور…
کار وکیل چیست؟ در پاسخ به این پرسش می توان گفت، وکلا وظیفه دارند تا…
وکیل تهران وکیل تهران، یک حقوقدان متخصص است که نماینده موکلین خود در پیگیری موارد…
وکیل چیست؟ وکیل چیست؟ به طورکلی وکیل نماینده ای است که در امور حقوقی به…