نحله چیست و چگونه به زن تعلق می گیرد؟

نحله چیست؟

 این واژه شاید کمی ناشناخته باشد و بسیاری از زوج ها ممکن است آن را به عنوان یک حق مالی برای زوجه ندانند در حالی که در کنار تمامی حقوق مالی از جمله مهریه، نفقه، اجرت المثل، نحله هم یک پشتوانه مالی برای زوجه ای است که می تواند آن را از همسرش تقاضا کند؛

البته قانون گذار تعلق گرفتن این حق را زمانی برای زن در نظر می گیرد که می خواهد به رابطه زناشویی خود با زوج پایان بدهد.

مبنای قانونی نحله

بگذارید مصداق قانونی این حق مالی را با هم مورد بررسی قرار بدهیم:

قانون گذار در تبصره 6 قانون اصلاح مقررات مربوط به طلاق بیان می دارد که پس از طلاق، در صورت درخواست زوجه مبنی بر مطالبه حق الزحمه کارهایی که شرعا به عهده وی نبوده است و به دستور زوج و یا عدم قصد تبرع انجام داده باشد و بر دادگاه ثابت شود حسب مورد به زوجه اجرت المثل و یا نحله تعلق می گیرد.

تفسیر ساده تر نحله

برخلاف حق مهریه و نفقه که حق قانونی زوجه است و در هر شرایطی بایستی به زن پرداخت شود گاهی اوقات که البته در رابطه با زن های ایرانی خیلی این امر به ندرت دیده می شود و زن همیشه از دل و جان برای همسرش مایه می گذارد و هیچ وقت قرار نیست در ازای کارهایی که در منزل زوج انجام می دهد اجرتی را دریافت کند؛

اما در بعضی از شرایط زوجه ادعا می کند که اگر اقدام به انجام کاری کرده که به تقاضای زوج بوده و شرعا وظیفه ای به انجام آن نداشته و حالا می خواهد در ازایش حق الزحمه خود را بگیرد داستان دیگری است و زوج بایستی در صورت اثبات ادعای زن آن را به او بپردازد.

در چه شرایطی به زوجه نحله تعلق می گیرد؟

در اینجا ما با دو واژه اجرت المثل و نحله روبه رو می شویم :

در صورت اثبات ادعای زوجه بر اینکه از انجام کارهای منزل قصد تبرع نداشته است به او اجرت المثل پرداخت می شود اما اگر به زوجه ما اجرت المثل تعلق نگرفت با توجه به سنوات زندگی مشترک و نوع کارهایی که زوجه در خانه شوهر انجام داده و وسع مالی زوج ( میزان دارایی و درآمد مرد) دادگاه مبلغی را از باب بخشش نحله برای زوجه تعیین می نماید.

شرایط دریافت نحله

دو اصل مهم

 زوجه در طی زندگی مشترک برخلاف سایر حقوق مالیش نمی تواند خواستار دریافت نحله باشد.

در صورتی که زوجه درخواست دهنده طلاق باشد و طلاقش از علل موجه که به او حق طلاق را می دهد باشد نمی تواند خواستار دریافت نحله باشد.

1.زوج درخواست دهنده برای اجرای طلاق از دادگاه باشد.

تنها در فرضی که زوج بخواهد همسرش را طلاق بدهد زن می تواند با صادر شدن گواهی عدم سازش (تاییدیه مبنی بر اینکه زوج و زوجه با هم سازشی ندارند که از سوی دادگاه صادر می شود)، تقاضای دریافت نحله را داشته باشد.

2.تقاضای زوج به طلاق دادن زوجه علل موجهی نداشته باشد چرا که اگر علت طلاق، تخلف زوجه از انجام دادن وظایف زناشویی و سو اخلاق و رفتارش باشد به او نحله تعلق نمی گیرد.

3.شما به عنوان زوجه نمی توانید در صورت دریافت اجرت المثل از زوج نحله هم بخواهید.

نحله زمانی به زوجه تعلق می گیرد که به او اجرت المثل تعلق نگیرد و او نتواند اثبات کند شرط لازمه برای دریافت اجرت المثل را دارد. در اینجا دادگاه او را مستحق دریافت نحله می داند.

4.زوجه برای دریافت نحله برخلاف اجرت المثل نیاز نیست که قصد عدم تبرع خود را از انجام وظایف به دادگاه اثبات کند به بیان دیگر در رابطه با دریافت اجرت المثل زوجه ما بایستی به دادگاه اثبات کند که انجام امور منزل را به قصد دریافت اجرت انجام داده است نه به صورت مجانی.

5.تعیین کننده میزان نحله برخلاف اجرت المثل، قاضی دادگاه است نه کارشناس رسمی دادگستری.

معیارهای قاضی برای تعیین میزان نحله

• سنوات زندگی مشترک ( مدت سال هایی که زوج و زوجه با یکدیگر زندگی مشترک داشته اند)
• نوع کارهایی که زوجه در خانه شوهر انجام داده است
• وضعیت توانایی و وسع مالی زوج برای پرداخت نحله ( که وابسته به شغل زوج و تمکن مالی او دارد)

الزام به پرداخت نحله

بار دیگر به تعریف اولیه برگردیم:

نحله مبلغی است که دادگاه از باب بخشش برای زوجه تعیین می کند و به موجب غنا و فقر مرد میزان آن را مشخص و در صورت اثبات شرایط و درخواست زوجه، مرد را در صورت رضایت ملزم به پرداخت می کند.

برخلاف پرداخت سایر حقوق مالی زوجه، دادگاه الزامی بر پرداخت نحله برای زوج در نظر نگرفته و تنها من باب یک هبه و بخشش و در شرایطی خاص او را مستحق دریافت این حق مالی دانسته است که شرایط لازمه را در بالاتر به صورت مفصل توضیح دادیم.

در رابطه با پرداخت اجرت المثل و حقوق مالی دیگر، هرگز صحبتی از بررسی وضعیت مالی زوج نشده است و اصلا ملاک عمل قاضی را، بر اینکه زوجه توانایی دارد یا نه قرار نداده است، اما در مورد نحله سه معیار را علاوه بر شروط لازمه برای تعیین نحله در نظر گرفته است و تعیین مبلغ را بر عهده قاضی گذاشته است.

پس اگر وضعیت مالی زوج به گونه ای بود که هرگز توانایی مالی به پرداخت این هبه را نداشت قاعدتا دادگاه میزان آن را با توجه به فقر و غنا او تعیین می کند و حتی ممکن است به تقاضای تقسیط و اعسار او نیز ترتیب اثر بدهد؛

اما توجه داشته باشید که میزان مبلغ آن حسب شرایط متغییر است و نمی توان از پیش میزان را تعیین نمود اما مقدار نحله از مبلغ اجرت المثل قاعدتا کمتر است.

مرجع صالح برای رسیدگی

قانون حمایت خانواده دریافت تمامی حقوق مالی زوجه از جمله مهریه، نفقه، اجرت المثل را در صلاحیت دادگاه خانواده دانسته است که می توان به کمک یک وکیل خانواده و با علم و دانش او زودتر این مراحل را طی کرد.

اما در رابطه با مطالبه نحله نص صریح نداشته است و از آنجایی که ماهیت آن شبیه اجرت المثل است دادگاه خانواده صلاحیت ذاتی برای رسیدگی به پرونده را داشته و زوجه ما می تواند حسب مورد در دادگاه اقامتگاه خود یا زوج دادخواستش را مطرح کند.

اما این نکته را فراموش نکنید که زمانی به دادخواست شما در دادگاه خانواده ترتیب اثر داده می شود که شما دادخواست طلاق خود را به دادگاه ارائه داده اید و هم اکنون می خواهید به همراه سایر حقوق مالی خود نحله را هم دریافت کنید.

دریافت نحله یا اجرت المثل

اینکه بخواهیم بین اجرت المثل و نحله از نظر برتری یکی را انتخاب کنیم باید گفت شما زوجه تعیین کننده اینکه کدام را از مرجع قضایی طلب کنید نخواهید بود و شما می توانید همزمانی که زوج اقدام به طرح دادخواست طلاق می دهد شما هم ضمن دادخواستی مطالبه اجرت المثل و نحله را بکنید که در اینجا دادگاه صادر کننده حکم تصمیم می گیرد که کدام یک از این حقوق به شما تعلق بگیرد.

اگر شما به عنوان زوجه شرایط دریافت اجرت المثل را داشته باشید اجرت المثل و در غیر این صورت بر حسب میزان درآمد زوج، نحله به شما تعلق می گیرد و دریافت اجرت المثل به خودی خود منتفی می گردد.

اگر زوج ما از طلاق دادن همسر خود پشیمان شود آیا نحله ساقط می گردد؟

برخلاف سایر حقوق مالی زوجه مانند مهریه، نفقه و حتی اجرت المثل ایام زوجیت که قانون گذار قبل از جاری شدن صیغه طلاق و قبول درخواست مرد پرداخت آن را به زوجه امری الزامی می داند و تا زمانی که زن نخواهد از حق مالی خود بگذارد زوج را مکلف به پرداخت آن دانسته است؛

در رابطه با نحله این الزام وجود ندارد و شرط اول تحقق گرفتن نحله به زوجه آن است که دادخواست طلاق داده شده باشد تا سایر شرایط مورد بررسی قرار بگیرد. پس اگر زوج ما، دیگر از خواسته خود بر طلاق همسرش صرف نظر کرد، قاعدتا الزامی به پرداخت نحله از جانب زوج وجود ندارد مگر آنکه زوجه درخواست خود را در دادگاه خانواده مطرح و راجع به آن حکم صادر شده باشد.

آیاشرط تصنیف دارایی، نفی کننده نحله است؟

در اینجا نظریه مشورتی وجود دارد که بیان می دارد در فرض وجود شرط تصنیف دارایی، الزام دادگاه به تعیین نحله منتفی است مگر آنکه به تشخیص دادگاه، زوجه مستحق دریافت نحله نیز باشد.

شرط تصنیف دارایی به شرطی گفته می شود که زن و مرد در ضمن عقد نکاح با توافق یکدیگر قبول می کنند که در صورت وقوع طلاق به درخواست زوج، او مکلف به پرداخت نصف دارایی که در ایام زوجیت خود به دست آورده است یا معادل به صورت بلاعوض به زوجه باشد که گفتیم وجود این شرط مانع بر دریافت نحله بوده مگر دادگاه تشخیص دهد که به زوجه با وجود این شرط نحله تعلق بگیرد.

نتیجه گیری:

نحله یکی دیگر از حقوق مالی زن است که قانون گذار در شرایطی او را مستحق دریافت این حق دانسته و مرد را ملزم به پرداختش به زن می کند که در این مقاله به صورت مفصل راجع به آن صحبت کردیم

تیم حقوقی گروه وکلای عدل ایرانیان با داشتن سابقه چندین ساله در امر وکالت به خصوص وکیل مهریه و وکیل طلاق این امکان را برای کاربران عزیز به وجود آورده تا بتوانند با تماس با شماره 02147783 مشکلات حقوقی و خانوادگی خود را در کوتاه ترین زمان ممکن با مشاوره گرفتن از وکلای زبده این مجموعه حل و فصل کنند.