فرزندخواندگی،شرایط و اولویت‌ها در ایران

فرزندخواندگی یا فرزندپذیری (Adoption) امری است که به موجب آن بین یک یا چند فرزندپذیر و کودکی غیرزیستی رابطه والدینی به وجود می‌آید.

داشتن فرزند دیر یا زود یکی از آرزوهای اصلی هر زوج به شمار می رود، در این بین برخی افراد موفق به فرزندآوری نشده و امید اصلی آنها برای داشتن کودک و یا نوزاد به فرزندخواندگی ختم می‌شود.

خانواده مهم ترین نهاد اجتماعی است که متاسفانه بسیاری از کودکان ناخواسته از داشتن چنین نهاد و کانون پرمهری محروم مانده اند ، کودکانی که در انتظار شانه ای پر مهر که به آن تکیه دهند و یا حسرت گفتن مامان بر لبانشان مانده است.

نکاتی درباره فرزندخواندگی

یکی از مسائل پر اهمیت در بقا و دوام یک زندگی شیرین و موفق ورود کودک به خانواده است، زن و شوهرهایی هستند که به دلایل متعددی بچه دار نمی شوند و در حسرت لبخند کودکی که به زندگی شان جان دوباره ببخشد بی‌تاب هستند، و نوزاد یا کودکی را به فرزندخواندگی می پذیرند .

این در حالی است در زندگی امروزی زوج هایی هستند که از بچه دار شدن گریزانند و معتقدند در چنین شرایط اقتصادی، شغلی، نداشتن مسکن مناسب به دنیا آمدن بچه جز اضافه شدن به مشکلاتشان چیزی عاید شان نمی کند!

فرزندپذیری در طول تاریخ همواره به عنوان یکی از روش‌های حمایت از کودکان بی‌سرپرست وجود داشته ‌است.

برخی زوج ها طبق گفته پزشک معالج توانایی فرزند آوری ندارند اما این پایان ماجرا نیست چون فرزند خواندگی مسیری است که زوج هایی که بارور نمی شوند می توانند از آن برای رسیدن به کمال خوشبختی استفاده کنند.

شاید در گذشته کمتر خانواده ای حاضر می شد کودک غریبه ای را به عنوان فرزند خود قبول کند و اغلب افرادی که بعد از گذشت سالها صاحب فرزند نشده بودند طبق یک سنت دیرینه فرزند اقوام نزدیک خود که نسبت خونی و سببی داشتند به فرزندی می پذیرفتند.

 

قوانین فرزندخواندگی در ایران

معاون اجتماعی سازمان بهزیستی کشور میگوید که در قانون قبلی فرزندخواندگی فقط به فرزند بی‌سرپرست اجازه واگذاری داده می‌شد اما اکنون کودکان بدسرپرست هم می‌توانند به خانواده‌ها سپرده شوند البته به شرط آنکه قاضی این موضوع برایش ثابت شود که خانواده جدید می‌تواند کودک را به سرپرستی بگیرد.

در قانون گذشته یک‌سوم مال باید به نام فرزند می‌شد این در حالی بود که خیلی از خانواده‌ها شرایط خوبی داشتند اما از نظر مالی درآمد بالایی نداشتند.

در نتیجه در قانون جدید آمده مسئولیت سپردن کودکان در چنین خانواده‌هایی با بررسی تمهیدات از سوی قاضی پرونده انجام شود و قاضی بر اساس آن تصمیم بگیرد.

به گفته مسعودی‌فرید، قبل از انقلاب ۱۲ هزار کودک در مراکز بی‌سرپرست نگهداری می‌شدند اما اکنون ۹ هزار و ۸۰۰ نفر شده است زیرا فرزندخواندگی بیشتر شده و به‌عنوان امین موقت هم کودکان را فرستاده‌ایم.

از دیگر آماری که این مقام مسئول ارائه می‌کند این است که بیشتر خانواده‌ها متقاضی دختر هستند. از سوی دیگر، طبق قانون هر کسی که برای فرزندخواندگی اقدام کند صلاحیتش در مدت ۲ ماه تأیید و پس از تأیید قاضی کودک سپرده می‌شود.

اصلی ترین قانون در خصوص سرپرستی از کودکان فاقد سرپرست قانون حمایت ازکودکان بدون سرپرست مصوب ۲۹ اسفند ۱۳۵۳ است که این روزها با نام قانون فرزند خواندگی خوانده می شود.

قوانین جدید حمایت از کودکان و نوجوانان بی سرپرست و بد سرپرست در سال ۹۲ توسط قانون گذار تصویب شد.

فرزند خواندگی تا سال ۱۳۹۲ صرفا به خانواده هایی تعلق می گرفت که به هیچ عنوان امکان بچه دار شدن نداشتند اما از سال ۹۲ به بعد تغییراتی در این زمینه اعمال شد.

در این طرح اولویت اول باز هم به خانواده هایی داده شد که بچه دار نمی شوند و سپس خانم های مجرد بالای ۳۵ سال و خانم های مطلقه که بچه ندارند در اولویت بعدی قرار گرفتند.

در قانون قبلی افرادی که بچه نداشتند می‌توانستند فرزندخوانده داشته باشند اما در قانون جدید با داشتن یک فرزند هم می‌توان اقدام کرد.

اولویت سوم خانواده های عادی هستند که خود نیز دارای فرزند بوده اما متقاضی هستند، هر چند بدلیل اینکه متقاضی قبلی ها زیاد هستند کمتر به این خانواده ها فرزند تعلق می گیرد.

در قانون قبلی کودک سن ۱۲ سال فرزندخوانده می‌شد اما در قانون جدید تا ۱۶ سالگی است. از سوی دیگر، در این قانون به زنان مجرد بالای ۳۰ سال می‌توان فرزند دختر برای سرپرستی واگذار کرد.

 

شرایط فرزندپذیر جهت سرپرستی دایم کودک

درخواست‌کننده فرزندپذیری باید شرایط زیر را داشته باشند :

• تابعیت ایران
• حداقل سی سال سن یکی از سرپرست‌ها
• تقیّد به انجام واجبات و ترک محرمات
• عدم محکومیت جزائی مؤثر با رعایت موارد مقرر در قانون مجازات اسلامی
• تمکن مالی
• عدم حجر
• سلامت جسمی و روانی لازم و توانایی عملی برای نگهداری و تربیت کودکان و نوجوانان تحت سرپرستی
• نداشتن اعتیاد به مواد مخدر، مواد روانگردان و الکل
• صلاحیت اخلاقی
• عدم ابتلاء به بیماری‌های واگیر یا صعب‌العلاج
• اعتقاد به یکی از ادیان مصرح در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

 

پیشنهاد میکنم این مقاله در زمینه حضانت فرزند را نیز مطالعه فرمایید

 

شرایط و ضوابط پذیرش فرزند یا همان فرزندخواندگی از سازمان بهزیستی از ابتدا تا انتها را در ویدیو زیر مشاهده فرمایید.

 

 

اولویت‌های واگذاری فرزند به خانواده‌ها

سه اولویت واگذاری فرزند به خانواده‌ها و شرایط فرزندخواندگی را در ادامه دقیق‌تر بررسی میکنیم :

1. اول اینکه باید پنج سال از ازدواج متقاضیانی که فرزند ندارند گذشته باشد و مدارکی مبنی بر بچه‌دار نشدن ‌شان از سوی پزشک قانونی به سازمان بهزیستی ارائه کنند.
2. دوم اینکه اولویت واگذاری فرزند خواندگی  با دختران و زنانی است که بیش از ۳۰ سال و مچرد هستند همچنین زنانی که ازدواج کرده‌اند و در حال حاضر تنها زندگی کنند جزو اولویت‌های ما برای سپردن کودک محسوب می‌شوند.
3. سوم نیز اولویت با والدینی است که فرزند دارند اما متقاضی فرزندخواندگی دیگری هستند که البته در این میان اولویت با زوجینی است که بچه‌دار نمی‌شوند. از سوی دیگر، پدر و مادرهایی که سن‌شان کمتر از ۵۰ سال است نسبت به مابقی افراد در اولویت هستند.

بسیاری از خانواده‌ها پس از قبول سرپرستی فرزند در چگونگی رفتار خود با عضو جدید خانواده دچار سردرگمی می‌شوند و رفتار طبیعی و عادی را با وی نخواهند داشت.
در بیشتر موارد توجه بیش از حد والدین در نوع تربیت کودک تاثیر بسزایی دارد تا جایی که این حمایت‌های افراطی مانعی برای رشد و شکوفایی توانمندی‌های آن‌ها شده و این کودکان کاملاً وابسته بار خواهند آمد.
در اغلب موارد به خانواده ها توصیه می شود تا با کودکان رفتار عادی داشته باشند و سی دی های آموزشی و کتب روانشناسی تربیت استفاده کنند.
طبق گفته مسئولان بهزیستی افرادی که برای فرزند خواندگی مراجعه می کنند اغلب کودکان شیر خوار می خواهند و نگرانی آنها این است که دیگران متوجه فرزند خواندگی شان نشوند.

آیا واقعیت در مورد فرزندخواندگی به کودک گفته شود یا خیر؟

یکی از مواردی که همواره ذهن مادر و پدر را مشغول می کند این است که آیا لازم است واقعیت فرزند خواندگی را به کودک خود بگویند یا نه ؟!!!

بیشتر متخصصان معتقدند که بهتر است واقعیت به فرزند خوانده گفته شود.

از آن جا که در فامیل و اقوام، خیلی ها از این فرزندخواندگی با خبرند ممکن است بالاخره روزی به گوش فرزندخوانده برسد که فرزند واقعی مادر و پدر خود نیست .

چون اگر این کودکان واقعیت را از شخص دیگری مانند بچه های فامیل یا دوست و آشنا و همسایه و … بشنوند، متاسفانه اعتماد خود را به مادر و پدر خود از دست می دهند .

از طرفی چون مادر خوانده دوران بارداری را نگذرانده است بعید است که توانسته باشد از اطرافیان پنهان کند که کودک یا نوزاد فرزند واقعی او نیست .
در نتیجه ممکن است هر کدام از اطرافیان خواسته یا ناخواسته، شوخی یا جدی چیزی جلوی کودک بگوید که برای او ابهام آمیز یا شک برانگیز باشد .

چنین اطلاعاتی در زمان اختلافات یا مشاجرات فامیلی، حتی بیش از حالت عادی ممکن است دهان به دهان منتقل شده و سرانجام به گوش فرزند خوانده برسد .

در نتیجه بیشتر اطلاعاتی که کودک از طریق دیگران دریافت می کند، اطلاعات مبهم و ناصحیح است و در این حالات بهتر است موضوع فرزند خواندگی کودک به اطلاع وی برسد .

البته بعضی از صاحب نظران می گویند اگر وضعیت به گونه ای است که مطمئن هستید کودک هیچ وقت در جریان قرار نخواهد گرفت، لزومی ندارد موضوع فرزند خوانده بودن وی افشا شود .

 

پیشنهاد مطالعه : از جرایم رایانه ای و  وکیل جرایم رایانه ای اطلاعاتی دارید !

 

بهترین سن برای گفتن واقعیت به فرزند خوانده ؟

به گفته دکتر محمد رضا ربیعی نژاد رییس انجمن صنفی مراکز مشاوره و روانشناختی بهزیستی قزوین ۶ تا ۸ سالگی بهترین سن برای گفتن واقعیت‌ها به فرزندخوانده است و این موضوع باید در قالب قصه و بازی به کودکان گفته شود.

زیرا اگر کودکان بزرگ‌تر شوند دنبال هویت یابی خانواده خود خواهند بود و به‌یکباره از راه‌های گوناگون این موضوع به گوششان خواهد رسید که به نوعی دچار ناسازگاری، فراز از منزل یا آسیب‌های مختلف می‌شوند.

وی با بیان اینکه پدر خوانده و مادر بهترین افراد برای بازگو کردن این راز برای کودک به شمار می روند، تاکید کرد: به هر حال، قریب به اتفاق تمام کودکان فرزندخوانده سرانجام از طریق همسالان، همسایه ها، افراد فامیل یا کسان دیگر، در جریان موضوع قرار خواهند گرفت.

بعد از گفتن موضوع فرزندخواندگی ممکن است کودک خشمگین شود و برای مدتی صحبت نکند، ولی از نظر مشاوران این رفتار طبیعی است .

والدین هم باید بپذیرند که این رفتار طبیعی است و به کودک اجازه بیان احساسات خود را بدهند؛ در این زمان بهتر است این اطمینان را در او به وجود بیاورند که دوستش دارند و برای همیشه خانواده او خواهند بود .

موردی که حتماً باید مورد توجه داشته باشید این است که نباید طوری رفتار کنید که کودک تصور کند فرد خاصی است.

او باید بداند که اگر در خانواده ارزش ها و آداب مشخصی وجود دارد، مانند سایرین باید آن ها را رعایت کند؛ چراکه در غیر این صورت در آینده دردسرساز خواهد شد.

همچنین والدین افراط و تفریط در مورد کودک به خرج ندهند؛ نه باید فشار در ندانستن موضوع داشته باشند و نه اصراری در دانستن موضوع

 

مهمترین مشکل در مسیر فرزندخواندگی در کشور طبق بیان مدیرکل امور کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی سلیقه انتخابی خانواده‌ها میباشد.

به همین دلیل نیاز به فرهنگ سازی در جامعه داریم تا کودکان دارای بیماریهای خاص و همچنین معلولیت نیز این فرصت را داشته باشند تا وارد خانواده جدید شوند. امری که خوشبختانه کم کم در حال شکل گیری است.

 

گروه وکلای  عدل ایرانیان با سابقه ای درخشان و پرونده های موفق طی سال های اخیر آماده بررسی پرونده های قضایی و مشاوره های تخصصی در حوزه های مختلف حقوقی از جمله دعاوی خانواده می باشد. با اعتماد به وکلای پایه یک دادگستری عدل ایرانیان می توانید از استیفای کامل حقوق قانونی خود اطمینان خاطر داشته باشید.

 

جهت آشنایی با قوانین و دانستنی های حقوقی و کیفری صفحه اینستاگرام عدل ایرانیان را دنبال کنید