اعاده دادرسی حقوقی

اعتراض کردن به رای روش های مختلفی دارد مثل تجدیدنظر خواهی، اعاده دادرسی و … . هر کدام از روشهای اعتراض کردن به رای قواعد و مقررات خاص خود را دارد مثلا قواعد درخواست تجدیدنظر با قواعد درخواست اعاده دادرسی تفاوت دارد. اعاده دادرسی یعنی رسیدگی دوباره به پرونده در صورتی که جهات قانونی اعاده دادرسی وجود داشته باشد، به عبارتی جهاتی وجود دارد که در صورت وجود آنها دادگاه می تواند به درخواست یکی از طرفین دعوا، مجددا به پرونده رسیدگی کند.

جهات اعاده دادرسی در امور کیفری با جهات اعاده دادرسی در امور حقوقی تفاوت هایی دارد که ما در اینجا به اعاده دادرسی حقوقی، جهات و شرایط آن خواهیم پرداخت.

اعاده دادرسی حقوقی چه شرایطی دارد ؟

برای اینکه بتوانیم درخواست اعاده دادرسی کنیم باید ابتدا بررسی کنیم که آیا شرایط درخواست اعاده دادرسی وجود دارد یا خیر. شرایط اولیه درخواست اعاده دادرسی از این قرار است که :

• اولا موضوع مورد درخواست اعاده دادرسی باید یک حکم باشد نه یک قرار. رای دادگاه یا حکم است یا قرار، حکم دستوری است که باید اجرا شود و قاطع دعواست و اگر این ویژگی ها را نداشته باشد قرار است.
• حکم مورد درخواست اعاده دادرسی باید قطعی باشد یعنی ابتدا باید مهلت تجدیدنظر و واخواهی ( اگر حکم قابل تجدیدنظر یا واخواهی باشد) بگذرد بعد اگر جهات اعاده دادرسی باشد، امکان اعاده دادرسی وجود خواهد داشت.

بعد از اینکه این شرایط وجود داشته باشد باید جهات اعاده دادرسی را بررسی کرد.

جهات و موارد اعاده دادرسی حقوقی چه هستند ؟

برای اینکه بدانیم چه زمانی می توانیم از یک حکم در یک دعوای حقوقی درخواست اعاده دادرسی کنیم ابتدا باید بدانیم که جهات اعاده دادرسی کدام است؟ یعنی تنها در صورتی که این موارد وجود داشته باشد می توان درخواست اعاده دادرسی کرد. جهات اعاده دادرسی در ماده 426 قانون آیین دادرسی مدنی آمده است که از قرار زیر است:

1. موضوع حکم مورد، ادعای خواهان نبوده باشد. مثلا خواسته خواهان صدور حکم پرداخت اجاره باشد ولی دادگاه علاوه بر این به تخلیه هم حکم دهد.
2. حکم به میزان بیشتر از خواسته صادر شده باشد. مثلا خواسته خواهان 50 میلیون باشد ولی دادگاه  خوانده را به 100 میلیون محکوم کند.
3. وجود تضاد در مفاد یک حکم که ناشی از استناد به اصول یا به مواد متضاد باشد.
4. حکم صادره با حکم دیگری در خصوص همان دعوا و اصحاب آن، که قبلا توسط همان دادگاه صادر شده است متضاد باشد بدون انکه سبب قانونی موجب این مغایرت باشد.
5. طرف مقابل درخواست کننده اعاده دادرسی حیله و تقلبی به کار برده که در حکم دادگاه موثر بوده است. این حیله و تقلب باید توسط یکی از طرفین دعوا باشد و نه شخص دیگری ، علاوه بر این، حیله و تقلب باید به موجب حکم نهایی در دادگاه ثابت شود.
6. حکم دادگاه مستند به اسنادی بوده که پس از صدور حکم جعلی بودن انها ثابت شده باشد،
7. پس از صدور حکم، اسناد و مدارکی به دست آید که دلیل حقانیت درخواست کننده اعاده دادرسی باشد و ثابت شود اسناد و مدارک یاد شده در جریان دادرسی مکتوم بوده و درا ختیار متقاضی نبوده است.

پس در صورتی که تنها یکی از این موارد وجود داشته باشد می توان درخواست اعاده دادرسی کرد و نمی توانیم موردی به این موارد اضافه کنیم. اگر شرایط و موارد اعاده دادرسی حقوقی وجود داشت، وقت آن است که درخواست اعاده دادرسی را مطرح کنیم.

 

مراحل اعاده دادرسی حقوقی

تقاضای اعاده دادرسی حقوقی با اقامه دادخواست ممکن است. دادخواست اعاده دادرسی همان شرایط یک دادخواست را دارد و باید اطلاعات درخواستی بر روی برگه چاپی دادخواست را با دقت تکمیل کرد.

بعد از اینکه دادخواست اعاده دادرسی به دفتر دادگاه ارائه شد، دادگاه قبل از رسیدگی به اعاده دادرسی باید درباره قبول یا رد درخواست اعاده دادرسی تصمیم گیری کند. قبول یا رد اعاده دادرسی منوط به وجود یا عدم وجود جهات اعاده دادرسی است.

• قبول اعاده دادرسی:

یعنی دادگاه دادخواست اعاده دادرسی را واجد جهات اعاده دادرسی حقوقی دانسته است و وجود یکی از موارد اعاده دادرسی را احراز کرده است به عبارتی با قبول آن دادگاه وارد مرحله بعد رسیدگی می شود و به موضوع دعوا با تشکیل جلسه رسیدگی خواهد کرد.

• رد اعاده دادرسی:

یعنی دادگاه درخواست اعاده دادرسی را فاقد یکی از جهات اعاده دادرسی دانسته است و به همین دلیلی نمی توان به موضوع دعوا رسیدگی کرد و رسیدگی مجددی صورت نخواهد گرفت.

بنابراین مرحله بعد از تنظیم دادخواست اعاده دادرسی، بررسی وجود جهات اعاده دادرسی است که منجر به قبول یا رد اعاده دادرسی خواهد شد.

مهلت اعاده دادرسی حقوقی

مهلت اعاده دادرسی حقوقی برای افرادی که در ایران اقامت دارند 20 روز و برای افراد مقیم خارج از کشور 2 ماه است. البته در صورت وجود یکی از عذرهای زیر این مهلت تمدید خواهد شد:

1. مرضی که مانع از حرکت است.
2. فوت یکی از والدین یا همسر یا اولاد.
3. حوادث قهریه از قبیل سیل، زلزله و حریق که بر اثر آن تقدیم دادخواست واخواهی در مهلت مقرر ممکن نباشد.
4. توقیف یا حبس بودن به نحوی که نتوان در مهلت مقرر دادخواست واخواهی تقدیم کرد.

انواع اعاده دادرسی حقوقی

اعاده دادرسی حقوقی علی الاصول به دو دسته تقسیم می شود:

• اعاده دادرسی اصلی: فرض کنید یک دعوا اقامه شده و در نهایت برای آن حکم صادر شده است. بعد از آن یکی از طرفین دعوا به دلیل وجود یکی از جهات اعاده دادرسی نسبت به حکم صادر شده تقاضای اعاده دادرسی می کند. در این شرایط طرفی که درخواست اعاده دادرسی دارد باید دادخواست خود را به دادگاهی که حکم قطعی را صادر کرده است بدهد. مثلا اگر حکمی قطعی بین الف و ب درباره موضوعی از دادگاه تجدیدنظر صادر شده است و الف نسبت آن درخواست اعاده دادرسی دارد، الف باید دادخواست تنظیم کند و آن را به همان دادگاه تجدیدنظر که حکم قطعی را صادر کرده است بدهد تا مراحل اعاده دادرسی که در بالا توضیح داده شد طی شود.
• اعاده دادرسی طاری: فرض کنید دعوایی بین الف و ب بوده است که این دعوا در نهایت منجر به صدور حکم قطعی شده است و رای به نفع الف صادر شده است. الف با استناد به این حکم دعوای دیگری علیه ب اقامه می کند و از حکم دعوای قبلی به عنوان دلیلی برای اثبات ادعای خود در دعوای جدید استفاده می کند.

در این شرایط ب می تواند نسبت به حکمی که سابقا بر علیه او صادر شده و حالا در دعوای جدید الف از آن به عنوان دلیل استفاده می کند، درخواست اعاده دادرسی کند. به این نوع درخواست، اعاده دادرسی طاری گفته می شود. مرجع ارائه درخواست اعاده دادرسی طاری همان دادگاهی است که حکم قبلی در آن به عنوان دلیل ارائه شده است. بعد از مطرح کردن درخواست اعاده دادرسی طاری باید ظرف مدت 3 روز دادخواست اعاده دادرسی را به همین دادگاه داد.

وکیل اعاده دادرسی:

مشخص است که فرآیند اعاده دادرسی یک فرآیند دشوار و حساس نسبت به سایر روشهای اعتراض است و افرادی که می خواهند در این مرحله اعتراضی را ثبت کنند باید به خوبی درک کرده باشند که اصلا اعاده دادرسی دقیقا به چه کار ما می آید و از جهاتی که قانون در نظر گرفته است تفسیر درستی داشته باشند اگر نه امکان شکست خوردن در این مرحله و رد درخواست اعاده دادرسی کم نیست !

به همین دلیل توصیه می شود با مراجعه به یک وکیل اعاده دادرسی از ضربات احتمالی به پرونده خودتان جلوگیری کنید و با اعتماد به یک وکیل اعاده دادرسی به فرایند رسیدگی کمک کنید.

 

مطالعه بیشتر :

• اعاده دادرسی چیست ؟
• اعاده دادرسی کیفری چیست؟
• اعتراض به رأی اعاده دادرسی چگونه صورت می گیرد ؟
• آیا اعاده دادرسی مانع اجرای حکم می شود؟
• رد درخواست اعاده دادرسی یعنی چه ؟