وکیل کیست و چه نکاتی را باید درباره آن بدانید؟

حتما تا به حال در طول زندگی با مسئله ای حقوقی برخورد داشته اید و برای یافتن راه حل به دنبال فردی متخصص در این زمینه مانند وکیل بوده اید. اما حقیقتا چنین شخصی کیست و چه ویژگی ها و وظایفی را به عهده دارد؟ در ادامه به جزئیات بیشتر در این زمینه خواهیم پرداخت.

وکیل کیست؟

به طور کلی وکیل فردی است که از سوی شخصی دیگر، اعم از حقوقی یا حقیقی به موجب عقد قرارداد وکالت برای انجام کاری مأمور شود. وکالت یک عقد جایز است که در چارچوب مقررات قانون مدنی منعقد می‌شود و طرفین آن وکیل و موکل نامیده می‌شوند.

از سوی دیگر در اصل ۳۵ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران آمده‌است که در همه دادگاه‌ها، طرفین دعوا حق دارند برای خود وکیل انتخاب کنند و اگر توانایی انتخاب وکیل را نداشته باشند باید برای آن‌ها امکانات تعیین وکیل فراهم شود.

وکالت به چه معناست؟

وکالت در لغت به معنای واگذار نمودن و در اصطلاحات حقوقی، عقدی است که به موجب آن یکی از طرفین، دیگری را برای انجام کاری نایب یا وکیل خود می‌نماید. قانون مدنی وکالت را در ماده ۶۵۶ چنین تعریف کرده است:

«وکالت عقدی است که به موجب آن یکی از طرفین طرف دیگر را بر انجام امری نایب خود قرار می‌دهد. با انعقاد عقد وکالت، وکیل و موکل در برابر یکدیگر حق و تکلیف یافته، دارای روابط حقوقی، وظایف و مسئولیت‌های متقابلی می شوند».

وکیل خوب چه ویژگی هایی دارد؟

همان طور که پیش تر به آن اشاره شد وکیل، نماینده یا جانشین کسی است که از سوی شخصی دیگر اعم از حقوقی یا حقیقی به موجب عقد وکالت برای انجام کاری مأمور شود.

حال سوالی که در اینجا مطرح می شود این است که یک وکیل خوب اساسا دارای چه ویژگی هایی است؟ در پاسخ به این سوال می توان گفت از جمله خصوصیات یک وکیل خوب و از جمله وظایف او این است که پیش از جلسه رسیدگی و قبل از دفاع از موکل خود با مطالعه پرونده و گفتگو با متهم پرونده ضمن اطلاع کامل از موضوع اتهامات و نیز آشنایی کامل با متهم با توفیق در صحت و سقم اظهارات موکل بتواند به نحو شایسته‌ای از موکل خویش دفاع کند.  اگرچه وکالت تعهد به وسیله است، به این معنا که وکیل موظف است تمام تلاش خود را برای دفاع مناسب از موکل خود به کار بندد اما به لحاظ قانونی مسؤلیتی در رسیدن به نتیجه ندارد و تضمینی جهت دستیابی به نتیجه نمی‌دهد. با این حال از خصوصیات یک وکیل خوب این است که در مقابل موکل خود پاسخگو باشد و این احساس مسؤلیت مهم‌ترین خصوصیت شخصیتی او می‌باشد. از دیگر ویژگی های یک وکیل خوب و متبحر می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• یک وکیل خوب باید از اطلاعات، معلومات و دانش حقوقی لازم برخوردار باشد.
• از دیگر ویژگی های یک وکیل خوب، امانت‌داری است، چرا که وکیل محرم اسرار موکل و امین وی است.
• وکیل این تعهد اخلاقی و حرفه‌ای را بر عهده دارد که از گفتن مطالب اغراق آمیز و غیرممکن اجتناب نماید.
• وکیل خوب باید موکل را از انتخاب های بیراهه باز دارد.
• از وظایف یک وکیل خوب در قبال موکل ساده سازی مسائل حقوقی برای موکل خود می‌باشد.
• یک وکیل خوب باید شأن و مقام قاضی را رعایت نموده و به وی کمال احترام را بگذارد.

از سوی دگیر لازم است وکیل و موکل نسبت به تعهدات متقابل خود طی قرارداد و در روند حقوقی و قضایی پرونده پایبند باشند. از جمله این وظایف می توان به موارد زیر اشاره نمود:

تعهدات وکیل

• اگر از اقدامات یا سهل‌ انگاری وکیل خسارتی به موکل وارد آید او مسئول خواهد بود.
• رعایت مصلحت موکل در اقدامات و فعالیت‌های خویش.
• استرداد اموال تحویلی زیرا وکیل امین است و آنجه را که در اثر وکالت به‌دست می‌آورد باید به موکل تحویل دهد.
• تسلیم صورت‌حساب وکالت

تعهدات موکل

• الترام عملی به تعهدات وکیل در قبال افراد ثالث، چرا که وکیل از سوی او انجام وظیفه نموده است.
• پرداخت حق الوکاله وکیل که بر اساس قرارداد یا عرف یا اجرت‌المثل پرداخت می‌شود.
• پرداخت هزینه های فرعی وکالت مانند کرایه، عوارض و مالیات که وکیل در روند وکالت پرداخته است.

وکیل پایه یک دادگستری کیست؟

یکی از عنوان هایی که امروزه در بحث وکالت بسیار به گوش می خورد و مورد توجه قرار گرفته است وکیل پایه یک دادگستری است. اما چنین شخصی کیست و دارای چه ویژگی هایی می باشد؟ در پاسخ به این سوال می توان گفت وکیل پایه یک دادگستری شخصی است که پس از طی دوره تحصیلات دانشگاهی در مقطع لیسانس و یا بالاتر در رشته حقوق یا فقه و مبانی حقوق اسلامی یا هم‌تراز آن در حوزه علمیه، در آزمون کانون وکلای دادگستری که هر سال یک بار برگزار می‌شود، در رقابتی سنگین و نفس‌گیر موفق به کسب معدل و ترازی شده باشد که بتواند در بین رقبای پر شماری که دارد به عنوان کارآموز وکالت پذیرفته شود.

مدت زمان دوره کارآموزی 18 ماه است و پس از آن آزمونی تحت عنوان اختبار به‌ صورت کتبی و مصاحبه علمی شفاهی برگزار می‌شود و شخصی که موفق به قبولی در مجموع 2 آزمون کتبی و شفاهی فوق شود، مجاز به حضور در مراسم تحلیف می‌شود که در مراسم مذکور پس از طی تشریفات و اتیان سوگند توسط ایشان، وی به عنوان وکیل دادگستری یا وکیل پایه یک دادگستری نائل می‌شود.

تفاوت وکیل پایه یک و پایه دو چیست؟

وکلای دادگستری برای اینکه بتوانند در کلیه امور حقوقی از جمله مشاوره حقوقی، تنظیم دادخواست و لایحه برای موکل خود اعلام وکالت نمایند، باید دارای پروانه وکالت دادگستری از مراجع ذی صلاح و قانونی باشند. این پروانه با دو عنوان متفاوت، به متقاضی پروانه وکالت، اعطا می‌شود: “پروانه وکالت دادگستری پایه یک و پایه دو.”

حال سوالی که ممکن است در این زمینه به ذهن خطور کند این باشد که اساسا این دو عنوان چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟ پیش از پاسخ به این سوال لازم به ذکر است که وکیل پایه یک و پایه دو دادگستری هردو این اجازه را دارند که در زمینه انجام وکالت در امور حقوقی فعالیت نمایند ولی در بعضی امور با یکدیگر تفاوت دارند.

وکیل پایه یک دادگستری این اجازه را دارد که بدون هیچ محدودیتی در تمامی محاکم حقوقی یا کیفری کل کشور فعالیت حقوقی کنند. اما وکیل پایه دو تنها حق شرکت در آن دسته محاکم کیفری را دارد که به جرایم تعزیری حبس کمتر از ۱۰ سال، شلاق و جزای نقدی و همچنین در محاکم حقوقی پرونده های مالی کمتر از ۵۰ میلیون تومان و خواسته‌های غیر مالی به جز اصل نکاح و طلاق و اثبات نسب و نفی نسب، را دارد.

آن دسته از وکلایی که از کانون وکلای دادگستری پروانه اخذ می‌کنند ابتدا به‌ صورت ۲ سال کار آموزی دوره را طی می‌کنند و می‌توانند زیر نظر وکیل سرپرست نسبت به دفاع از حقوق موکل اقدام کنند و پس از طی ۲ سال و همچنین تایید صلاحیت علمی و گزینش‌های مربوطه موفق به اخذ پروانه وکالت پایه یک شوند.

انواع وکالت چیست؟

به طور کلی وکالت انواع گوناگونی دارد که افراد می توانند متناسب با زمان و شرایط پرونده خود وکیل مناسب را اختیار نمایند. در ادامه به شرح انواع وکالت خواهیم پرداخت.

• وکیل انتخابی

این نوع از وکالت در مواردی به کار می‌رود که شخصی، وکیل خود را انتخاب و با انعقاد قرارداد وکالت از او می‌خواهد وکالت او را برای دفاع از حقش در مراجع قضایی بر عهده بگیرد.

• وکیل تسخیری

این نوع از وکالت در مواردی که دعوایی کیفری جریان داشته و علیرغم ضروری بودن حضور وکیل، در دادرسی و محاکمات، به دلیل امتناع متهم از اخذ وکیل و یا نداشتن بضاعت مالی برای این کار، وکیلی برای دفاع از متهم وارد پرونده نشده‌ است که در این صورت به تشخیص دادگاه، از بین وکلای دادگستری وکیل رایگان برای او گرفته می‌شود. عنوان وکیلی که به این ترتیب وارد پرونده می‌شود، وکیل تسخیری است.

• وکیل معاضدتی

در مواردی که اشخاص برای دفاع از حقوق خود در دعاوی حقوقی نیاز به وکالت داشته باشند اما به دلایلی امکان گرفتن وکیل نداشته باشند، با تشخیص عسر و حرج موکل از سوی دادگاه یا تشخیص کمسیون معاضدت کانون وکلا، وکیلی به صورت رایگان دفاع از حقوق شخص معسر را بر عهده می‌گیرد. عنوان وکیل یاد شده در این موارد، وکیل معاضدتی است.

• وکیل اتفاقی

اگر شخصی تحصیل کرده رشته حقوق باشد ولی شغل او وکالت نباشد، بخواهد به صورت اتفاقی برای حل مشکلاتی که بستگان نزدیک او در مراجع قضایی دارند، خارج از چرخه و آزمون‌های سخت کانون وکلای دادگستری، از این کانون برای همان مورد خاص پروانه وکالت موردی بگیرد، با طی مراحل قانونی و پرداخت هزینه مربوطه می‌تواند به این امر اقدام کند. شخصی که با این روش وکالت موردی برای دفاع از حقوق بستگانش گرفته‌است را وکیل اتفاقی گویند.

• وکیل قضایی

وکیل قضایی به وکیلی گفته می‌شود که پروانه وکالت داشته و به همین علت حق وکالت از اشخاص را در دادگاه‌ها و سایر مراجع قضایی دارد. برای اینکه شخصی بتواند وکیل قضایی شود، باید در رشته حقوق تحصیل کرده و پس آن با قبولی در آزمون وکالت، از کانون وکلای دادگستری یا مرکز امور وکلا و کارشناسان قوه قضائیه، پروانه وکالت دادگستری دریافت کند. وکیل قضایی برای رسیدن به این درجه از مراحلی می‌بایست عبور کند که شامل امتحانات کتبی و شفاهی بوده و در این راستا فرد می‌تواند وکیل پایه یک دادگستری شود. وکلای پایه یک دادگستری از مجرب‌ترین وکلا محسوب می‌شوند که در تمامی امور حقوقی حق مداخله و پیگیری امور را دارند در حالی که وکلای پایه دو دادگستری از اختیارات محدودتری برخوردار هستند.

• وکیل اداری

وکیل اداری شخصی است که به موجب یک قرارداد وکالت اداری وکیل کاری شخصی شده است تا در ادارات مختلف، کارهای اداری شخص دیگری را انجام دهد. نکته مهم این است که برای اینکه کسی بتواند وکیل اداری شخصی بشود، نیازی به داشتن سواد حرفه ای حقوقی ندارد و به عبارتی هر کس می تواند وکیل اداری شخص دیگری بشود. این اصطلاح در عموم جامعه وجود داشته و اختصاصی به رشته حقوق ندارد. همچنین وکیل اداری صرفا حق مراجعه به ادارات را دارد و به هیچ وجه حق وکالت در مراجع قضایی، ارائه مشاوره حقوقی، مداخله در کارهای قضایی و دفاع از موکل در دادگاه را ندارد.

از سوی دیگر وکیل می تواند در مسائل و پرونده های حقوقی و قضایی به صورت تخصصی فعالیت کرده که از جمله آنها می توان از وکیل متخصص چک، وکیل خانواده، وکیل کیفری، وکیل حقوقی، وکیل ملکی، وکیل شهرداری و  … نام برد.

 

گروه وکلای عدل ایرانیان با سابقه درخشان و پرونده های موفق طی سال های اخیر آماده بررسی پرونده های قضایی و مشاوره های تخصصی در حوزه های مختلف حقوقی می باشد. با اعتماد به وکلای پایه یک دادگستری این موسسه می توانید از استیفای کامل حقوق قانونی خود اطمینان خاطر داشته باشید.

 

مطالب مرتبط:

واخواهی چیست و چگونه صورت می گیرد؟

کیفرخواست چیست و چگونه صادر می شود؟

فرجام خواهی چیست و روند قانونی آن به چه صورت است؟

قرار جلب به دادرسی و نکات حقوقی که باید درباره آن بدانیم