جرم خیانت موجبات بی اعتمادی را در جامعه امروزی رواج می دهد. به همین دلیل این روزها یافتن فردی امین و امانت دار بسیار سخت و دشوار است؛ شاید تاکنون در شرایطی قرار گرفته باشید که به کسی اعتماد کنید و آن فرد جواب اعتماد شما را با خیانت در امانت بدهد. به جز تبعات مالی خیانت، بی اعتمادی یکی دیگر از تبعات خیانت است که جامعه را تهدید می کند.

در ادامه این مقاله با ما همراه باشید تا با مواردی که مربوط به جرم خیانت است آشنا شوید .

خیانت در امانت چیست؟

واژه خیانت به تنهایی به معنای ناسپاسی، دغل و …. است. حال نوبت کلمه ” امانت ” رسیده است، امانت در اصطلاح عبارت از مالی است که به وسیله یکی از عقود امانی یا به حکم قانون نزد شخصی باشد. خیانت در امانت در قانون مجازات اسلامی جرم بوده و برای مرتکبان آن مجازات تعیین شده و خسارت زیان‌ دیده نیز باید جبران شود.

ارکان جرم خیانت در امانت

در منظر حقوق، تمامی جرم ها، ارکان سه گانه شناخت جرم را در درون خود داشته اند. پس در ادامه این مبحث با ما همراه باشید تا سه رکن اصلی شناخت جرم خیانت در امانت را معرفی کنیم :

رکن قانونی خیانت در امانت:

عنصر قانونی این جرم در ماده ۶۷۴ قانون تعزیرات مصوب ۱۳۷۵ جرم انگاری گردیده است.

مطابق ماده فوق «در صورتی که اموالی اعم از منقول یا غیرمنقول یا اسنادی مانند چک و سفته و امثال آن به عنوان امانت، اجاره یا رهن به کسی سپرده شود و قرار بر این بوده که اموال مذکور پس داده شود یا به مصرف معینی برسد و کسی که اموال نزد او بوده آن ها را به ضرر مالک ملک تصاحب، استعمال، تلف یا مفقود نماید به حبس از 6 ماه تا 3 سال محکوم خواهد شد».

رکن مادی خیانت در امانت:

عنصر مادی این جرم عبارت است از تصاحب، استعمال، اتلاف و یا مفقود کردن مال مورد امانت می باشد و عنصر مادی جرم خیانت در امانت هم به صورت فعل و هم به صورت ترک فعل امکانپذیر است.

همواره عواملی موجب می شوند تا یک عمل ساده به عنوان جرم شناخته شود. خیانت در امانت نیز از این امر مستثنی نیست. با این تفاسیر نیاز است تا به بررسی این عوامل بپردازیم تا در انتخاب معیارهای سنجش جرم خیانت در امانت به صورت هوشیارتر عمل نماییم. در نتیجه اثبات یکی از عوامل زیر موجب محکومیت فردی خواهد شد که جرم خیانت در امانت را مرتکب شده است:

استعمال:

در صورتی که امانت دار از مالی که به امانت در نزد وی قرار دارد استفاده شخصی نماید.

تصاحب:

تصاحب زمانی رخ می دهد که شخص امینی که امانت داری را قبول کرده است؛ در مراحل انجام وظیفه خود دچار حرص و طمع شود و در نتیجه خود را مالک مال امانتی اعلام نماید. در این صورت جرم خیانت در امانت رخ داده است.

اتلاف:

زمانی که امانت دار در نگهداری و محافظت از امانت خود کوتاهی کند و موجب نابودی امانت شود.

مفقود کردن مال امانی:

امانتی که به امین مورد نظر داده شده است در سلامت کامل موجود می باشد ولی دستیابی مالک به مال مورد نظر غیر ممکن می باشد .

نکته: در صورتی که مفقود شدن امانت بخاطر بی احتیاطی انجام شود و هیچگونه نیت و غرض شخصی در کار نباشد؛ دادگاه پرونده شخص امین را از لحاظ حقوقی مورد بررسی قرار خواهد داد. در نتیجه پرونده مربوطه از لحاظ کیفری، جرم خیانت در امانت به حساب نخواهد آمد ولی در صورتی که یک جعل صورت گرفته باشد مشورت با یک وکیل جعل مجرب در تشخیص جرم کمک شایانی خواهد کرد.

رکن معنوی خیانت در امانت

رکن معنوی خیانت در امانت از دو جزء تشکیل شده است که با توجه به نیت فرد از عمل خیانت در امانت تعیین می شود.

سوء نیت عام: اراده آگاه و سالم در ارتکاب جرم در این مورد مرتکب جرم با میل و اراده خود دست به استعمال، تصاحب، اتلاف و مفقود کردن مال مورد امانت می اندازد را با اراده و میل شخصی خود انجام داده است و هیچگونه هدفی برای آسیب رساندن و یا ضرر رساندن به شخص دیگر را ندارد.

سوء نیت خاص: هدف امین از انجام این کار، اذیت و آزار شخص دیگری باشد. به بیانی ساده تر هدف امین در ارتکاب به جرم خیانت در امانت، رسیدن به نتیجه ای بوده است که در آن شخص امانت دهنده دچار ضرر و زیان شود.

مراحل شکایت جرم خیانت در امانت

برای شکایت از متهم برای جرم خیانت در امانت نیاز است تا مراحلی را سپری شود و حتی مواردی اثبات شود.

1- اولین گام در این راستا آماده سازی شواهد و مدارک مهمی است که مواردی نظیر: شهادت شهود، گزارش پلیس و سند مالکیت اموال که حاوی مدارک اثباتی، به امانت گذاشتن اموال نزد امین و همچنین خیانت مرتکب جرم را به اثبات می رساند به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه نماید.

اثبات خیانت در امانت

اقدام در جهت اثبات جرم خیانت در امانت تنها در بازه زمانی مشخصی نتیجه بخش خواهد بود. این موضوع بدین معنا است که از تاریخ وقوع جرم یا از تاریخ اطلاع از جرم تا یک سال، شاکی فرصت دارد تا در خصوص دعوی جرم خیانت در امانت اقدامات لازم را اعمال نماید. اگر به هر دلیلی از بازه یک سال بگذرد و همچنان شکایتی تنظیم نشده باشد. دیگر جرم خیانت در امانت قابل شکایت و پیگیری نمی باشد.

همانطور که در بخش قبل اشاره شد؛ عناصر تشکیل دهنده جرم خیانت در امانت عنصر قانونی، معنوی و قانونی جرم هستند و برای اینکه خیانت در امانت به وقوع بپیوندد باید هر 3 عنصر وجود داشته باشد. با این تفاسیر نیاز است تا شاکی در خصوص اثبات مواردی نظیر:” سپرده شدن مال امانتی به امین، سوء نیت امین، یکسان بودن مالک مال و شاکی ( ارائه اسناد مالکیت )”، اقداماتی را انجام دهد.

اثبات جرم خیانت در امانت یک موضوع حقوقی می باشد که در پرونده های کیفری و زیر نظر وکیل کیفری نتیجه بخش خواهد بود . متاسفانه و یا خوشبختانه جرم خیانت در امانت تا قبل از تصویب قانون ” کاهش مجازات ” غیر قابل گذشت بود . ولی با تصویب این قانون از زمره جرایم قابل گذشت اعلام شد و با گذشت شاکی در هر مرحله از رسیدگی پرونده مختومه خواهد شد.

2- مراجعه به دفاتر خدمات قضایی جهت تنظیم دادخواست و شکایت جرم خیانت در امانت.

3- بعد از تنظیم و تسلیم دادخواست خیانت در امانت به دادگاه، پرونده مربوطه وارد مرحله تحقیق و بررسی قرار می گیرد که در این مرحله نیازی به اقدام خاص از جانب شاکی نخواهد بود و تمام تحقیقات به دستور قاضی و زیر نظر ارگانی خاص بررسی می شود.

پس از ثبت شکایت کیفری خیانت در امانت، پرونده به دادسرای محل وقوع جرم ارسال و تحقیقات لازم در خصوص جرم صورت می گیرد. در صورتی که شکایت منجر به به صدور کیفرخواست شود پرونده جهت صدور حکم به دادگاه کیفری 2 ارسال می شود.

شرایط حاکم بر جرم خیانت در امانت

هر عملی تحت شرایطی خاص و با وجود ویژگی هایی خاص حاکم بر عمل، به عنوان جرم تلقی می شود. در نتیجه امانت داری نیز با وجود مواردی خاص به عنوان جرم خیانت در امانت قابل پذیرش خواهد بود و فرد امین به فردی مجرم تغییر صفت می دهد. این جرم نیز در صورتی که دارای یکی از شرایط زیر باشد می توان آن را خیانت در امانت به شمار آورد. این شرایط عبارت اند از:

1- سوژه و مبحث جرم خیانت در امانت پس گرفتن مال از امین قبلی و متهم جدید است.

2- در جرم خیانت در امانت وجود یک مال و یا شی الزامی است.

3- وسیله ای که متصرف قانونی در خصوص تحویل آن، دست به شکایت خیانت در امانت زده است، باید به دست امینی امانت داده شده باشد تا بتوان در خصوص باز پس گیری آن عمل کرد.

4- دارایی مورد نظر، باید به یکی از روش های زیر تسلیم امین شده باشد:

4-1- قرارداد و یا تعهد قانونی.

4-2- با شرط باز پس گیری به امین سپرده شود.

4-3- رسیدن به هدفی خاص مثلا تحویل زمین به امین برای به بار رسیدن زمین و محصول.

4-4- رابطه علت و معلول بین عمل امین و ضرر مالک اصلی برقرار باشد.

مجازات خیانت در امانت

میزان و نوع مجازات تعیین شده در جهت محاکمه متهم جرم خیانت در امانت، بستگی زیادی به ثبات و یا تغییر نظر شاکی در ادامه روند شکایت و …. دارد. در ادامه با ما همراه باشید تا با مجازات های در نظر گرفته شده برای جرم خیانت در امانت در خدمت شما عزیزان باشیم.

جریمه غیر نقدی خیانت در امانت

مطابق نص ماده 596 بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی، کلاهبرداری و جرم خیانت در امانت در خصوص افراد نابالغ و یا غیر رشید مجازاتی برابر با 6 تا 24 ماه حبس را به دنبال خواهد داشت. حال اگر فرد سود جو ولی، وصی و یا قیم وی باشد محکومیت سنگین تری را متحمل خواهد شد یعنی علاوه بر جبران خسارت مالی به 3 تا 7 سال حبس محکوم خواهد شد.

مطابق ماده 674 قانون مجازات اسلامی مجازات خیانت در امانت حبس از 6 ماه تا 3 سال می باشد ولی با تکیه بر قانون کاهش مجازات حبس تعزیری مصوب 1399 و تقلیل مجازات، جرم تعزیری درجه 6 محسوب می شود. در نتیجه مجازات این جرم کم شد و به عبارت حقوقی تنزل یا تقلیل یافت و این مجازات در حال حاضر از ۳ تا 18 ماه حبس خواهد بود .

جریمه نقدی خیانت در امانت

همانطور که همه شما مستحضر هستید، جرم خیانت در امانت از جرایم درجه 5 محسوب می شود که در صورت گذشت شاکی، همکاری متهم با مامورین، احساس پشیمانی، حسن سابقه و وضع خاص متهم مثل بیماری و پیری و جبران ضرر و…، که در ماده 38 قانون مجازات اسلامی آمده است، به موجب بند ب ماده 37 قانون مجازات اسلامی به میزان یک تا دو درجه کاهش می یابد و یا قابل تبدیل به جزای نقدی به میزان بیش از 80،000،000 تا 180،000،000 ریال می‌باشد.

کلام آخر

در پایان لازم به ذکر است بهره گیری از دانش و آگاهی وکیل پایه یک دادگستری گروه وکلای عدل ایرانیان در زمینه اثبات جرم و یا بی گناهی افراد می تواند بسیار کارساز باشد، بنابراین توصیه می شود به منظور تسریع در روند پرونده و نیز استیفای کامل حقوق قانونی خود توسط مشاوره حقوقی حضوری و یا مشاوره حقوقی آنلاین از تجربیات این افراد متخصص استفاده شود.

مطالعه بیشتر :