ازدواج غیر حضوری | احکام و شرایط

ازدواج غیر حضوری

این نوع ازدواج را قانون گذار تعریف نکرده و راجع به باطل بودن آن هم نص صریحی ندارد اما این ازدواج به چه معنی است؟ منظور از این ازدواج جاری کردن عقد نکاحی است که طرفین آن که زوج و زوجه هستند از ایجاد آن قصد و رضایت باطنی داشته و تنها قرار است عقد را بدون حضور یکدیگر برقرار کنند و به وسیله یکی از ابزارهای ارتباطی از قبیل تلفن، اینترنت آن را منعقد کنند.

اما در رابطه با حکم صحیح بودن چنین ازدواجی ما در شرع هیچ مستندی نداریم چرا که در گذشته این نوع ازدواج هرگز مصداق نداشته است اما از مواد قانونی و منابع معتبر فقهی می توان بلامانع بودن این نوع از ازدواج را یافت و آن را واجد اثر حقوقی دانست.

نحوه انعقاد ازدواج غیر حضوری

همان گونه که بیان شد نحوه انعقاد این عقد بدین گونه است که یکی از زوجین حضور فیزیکی در مجلس اجرای عقد نداشته و قرار است ایجاب و یا قبولی خود را به وسیله یکی از ابزارهای ارتباطی از قبیل تلفن اینترنت بیان کند این نحوه برگزاری هر چند به صورت غیر حضوری بوده و به صحت عقد نکاح لطمه نزده اما برای صحت و واجد اثر بودن عقد نیاز است که به ثبت در دفاتر ازدواج و طلاق برسد و شخصی که غایب بوده به طریقی به کسی اعلام وکالت بدهد تا ترتیبات لازمه را جهت ثبت ازدواج غیر حضوری انجام بدهد.

آیا ازدواج غیر حضوری صحیح است؟

ماده 1062 قانون مدنی عقد نکاح را زمانی صحیح می داند که زوجین با ایجاب و قبولی که صریحا دلالت بر انعقاد عقد نکاح دارد آن را جاری کنند نص صریح این ماده صرف قصد و نیت باطنی متعاملین عقد را برای جاری شدن عقد کافی می داند.

پس مطابق این نص، عدم حضور هر یک از طرفین عقد در مجلس عقد قاعدتا نباید به صحت عقد لطمه ای وارد سازد به بیان دیگر ماهیت این نوع ازدواج صحیح بوده و آثار حقوقی عقد که برخورداری زوجه از حقوق مالی و غیر مالی است بر آن بار می شود.

شرایط صحت ازدواج غیر حضوری:

هرچند قانون گذار این نوع ازدواج را باطل ندانسته و به آن اعتبار قانونی داده است اما نیاز است که شرایط صحت عقد نکاح به کلی در رابطه با ازدواج غیر حضوری رعایت گردد تا به صحت عقد نکاح لطمه وارد نشود. این شرایط همان است که در رابطه با عقد نکاح دائم یا موقت حضوری قانون گذار بیان داشته است:

• قصد و رضایت طرفین عقد( یعنی زوج و زوجه هر دو بر اینکه عقد نکاح فی مابین آنها قرار است به صورت غیر حضوری منعقد گردد ) رضایت داشته باشند.
• اهلیت طرفین عقد ( یعنی طرفین عقد عاقل و بالغ و رشید باشند).
• معلوم بودن موضوع و جهت عقد ( یعنی زوجین قصدشان از انعقاد عقد که تشکیل زندگی زناشویی و فرزند آوری بوده معلوم و مشخص باشد و قصد باطنی از انجام این کار داشته باشند).

آیا عدم رعایت تشریفات نکاح از جمله( عدم ثبت نکاح  به صحت عقد غیر حضوری لطمه می زند؟

برای انعقاد عقد نکاح نیاز است که تشریفاتی رعایت شود تا عقد نکاح صحیح باشد این تشریفات شکلی عبارت است از، ثبت شدن نکاح در دفاتر ازدواج و طلاق و امضا کردن سند ازدواج توسط زوج و زوجه که دلالت بر آن دارد که زوجین ضمن یک تعهد نامه کتبی در مقابل یکدیگر متعهد هستند.

ثبت ازدواج در عقد غیر حضوری

فرض کنید زوج و زوجه ای با یکدیگر تصمیم دارند ازدواج غیر حضوری منعقد کنند در اینجا یکی از زوجین مثلا زن به علت دوری فاصله، نمی تواند در مجلس عقد حاضر شود و عقد قرار است به صورت غیر حضوری از طریق تلفن یا اینترنت جاری گردد در اینجا در ایجاب و قبول مانعی وجود ندارد اما ثبت نکاح در دفتر ازدواج و طلاق در این نوع ازدواج چگونه است؟ مگر قرار نیست که هر یک از زن و مرد تعهد نامه کتبی ناشی از ثبت نکاح را امضا کنند حالا یکی از زوجین خارج از کشور است این ازدواج چگونه باید به ثبت رسمی برسد؟

در اینجا هم نکاح نیاز است که به ثبت در دفاتر اسناد ازدواج برسد اما تکلیف چیست؟ در اینجا زوجه می تواند با حضور در دفتر کنسولی ایران در کشور خود به یک شخص حاضر در ایران برای انعقاد عقد نکاح وکالت رسمی بدهد تا شخصی که به او وکالت داده شده در دفتر خانه با یکی از زوجین که حاضر است مقدمات لازمه برای ثبت رسمی عقد نکاح غیر حضوری را انجام بدهند.

آثار ازدواج غیر حضوری:

همان گونه که بیان شد ازدواج غیر حضوری در حکم یک ازدواج صحیح است و کلیه آثار حقوقی ازدواج بر آن بار می شود ما در ازدواج صحیح، زوجه را مستحق دریافت حقوق مالی از جمله مهریه، نفقه زن، اجرت المثل و سایر حقوق غیر مالی می دانیم در رابطه با ازدواج غیر حضوری هم وضعیت به همین صورت است البته به شرط آنکه انعقاد عقد نکاح به ثبت رسمی برسد؛ چرا که ثبت شدن نکاح ادله برای اثبات زوجیت است که زوجه با استناد به آن می تواند زوج خود را ملزم به پرداخت حقوق مالی که بر ذمه اوست بنماید.

تفاوت ازدواج حضوری و غیر حضوری:

بین این دو نوع ازدواج از نظر قانون گذار تفاوتی وجود ندارد چرا که در ازدواج غیر حضوری هم، قرار است عقد نکاحی بین زوجین منعقد گردیده شود و کلیه آثار حقوقی عقد نکاح همانند ازدواج حضوری پا برجا بماند شاید تنها تفاوتی که می توانیم بین این دو نوع بیان کنیم راجع به نحوه برگزاری اجرای عقد باشد که در مورد اول زن و مرد و خانواده آنها در دفتر ازدواج و طلاق حاضر شده اما در رابطه با مورد دوم انعقاد عقد قرار است بدون حضور زوجین در یک مجلس و به صورت غیر حضوری و از طریق تلفنی و یا اینترنتی جاری گردیده شود.

آیا ازدواج غیر حضوری در عقد موقت هم مصداق دارد؟

این نوع از ازدواج هم در ازدواج دائم و هم در ازدواج موقت مصداق پیدا می کند و هیچ تفاوتی بین عقد دائم و موقت وجود ندارد و تنها نحوه برگزاری صیغه عقد است که این ازدواج را از ازدواج حضوری به صورت دائم و موقت مجزا ساخته است و تنها شرطی/زمه راجع به آن می باشد که در رابطه با نکاح موقت و نکاح دائم بایستی رعایت گردیده شود مگر آنکه زوجین تمایلی به ثبت نکاح موقت خود نداشته باشند.

آیا عدم ثبت ازدواج غیر حضوری به صحت آن لطمه می زند؟

همان گونه که بیان کردیم شخصی که به هر علتی حضور فیزیکی در مجلس عقد نداشته بعد از جاری شدن عقد بایستی در دفاتر ازدواج و طلاق، نکاح خود را به ثبت برساند و با دادن وکالت به کسی که در ایران است این مساله را حل کند اما آیا این عدم ثبت به صحت عقد نکاح لطمه وارد می سازد؟

قانون گذار در ماده 49 قانون حمایت خانواده بیان می دارد اگر مردی بدون ثبت در دفاتر اسناد رسمی نسبت به ازدواج دائم اقدام یا پس از رجوع تا یک از ثبت آن خودداری کند و یا در مواردی که ثبت نکاح موقت الزامی است از ثبت امتناع کند ضمن الزام به ثبت واقعه به پرداخت جزای نقدی و حبس تعزیری محکوم خواهد شد.

این ماده در واقع ضمانت اجرای قانونی برای مرتکب جرم در نظر گرفته اما راجع به اینکه این عدم ثبت موجب ایجاد لطمه به ماهیت عقد شده و آن را باطل می کند ندارد در حالی که در رابطه با طلاق عدم ثبت مساوی با عدم اعتبار طلاق بوده است.

وضعیت عدم ثبت نکاح در ازدواج غیر حضوری

در رابطه با این نوع ازدواج هم که از نظر ماهیت هیچ تفاوتی با ازدواج حضوری نداشته، نیز باید بیان داریم عدم ثبت نکاح در دفاتر اسناد هرچند موجب بطلان عقد نکاح نبوده اما قانون گذار آن را یکی از تشریفات در رابطه با عقد دائم و موقت دانسته و در ماده 49 به صراحت به آن اشاره داشته است و این عدم ثبت در واقع به ضرر زوجه بوده چرا که با عدم ثبت نکاح در دفتر خانه بایستی زوج را ملزم به انجام ثبت ازدواج در دفترخانه بنماید.

مطالب مفید برای مطالعه بیشتر

وکیل طلاق

وکیل سایبری

وکیل جرائم رایانه ای

نتیجه گیری:

ازدواج غیر حضوری ازدواجی است که از نظر قانون گذار منع قانونی ندارد و قرار است فی مابین زوج و زوجه ای که از یکدیگر دور هستند و به عللی نمی توانند عقد ازدواج خود را به صورت حضوری منعقد کنند برقرار شود و ایجاب و قبول خود را به صورت الکترونیکی یا تلفنی بیان کنند و بدین طریق عقد نکاح خود را ایجاد کنند. هرچند نحوه برگزاری این عقد لطمه ای به صحت عقد نکاح وارد نمی سازد اما نیاز است تشریفات لازمه راجع به عقد نکاح که ثبت شدن ازدواج در دفترخانه است رعایت گردد.

گروه وکلای عدل ایرانیان با داشتن وکلای حرفه ای پایه یک دادگستری آماده است تا به شما بهترین مشاوره ها را ارائه دهد.