وکالت بلاعزل و هرآنچه که باید درباره آن دانست

امروزه بسیاری از افراد برای انجام معاملات اموال منقول و غیرمنقول خود اقدام به معاملاتی در قالب وکالت بلاعزل می کنند، بدون آنکه از قوانین، مزایا، پیامدها و مشکلات احتمالی آن آگاهی داشته باشند؛ به همین دلیل در این مقاله به جرئیات و نکات کلیدی در این زمینه می پردازیم.

وکالت بلاعزل چیست؟

وکالت بلاعزل  به طور کلی به وکالتی گفته می شود که موکل دیگر حق عزل وکیل و فسخ وکالت را ندارد مگر آنکه در شرایط قرارداد ذکر شده باشد. به عبارت دیگر، عقد وکالت بلاعزل در ذیل ماده ۶۷۹ ق.م بیان شده است که مقرر می دارد: “موکل می تواند هر وقت بخواهد وکیل را عزل کند مگر اینکه وکالت وکیل یا عدم عزل وکیل در ضمن عقد لازمی شرط شده باشد.”

به موجب این ماده با اینکه عقد وکالت، جزء عقود جایز می باشد و موکل می تواند عقد را فسخ و وکیل را عزل نماید، اما هرگاه عقد وکالت یا عدم عزل وکیل در ضمن عقد لازمی مانند عقد بیع، صلح، نکاح و غیره شرط شود به تبع عقد اصلی که لازم بوده است؛ آن هم لازم می شود و دیگر حق فسخ و عزل وکیل وجود ندارد. به علاوه، وکالت بلاعزل با مرگ هر یک از طرفین یا استعفای وکیل یا عزل وکیل توسط موکل یا با جنون وکیل یا موکل پایان می‌یابد و از این حیث فرقی میان عقد وکالت بلاعزل یا عقد وکالت ساده وجود ندارد.

چگونگی عقد وکالت بلاعزل میان طرفین

وکالتنامه بلاعزل توسط دفاتر اسناد رسمی تنظیم و به رشته تحریر در می آید؛ همچنین برای عقد وکالت بلاعزل میان طرفین همراه داشتن کارت ملی و شناسنامه وکیل و موکل و رونوشت آنها ضروری است. در ادامه به نمونه هایی ازعباراتی که ممکن است در این نوع از وکالتنامه به چشم بخورد اشاره می کنیم:

• موکل ضمن عقد خارج لازم حق عزل وکیل را به مدت ۵۰ سال (کمتر یا بیشتر) از خود سلب و ساقط نمود.
• حسب الاظهار موکل ضمن عقد خارج و لازم که بین موکل و وکیل منعقد گردید موکل حق عزل وکیل را به مدت ۶۰ سال(کمتر یا بیشتر) از خود سلب و ساقط نمود.
• موکل ضمن عقد خارج لازم حق عزل وکیل را به طور کامل از خود سلب و ساقط نمود و غیره.

این عبارات و امثال آن وقتی در متن عقد وکالت آمده باشد؛ دال بر وکالت بلاعزل می کند و دیگر موکل نمی تواند وکیل خود را عزل یا وکالت را فسخ نماید.

وکالت بلاعزل چگونه فسخ می شود؟

وکالت بلاعزل اگرچه وکالت ساده نیست و جزء وکالت غیر قابل فسخ و پایدار به شمار می رود؛ ولی همان طور که پیش تر به آن اشاره شد از لحاظ ماهیتی، عقدی جایز است و همانند وکالت ساده با فوت یا جنون طرفین منفسخ و ازبین می رود و دیگر ارزش عملی ندارد و باطل می شود و اگر این وکالت چندین بار هم تفویض شده باشد باز هم ازبین می رود. با این حال استثنائاتی وجود دارد که باید با توجه به شرایط مورد بررسی قرار داد، به عنوان مثال اگر وکیل مالی را از موکل به موجب عقد بیع خریده باشد و از موکل (فروشنده) وکالت بلاعزل فروش گرفته باشد؛ در این حال اگر موکل بمیرد هر چند وکالت بلاعزل باطل و ازبین می رود، اما به منزله اسقاط حق وکیل (یعنی خریدار) نیست و مالکیت آن پابرجا است؛ چرا که قبلا طبق عقد بیع مالک مال بوده است و در این حال وراث موکل باید آن مال را به صورت رسمی به وکیل انتقال دهند.

بنابراین لازم است که مردم بعد از گرفتن وکالت بلاعزل فروش در مورد املاک یا خودرو، در عرصه وقت اقدام به انتقال قطعی و رسمی در دفاتر اسناد رسمی بدون حضور موکل (فروشنده) اقدام کنند؛ چرا که با فوت مثلا موکل (فروشنده) دیگر آن وکالت ارزشی ندارد و باید وراث متوفی جهت انتقال و امضاء سند رسمی اقدام کنند که این فرآیند وقت گیر و مشکلات عدیده ای را به وجود می آورد.

آیا داشتن وکالت بلاعزل به معنای مالکیت است؟

بعضی از افراد به صورت وکالتی از نوع بلاعزل معامله می کنند و بر این باورند که توسط آن به نامشان شده و مالکیت را بدست آورده اند؛در صورتی که این باور اشتباه و غلطی می باشد؛ زیرا وکالت بلاعزل صرفا به منزله آن است که وکیل نمایندگی از طرف موکل در انجام مورد وکالت دارد؛ و به منزله انتقال مورد وکالت نیست و هیچ کس نمی تواند با وکالت بلاعزل ادعای مالکیت کند مگر اینکه طبق عقودی مثل بیع یا صلح یا هبه به آن منتقل شده باشد.

لذا افراد در خرید و فروش اموال خود باید حتما در قالب عقد بیع معامله انجام دهند و مالکیت خود را ایجاد نمایند؛ چرا که اگر کسی به صورت وکالتی معامله نماید بدون اینکه عقد بیع تنظیم کرده باشند و آنگاه مثلا موکل فوت کند در این صورت همان طور که گفته شد وکالت از بین می رود و وکیل دیگربا این وکالت نمی تواند اثبات مالکیت کند و یا اثبات مالکیت آن دشوار می شود مگر آنکه وکیل با دلایل و مستنداتی مالکیت خود را اثبات نماید.

آیا موکل در وکالت بلاعزل می تواند خود به تنهایی مورد وکالت را انجام دهد؟

سوالی که در مورد وکالت بلاعزل به ذهن می آید و آن اینکه آیا موکل در این نوع وکالت می تواند خودش مورد وکالت را انجام دهد؛ به عبارت دیگراگر مورد وکالت به عنوان مثال فروش یک باب خانه باشد؛ موکل با اینکه حق عزل وکیل را از خود سلب کرده، می تواند خود اقدام به فروش نماید یا خیر؟ در پاسخ باید گفت که وکالت بلاعزل با انجام مورد وکالت دو مقوله مجزا و جداگانه است و انجام مورد وکالت در وکالت بلاعزل توسط خود موکل منع قانونی ندارد و موکل می تواند همان کاری را که به دیگری وکالت داده خودش آن را انجام دهد و در این صورت عقد وکالت منفسخ می شود. با این حال باید توجه داشت اگر موکل ضمن عقد خارج لازم انجام مورد وکالت را از خود سلب و ساقط کرده باشد در این صورت موکل هم حق عزل وکیل را ساقط نموده و هم حق انجام مورد وکالت را نخواهد داشت.

همچنین اگر موکل مال منقول یا غیرمنقول خود را به وکیل در قالب عقد بیع فروخته باشد و آنگاه موکل به وکیل وکالت بلاعزل فروش داده باشد؛ در این صورت هم موکل حق انجام مورد وکالت را ندارد، زیرا مالکیت از ید موکل خارج گردیده و انجام مورد وکالت توسط موکل به عنوان جرم و فروش مال غیر محسوب می شود. لذا لازم است افراد نسبت به اموال خود (اعم از ملک یا اتومبیل) یا اقدام به انتقال سند رسمی نمایند یا اگر به خاطر موانع و مشکلاتی نمی توانند انتقال رسمی دهند حتما قبل از تنظیم وکالت بلاعزل فروش، مبایع نامه (بیع عادی) تنظیم کنند و در فرصت مناسب توسط وکالت فروش بلاعزل بدون حضور موکل انتقال رسمی دهند. همچنین پیشنهاد می شود که در تنظیم وکالت بلاعزل فروش ملک یا اتومبیل که قبلا توسط موکل فروخته شده، شرط “موکل ضمن عقد خارج لازم، انجام مورد وکالت را از خود سلب و ساقط نمود” را قید نمایند.

درپایان یاد آور می شویم که اگرچه وکالت بلاعزل در بیشتر موارد اهداف طرفین قرارداد را تامین می کند و دارای محاسن و امتیازاتی می باشد؛ ولی در برخی موارد افراد تنها به دلیل عدم دانش کافی و اطلاعات لازم در این زمینه با  پیامدها و مشکلات گاها غیر قابل جبرانی رو به رو  شده و با امضاء یک وکالت نامه رسمی بلاعزل ناخواسته تمام دارایی و اموال خود را ازدست می دهند. بنابراین توصیه می شود در دادن وکالت بلاعزل به فرد یا افراد دقت لازم را داشته باشید تا در آینده دچار مشکل نشوید. چرا که بعضی از افراد از طریق همین وکالت اقدام به کلاهبرداری می نمایند. بعلاوه پیشنهاد می شود وکالت بلاعزل در امور جزئی داده شود نه کلی، همچنین در این وکالت قبل از هر گونه امضا مورد وکالت توسط طرفین با دقت مطالعه و ملاحظه گردد تا ازمشکلات بعدی پیشگیری شود.

 

گروه وکلای عدل ایرانیان با سابقه درخشان و پرونده های موفق طی سال های اخیر آماده بررسی پرونده های قضایی و مشاوره های تخصصی در حوزه های مختلف از جمله دعاوی حقوقی می باشد. با اعتماد به وکلای پایه یک دادگستری این موسسه می توانید از استیفای کامل حقوق قانونی خود اطمینان خاطر داشته باشید.

 

مطالب مرتبط:

وکیل متخصص چک

سفته و هر آنچه که باید درباره آن دانست