ازدواج صوری احکام و مجازات

ازدواج صوری و ماهیت آن

ازدواج صوری در اصطلاح حقوقی به ازدواجی گفته می شود که به صورت غیر واقعی انجام می شود یعنی زن و مردی که تصمیم به این نوع ازدواج می گیرند در واقع هیچ گونه قصد باطنی برای تشکیل یک زندگی مشترک ندارند بلکه به عللی دیگر که بیشتر برطرف کردن نیاز شخصی و منفعت طلبی بوده تن به این ازدواج داده اند.

بگذارید کمی بحث را با یک مثال ساده تر کنیم فرض کنید برای مهاجرت کردن به یک کشور خارجی یکی از شرایط مهاجرت آن باشد که زوجین متاهل باشند و رابطه زوجیت فی مابین آنها برقرار باشد.

در اینجا زن و مردی که تصمیم دارند به آن کشور مهاجرت کنند تصمیم می گیرند بدون آنکه قصدی به ازدواج داشته باشند برای آنکه فقط بتوانند به هدف خود که مهاجرت است برسند تن به ازدواجی بدهند که غیر واقعی است و قانون را دور بزنند و ادعا کنند که متاهل هستند. از نظر قانونی و شرعی این ازدواج باطل است چرا که طرفین عقد، قصد و نیت واقعی را از تشکیل این ازدواج نداشته اند.

چرا افراد تن به ازدواج صوری می دهند؟

این امر ممکن است علل متعددی را داشته باشند اما مهم ترین عواملی که افراد را سوق به این ازدواج داده می تواند یکی از موارد ذیل باشد:

• ازدواج به قصد گرفتن ویزای یک کشور خارجی
• ازدواج به قصد مهاجرت به کشوری که شرط اقامت را متاهل بودن و وجود رابطه زوجیت می داند
• ازدواج به قصد برخوردار شدن از وام ازدواج
• ازدواج به علل فرار از مشکلات خانوادگی
• ازدواج برای برخوردار شدن از خدمات مالی
• ازدواج برای دریافت منافع تامین اجتماعی
• ازدواج به علل خروج از کشور و سایر موارد دیگر

لپ کلام اینکه هدف از ازدواج صوری هر هدفی به غیر از تشکیل خانواده و فرزندآوری است و افراد هیچ گاه از روی عشق و علاقه تن به این نوع ازدواج نمی دهند بلکه فقط من باب رسیدن به مقاصد و منافع شخصی و مادی خود که می تواند یکی از عوامل بالا باشد حاضر می شوند به صورت صوری ازدواج کنند.

سه طلاقه شدن و ازدواج صوری:

یکی از بارزترین ازدواج های صوری که به وفور در ایران دیده می شود در بحث سه طلاقه شدن زن است؛ یعنی زمانی که زنی سه مرتبه توسط همسرش طلاق داده می شود از نظر قانون دیگر نمی تواند با همسرش ازدواج کند مگر با مردی جدید که در اصطلاح حقوقی محلل نامیده می شود ازدواج کند و سپس طلاق بگیرد.

در اینجا این مانع گرفته شده و زن می تواند مجددا به عقد شوهر قبلی برآید که زوجه در این شرایط ترجیح می دهد برای آنکه قانون را دور بزند تن به ازدوج صوری با مردی بدهد تا این مانع را بردارد.

تبعات و مشکلات ناشی از ازدواج صوری:

الف) این ازدواج از آنجایی که هیچ تعهدی را برای زوجین به وجود نمی آورد ممکن است در آینده مشکلاتی را برای هر یک از زن و مرد مخصوصا زن داشته باشد چرا که قرار نیست تا مادام العمر این عمل و رفتار که نوعی دور زدن قانون به منظور رسیدن به اهداف و منفعت بوده از دید قانون مخفی بماند و به افراد این اجازه داده شود که بتوانند قانون را دور بزنند بالاخره این مساله افشا می شود و افراد را از مزایا و منفعتی که به واسطه ازدواج صوری به دست آورده اند برای همیشه محروم می سازد و آنها را به علت سودجویی که انجام داده اند گرفتار پرداخت جریمه نقدی و مجازات حبس می کند.

ب) از مشکلات دیگر ازدواج صوری، نداشتن قصد باطنی از برقراری رابطه زوجیت و فرزند آوری است چرا که زن و مردی که تن به چنین ازدواجی می دهند می خواهند که به اهداف و منفعت خود برسند و دیگر خود را در مقابل یکدیگر متعهد نمی دانند. مثلا در این نوع ازدواج، زوج هرگز خود را ملزم به آن نمی داند که حقوق مالی زوجه را بپردازد چرا که در واقع هرگز عقدی تحقق نیافته و صرفا به صورت دروغین و غیر واقعی زن و مرد به عقد یکدیگر درآمده اند پس در اینجا این زوجه است که محتمل ضرر و زیان مادی و روحی گردیده است.

حکم شرعی و قانونی ازدواج شرعی:

زن و مردی که تصمیم به ازدواج صوری می گیرند هیچ گاه هدف اصلی آنها تشکیل زندگی مشترک و فرزندآوری نیست و تنها می خواهند استفاده ابزاری از این ازدواج صوری داشته باشند تا بتوانند به قصد و منفعت خود برسند پس در اینجا هیچ گاه قرار نیست ازدواج صحیح به وقوع بپیوندد و تنها قرار است قانون دور زده شود.

علت آن است که در این نوع ازدواج هرگز قصد باطنی طرفین نکاح نبوده و ما مصداق یک ازدواج صحیح را نداریم پس از دید شرع و قانون ماهیت این عقد باطل است و انگاری ازدواج و وصلتی فی مابین زن و مرد انجام نشده است و آنها به یکدیگر نامحرم هستند چرا که علقه زوجیت غیر واقعی است و اگر بین زن و مرد رابطه زناشویی برقرار شود رابطه آنها در حکم زنا و رابطه نامشروع بوده و آثار و مجازات زنا در خصوص آنها اجرا می شود و  فرزندی که از این رابطه متولد شده نامشروع و زنا زاده است.

علل بطلان عقد نکاح صوری

• نداشتن قصد و رضایت باطنی:

ماده 1062 قانون مدنی بیان می دارد زمانی عقد نکاح فی مابین زوجین برقرار است که آنها از ایجاد آن قصد باطنی که برقراری رابطه زوجیت است را داشته باشند و با الفاظی که دلالت بر قصد ازدواج زوجین داشته جاری گردد اما در ازدواج صوری زن و مردی که تصمیم به این نوع ازدواج می گیرند این قصد را ندارند و تنها دارند تظاهر می کنند که قصد باطنی دارند این نداشتن قصد باطنی موجب ابطال عقد نکاح گردیده است.

• نامشروع بودن جهت ازدواج:

در یک ازدواج صحیح یک زن و مرد به منظور یک هدف تعیین شده که تشکیل رابطه زوجیت است تن به ازدواج می دهند اما در ازدواج صوری هرگز طرفین یا یکی از آنها هیچ گونه قصدی از برقراری عقد نکاح ندارد و در کل از این رابطه سوء نیت و منفعت طلبی دارد که در اینجا این نامشروع بودن هدف، موجب بطلان ازدواج صوری می باشد.

آیا ازدواج صوری جرم است؟

قانون گذار هر چند نص صریحی را در رابطه با اینکه ازدواج صوری جرم است یا نه در هیچ جای قانون نداشته و ماهیت عمل را جرم ندانسته است پس نمی توانیم دو نفری که تن به این نوع ازدواج برای رسیدن به منفعت شخصی خود می دهند مجرم دانست و برای آنها مجازات تعیین کرد.

اما بایستی بدانیم چنانچه زن و مردی بعد از ازدواج صوری و غیر واقعی خود رابطه زناشویی برقرار کنند ممکن است تحت عناوین مجرمانه زنا یا رابطه نامشروع به مجازات محکوم شوند و چنانچه فرزندی از این ازدواج غیر واقعی حاصل گردد نامشروع محسوب می شود مگر آنکه طرفین عقد به صوری بودن ازدواج آگاه نباشند که در اینجا در صورت برقراری رابطه زناشویی جرم زنا تحقق نیافته است.

آیا آثار حقوقی نکاح در ازدواج صوری بار می شود؟

از آنجایی که ازدواج صوری، شرایط یک ازدواج صحیح را ندارد و طرفین از انعقاد این عقد قصد و رضایت باطنی را ندارند و به صورت صوری و غیر واقعی تنها آن را فی مابین خود منعقد کرده اند پس آثار حقوقی عقد صحیح که در برگیرنده آثار مالی و غیر مالی ازدواج است بر این ازدواج بار نشده و زوجه مستحق دریافت حقوق مالی از جمله دریافت مهریه، نفقه، اجرت المثل و سایر حقوق نخواهد بود.

هرچند این ازدواج صورری به ثبت رسیده است اما تعهد عاطفی برای زوجین به وجود نیاورده است و بدین خاطر مردی که به صورت صوری زنی را به عقد خود درآورده هیچ گاه خود را ملزم به آن نمی داند که حقوق مالی زنی که رابطه واقعی بین آنها برقرار نیست را پرداخت کند به بیان دیگر این ازدواج صوری یک ازدواج غیر واقعی بوده که هرگز آثار حقوقی یک ازدواج صحیح  بر آن بار نمی شود.

تفاوت ازدواج صوری با ازدواج سفید:

در این نوع ازدواج هرچند طرفین قصد واقعی از برقراری رابطه زوجیت ندارند اما ازدواج آنها به صورت صوری به ثبت رسمی می رسد و زن و مرد را در ظاهر برابر یکدیگر متعهد می سازد اما در ازدواج سفید هرگز این رابطه قرار نیست فاش شود و در قالب یک تعهد کتبی برای زوجین به وجود بیاید و قرار است افرادی که تن به این ازدواج می دهند برای آنکه گرفتار قانون نشوند رابطه نامشروع خود را برای همیشه مخفی نگه دارند.

مطالب مفید دیگر

وکیل طلاق توافقی

وکیل مهریه

وکیل خانواده

وکیل خانم برای طلاق

نتیجه گیری:

ازدواج صوری ازدواجی است که قرار است به صورت غیر واقعی بین مرد و زنی منعقد شود که هیچ گاه از ازدواج خود قصد واقعی ندارند و تنها برای آنکه بتوانند به قصد و نیت خود که می تواند مهاجرت، اخذ ویزا، گرفتن اقامت یک کشور باشد برسند تن به انعقاد این ازدواج می دهند.

این ازدواج از نظر حقوقی و شرعی صحیح نبوده چرا که زوجین قصد باطنی اولیه را ندارند و دارند به صورت دروغین و غیر واقعی این ازدواج را فی مابین خود منعقد می سازند و با دور زدن قانون ادعا می کنند که با یکدیگر زن و شوهر واقعی هستند.