مجازات تحصیل مال نامشروع

حتما شما هم اصطلاح مال نامشروع را شنیده اید؟ اما آیا معنای دقیق مال نامشروع را می دانید؟ آیا درباره مجازات تحصیل مال نامشروع چیزی شنیده اید؟ معنی اولی که به ذهنمان می رسد این است که مال نامشروع یعنی مالی که کسی به طور ناحق آن را به دست آورده باشد؛ این نعریف تا حدی درست است اما شناسایی آن به دانش حقوقی نیازمند است و باید بر مواد قانونی مسلط بود. در اینجا به تعاریف قانونی و مصادیق و مجازات تحصیل مال نامشروع می پردازیم.

تحصیل مال نامشروع چیست؟

تحصیل مال نامشروع یا استیفای مال نامشروع را می توان با توجه به ماده ماده ۲ قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء و اختلاس و کلاهبرداری تعریف کرد. طبق این ماده:

“هر کس به نحوی از انحاء امتیازاتی را که به اشخاص خاص به جهت داشتن شرایط مخصوص تفویض می گردد، نظیر جواز صادرات و واردات و آنچه عرفا موافقت اصولی گفته می شود، در معرض خرید وفروش قرار دهد و یا از آن سوءاستفاده نماید و یا در توزیع کالاهایی که مقرر بوده طبق ضوابطی توزیع نماید مرتکب تقلب شود و یا بطور کلی مالی یا وجهی تحصیل کند که طریق تحصیل آن فاقد مشروعیت قانونی بوده است، مجرم محسوب و علاوه بر رد اصل مال به مجازات سه ماه تا دو سال حبس و یا جریمه نقدی معادل دو برابر مال بدست آمده محکوم خواهد شد.”

با دقت در این ماده می توان چنین نتیجه گرفت که قانون تحصیل مال نامشروع سه مصداق کلی برای این جرم در نظر گرفته است، یعنی با اگر کسی با داشتن قصد مجرمانه یکی از اعمال زیر را انجام دهد و عملش مشمول عنوان مجرمانه دیگری نباشد، جرم تحصیل مال نامشروع به وقوع پیوسته است.

مصادیق تحصیل مال از طریق نامشروع:

• خرید و فروش یا سوء استفاده از امتیازاتی که به اشخاص خاص به جهت داشتن شرایط خاص تعلق گرفته است. مانند جواز صادرات و واردات
• تقلب در توزیع کالاهایی که باید طبق ضوابط توزیع می شد.
• تحصیل مال یا وجهی که روش تحصیل آن مشروعیت قانونی نداشته است.

مجازات تحصیل مال نامشروع:

حد محکومیت تحصیل مال نامشروع در ماده ۲ قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء و اختلاس و کلاهبرداری بیان شده است و از این قرار است که مجرم علاوه بر اینکه باید اصل مالی را که به طور نامشروع به دست آورده است به مجازات سه ماه تا دو سال حبس یا جریمه نقدی معادل دو برابر مال به دست آمده، محکوم خواهد شد.

آیا در تحصیل مال نامشروع حبس به جزای نقدى تبدیل خواهد شد؟

در مورد تبدیل مجازات تحصیل مال نامشروع در صورتی که قاضی حکم به حبس داده باشد، با وجود شرایط قانونی تخفیف دادگاه می تواند مجازات حبس را به جزای نقدی تبدیل کند. شرایط قانونی تخفیف مجازات که در ماده 38 قانون مجازات اسلامی مشخص شده است از این قرار است:

• گذشت شاکی یا مدعی خصوصی
• همکاری موثر متهم در شناسایی شرکا یا معاونان، تحصیل ادله یا کشف اموال و اشیاء حاصله از جرم یا به کار رفته برای ارتکاب آن
• اوضاع و احوال خاص موثر در ارتکاب جرم، از قبیل رفتار یا گفتار تحریک آمیز بزه دیده یا وجود انگیزه شرافتمندانه در ارتکاب جرم
• اعلام متهم قبل از تعقیب یا اقرار موثر وی درحین تحقیق و رسیدگی
• ندامت، حسن سابقه و یا وضع خاص متهم از قبیل کهولت یا بیماری
• کوشش متهم به منظور تخفیف آثار جرم یا اقدام وی برای جبران زیان ناشی از آن
• خفیف بودن زیان وارده به بزه دیده یا نتایج زیانبار جرم
• مداخله ضعیف شریک یا معاون در وقوع جرم

 با توجه به اینکه جرم تحصیل مال نامشروع یک جرم درجه 6 می باشد، در صورت وجود و اثبات یکی از این شرایط قاضی می تواند مجازات حبس را به جزای نقدی درجه 6 تبدیل کند.

تحصیل مال نامشروع از طریق چک

در صورتی که کسی با به دست آوردن چکی به طریق نامشروع اقدام به وصول آن نماید، با توجه به ماده 2 قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء و اختلاس و کلاهبرداری که بیان می دارد” مالی یا وجهی تحصیل کند که طریق تحصیل آن فاقد مشروعیت قانونی بوده است”، مرتکب جرم و مجازات تحصیل مال نامشروع می شود.

تفاوت کلاهبرداری و تحصیل مال نامشروع

مهمترین تفاوتی که درباره فرق کلاهبرداری و مجازات تحصیل مال نامشروع وجود دارد این است که در تعریف کلاهبرداری وسیله ارتکاب جرم بسیار اهمیت دارد. در واقع کلاهبرداری جرمی است که باید با وسایل متقلبانه که باعث فریب دیگری می شود رخ دهد. اما در تحصیل مال نامشروع اینکه جرم حتما با فریب دیگری و با وسایل متقلبانه به وقوع بپیوندد شرط نیست.

جهت آشنایی با قوانین و دانستنی های حقوقی و کیفری صفحه اینستاگرام موسسه حقوقی عدل ایرانیان را دنبال کنید

پیشنهاد مطالعه :  جرم تحصیل مال نا مشروع از چه عناصری تشکیل شده است؟