بررسی عدم تمکین | موانع مشروع

عدم تمکین زن

پس از اینکه زن و مرد به نکاح یکدیگر درآمدند، نسبت به انجام تکالیف شرعی و قانونی زناشویی خود موظف خواهند شد. با وجود اینکه انجام این مسئولیت ها، قبل از هر چیز به تفاهم میان زوجین ارتباط دارد، اما در برخی موارد لازم است تا این وظایف مورد تاکید و نظارت قانون قرار گیرد و تبعات و عواقبی به منظور عدم انجام آن تعریف شود. عدم تمکین یکی از همین موارد به شمار می آید.

مطابق با قانون مدنی، اصطلاح تمکین برای وظایف مشترک زن و شوهر مورد استفاده قرار می گیرد.

به طور کلی تمکین به انواع مختلفی تقسیم می شود که در صورت نادیده گرفتن هر یک و بی اعتنایی به آن، برای زن و شوهر تبعات قانونی بسیاری در نظر گرفته شده است.

به همین دلیل در این مقاله سعی شده است، تا ضمن ارائه تعریف مشخصی از تمکین، به آثار و پیامدهای عدم تمکین توسط زوجین پرداخته و به کلیه سوالات شما در اینباره پاسخ دهیم.

تمکین به چه معناست؟

معنای لغوی تمکین الزام می باشد. به این معنا که پس از جاری شدن صیغه عقد میان زوجین، هریک از آنها ملزم به انجام تکالیف قانونی و شرعی زناشویی خود خواهند شد.  مهم ترین این وظایف تمکین می باشد.

تعریف تمکین در قانون مدنی

با استناد به قانون مدنی: به محض اینکه نکاح به شکل درست انجام شد روابط زوجیت بین زن و مرد موجود، و حقوق و تکالیف هر یک در مقابل دیگری برقرار خواهد شد.

به طور کلی، اصطلاح تمکین بیشتر برای زنان مورد استفاده قرار می گیرد. به طوریکه زن ملزم به انجام تکالیفی نسبت به مرد خواهد بود. اما تمکین در رابطه با مردان نیز صادق است و آنها نیز نسبت به همسر خود دارای وظایفی می باشند به این معنا که علاوه بر اینکه زن می بایست از شوهر خود تمکین نماید، شوهر نیز ملزم به انجام روابط زناشویی است.

انواع تمکین کدام است؟

براساس قانون، تمکین از دو نوع تمکین عام و خاص تشکیل شده است. تمکین عام به این مساله اشاره دارد که زن می بایست پیرامون مسائل خانوادگی از شوهر خود پیروی کند. تمکین خاص نیز به اطاعت از همسر در روابط زناشویی مربوط می شود.

به طورکلی مسئولیت تمکین، برای هر دو نفر زن و شوهر تعریف شده است و در صورتی که هر یک، نسبت به انجام آن کوتاهی نمایند، آثار و نتایج جبران ناپذیری برای آنها به همراه خواهد داشت.

مصادیق انواع تمکین اعم از خاص و عام در لیست زیر آورده شده است:

• در صورتی که زوجه بدون داشتن دلیل شرعی از نزدیکی با مرد امتناع کند.
• زن از دستورات مرد به عنوان ریاست خانواده، سرپیچی کند.
• عدم همکاری با مرد در تربیت فرزندان.
• ترک کردن منزلی که مرد برای او در نظر گرفته است.
• اشتغال زن، به مشاغلی که با منافع مصالح خانواده در تضاد باشد.

عدم تمکین یا نشوز به چه معناست؟

همانطور که تاکید شد، زوجین نسبت به انجام وظایف زناشویی خود مسئول می باشند.  بنابراین خودداری از انجام این تکالیف، به معنای عدم تمکین خواهد بود. نشوز نیز به معنای عدم تمکین یا سرباز زدن هر یک از زوجین از وظایف و تکالیف خود است.

آثار و پیامد های نشوز

اکنون که با معنای نشوز یا همان عدم تمکین آشنا شدیم، می بایست به این پرسش پاسخ دهیم که نشوز چه آثار و عواقبی برای زوجین به همراه خواهد داشت؟

این آثار و نتایج عبارتند از: محروم شدن زن از حقوقی همچون نفقه، طلاق و گرفتن اجازه ازدواج دوباره برای مرد از طرف دادگاه.

همچنین اگر مرد از انجام وظایف زناشویی خود خودداری کند، زن مجاز می باشد تا چنانچه ادامه زندگی برای او مقدور نباشد و یا شرایط عسر و حرج برای او پیش بیاید، دادخواست طلاق بدهد.

در نظر داشته باشید پیامدهای ذکر شده در بالا، تنها در صورت انجام روند قانونی و اثبات آن در دادگاه امکان پذیر خواهد بود.

بنابراین ادعای عدم تمکین می بایست اثبات شود. برای این اقدام نیز لازم است تا مرد در ابتدا دادخواست خود را به دادگاه خانواده ارائه داده و در صورت قبول آن، مرد مجاز می باشد تا با استفاده از حق تمکین و قوانین الزام به تمکین، نفقه زن را پرداخت نکند.

عدم تمکین زن در چه مواردی مجاز می‌باشد؟

زن در شرایطی ملزم به تمکین از شوهر می باشد که این تمکین برای او ضرری نداشته باشد. به این معنا که در قانون مواردی تعریف شده است که زن حق دارد بدون اینکه پیامدی برای او داشته باشد، از شوهرش تمکین نکند. از جمله این موارد می توان به مواقعی اشاره کرد که تمکین از مرد برای زن دارای ضرر و زیان مالی، جانی یا حیثیتی باشد.

یکی دیگر از این موارد نیز عدم تمکین به دلیل پرداخت نکردن مهریه توسط مرد است.  در این شرایط زن می تواند تا زمانی که مرد مهریه اش را پرداخت نکرده باشد، از حق حبس خود استفاده نموده و تمکین نکند.

از دیگر شرایطی که زن می تواند به صورت شرعی از تمکین مرد امتناع کند و دیگر زن ناشزه به حساب نیاید و حق دریافت نفقه را از دست ندهد، می توان به موارد زیر اشاره کرد:

شرایطی که پزشک برقراری رابطه جنسی را برای زن ممنوع کرده باشد، یا در صورتیکه مرد بیماری مقاربتی داشته باشد، خارج شدن زن از خانه برای او ضرورت داشته باشد و در نهایت ماندن در خانه شوهر برای او ضرر مالی یا جانی به همراه داشته باشد.

در نظر داشته باشید، آثار و پیامدهای عدم تمکین خاص و عام زن یکسان است. بنابراین در صورتی که زن بدون داشتن عذر موجهی نسبت به تمکین بی اعتنا باشد، از حق نفقه نیز محروم خواهد شد. همچنین یکی از عوامل اصلی که مرد با اثبات آن می تواند دادخواست طلاق مورد قبول دادگاه دهد عسر و حرج زن می باشد.

به طور متقابل در صورتی که شرایط نشوز مرد اثبات شود، زن می تواند به دلیل عسر و حرج نسبت به دادخواست طلاق اقدام نماید.

عدم تمکین زن به چه معنا است؟

همانطور که در سرفصل های پیشین اشاره شد، تمکین یک وظیفه متفابل زناشویی است که با جاری شدن عقد نکاح، بر دوش زوجین قرار خواهد گرفت. بنابراین خودداری و عمل نکردن به این وظایف، می تواند آثار و پیامدهای زیادی از جمله طلاق زوجین را به دنبال داشته باشد.

عدم تمکین یا نشوز، به عمل نکردن به تکالیف زناشویی مربوط می شود و به دنبال آن زن، ناشزه نامیده می شود. البته که نشوز تنها به زن اختصاص ندارد و مرد نیز در صورت عمل نکردن به وظایف زناشویی خود، ناشز محسوب می شود.

نخستین پیامد عدم تمکین زن، از دست دادن حق نفقه می باشد. بنابراین تا هنگامی که که زن از شوهرش تمکین نکند، مرد حق دارد از پرداخت نفقه خودداری کند.

در این شرایط مرد می تواند با مراجعه به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک  قضایی، نسبت به ارائه دادخواست الزام به تمکین زن اقدام نموده و پس از حضور در دادگاه، و اثبات ادعای عدم تمکین، از دادگاه اجازه ازدواج دوباره بگیرد. همچنین می تواند با پرداخت مهریه به زن، از او جدا شود.

مجازات عدم تمکین زن

به طور کلی مجازات قانونی، فقط در شرایطی قابل اعمال است که در آن عمل جرم محسوب شود. اما عدم تمکین زن، جرم به حساب نمی آید. بنابراین مجازاتی نیز نخواهد داشت.  به همین ترتیب بهتر است به جای واژه مجارات از آثار و نتایج حقوقی عدم تمکین زن استفاده شود.

در این بخش از مقاله قصد داریم تا به مهم ترین پیامدهای حقوقی عدم تمکین زن بپردازیم.

• در صورتی که زن بدون دلیل موجه و مشروع از تمکین امتناع کند، نخستین پیامد برای او محروم شدن از حق دریافت نفقه خواهد بود.
• در صورت اثبات عدم تمکین، زن از حقوق مالی پس از طلاق مثل: تنصیف اموال و دارایی های مرد محروم خواهد شد.
• مرد مجاز می باشد تا با گذشت مدت زمان عدم تمکین زن، با حضور در دادگاه نسبت به دریافت حکم ازدواج مجدد اقدام نماید.

عدم تمکین مرد به چه صورت است؟

مرد نیز می بایست در قبال همسر خود نسبت به انجام وظایف و تکالیفش متعهد باشد. این وظایف شامل: وظایف زناشویی و حسن معاشرت با اوست.

به طور متقابل در صورتی که زن نیز تمکین نماید اما مرد به او نفقه ای پرداخت نکند، زن مجاز می باشد تا از او شکایت کیفری نماید. در این شرایط دادگاه مرد را به حبس از شش ماه تا دو سال محکوم خواهد کرد.

با استناد به نص ماده 53 قانون حمایت از خانواده در این مورد : “در صورتیکه مرد با داشتن استطاعت مالی، نفقه زن خود را قبال تمکین پرداخت نکند یا از تادیه نفقه سایر اشخاص واجب ‌النفقه خودداری کند به حبس تعزیری درجه شش محکوم خواهد شد.”

همچنین در شرایطی که عدم حسن معاشرت با زن به صورتی باشد که دیگر ادامه زندگی برای او قابل تحمل نباشد، زن می تواند با استناد به همین موضوع، دادخواست حکم طلاق عسر و حرج  را دریافت نماید.

مطالب مفید جهت مطالعه بیشتر:

ازدواج سفید

باطل کردن صیغه محرمیت

صیغه نامه محضری

نکاح منقطع

نکاح شغار

نکاح متطعه

 

نتیجه گیری

همانطور که اشاره شد در یک دسته بندی تمکین به دو نوع خاص و عام تقسیم می شود. به طوریکه تمکین خاص به برقراری رابطه زناشویی و تمکین عام به حسن معاشرت مرتبط است. در مقابل تمکین، نشوز یا همان عدم تمکین، قرار گرفته است که به معنای خودداری زوجین از انجام تکالیف زناشویی است.

امتناع از تمکین برای زوجین آثار و پیامدهایی به همراه خواهد داشت که در مقاله به تفصیل توضیح داده شد. اثبات عدم تمکین زن او را از حقوق مالی قبل و بعد از طلاق محروم خواهد کرد. بنابراین توصیه می شود برای رسیدگی به مواردی از این دست و انجام روند قانونی طلاق از مشاوره یک وکیل خانواده استفاده نمایید.

گروه وکلای عدل ایرانیان آماده است تا به کلیه سوالات شما پیرامون عدم تمکین توسط مشاوره حقوقی حضوری و یا مشاوره حقوقی آنلاین پاسخ داده و تا رسیدن به نتیجه مطلوب شما را همراهی نماید.