سقط جنین یکی از موارد آسیب‌زا و نامطلوبی است که اغلب بعد از روابط نامشروع بین زن و مرد نامحرم و یا در شرایطی که زن و شوهر به دلایلی نمی‌خواهند طفل خود را نگه دارند رخ می‌دهد.
یکی از اساسی‌ترین حقوقی که برای جنین به رسمیت شناخته میشود، حق حیات است. این موضوع در شرع و قانون کشور ما مورد تاکید قرار گرفته است. به همین خاطر هر اقدامی که باعث سلب حق حیات از جنین و از بین رفتن او شود، از جرایم کیفری محسوب شده و برای فاعلین مجازاتی را به دنبال خواهد داشت. به دلیل انواع روش‌های سقط جنین و مجازات متفاوت هریک از این موارد، دریافت مشاوره از یک وکیل کیفری ضروری میباشد.
معنای لغوی سقط جنین نیز، به از بین رفتن جنین در رحم مادر و پایان بارداری اشاره دارد. به همین دلیل می‌تواند، به صورت عمدی، با هدف از بین بردن جنین یا سهوا و بر اثر حادثه یا عوامل قهری، همچون بیماری و تصادف، اتفاق بیفتد.
این موضوع به طور چشم گیری در دنیا رایج شده است و تبدیل به یکی از مباحث روز دنیا شده است. آمار سقط روزانه در ایران به طور میانگین 700 هزار جنین تخمین زده شده است که این رقم بیانگر نیاز به آموزش بهداشت در روابط و بالا بردن سطح اطلاعات و آگاهی درباره روابط و مسائل پیش روی آن است؛ علاوه بر این لازم است در این باره قانون گذاری درست و اصولی صورت بگیرد تا از عوارض سقط و تولد کودکان ناسالم به طور اساسی جلوگیری شود.
مطابق قوانین کشور ما این کار پذیرفته نیست و قابل مجازات است مگر در صورتی که با توجه به مقررات قانونی و بر اساس اصول انجام شود. از این رو لازم است درباره آن به خصوص سقط جنین نامشروع اطلاعات درستی داشته باشیم.
همانطور که در مقدمه مقاله اشاره شد، سقط جنین یعنی، از بین رفتن جنین پیش از نمو کامل در رحم مادر که امکان دارد این مساله، به دلایل گوناگونی اتفاق بیفتد. همین موضوع، باعث به وجود آمدن انواع سقط جنین خواهد شد که در لیست زیر توضیح داده شده است:
سقط جنین عمدی یعنی مرتکب با آگاهی نسبت به عملی که انجام می دهد و با قصد اقدام به از بین بردن جنین نماید.
سقط جنبن طبق قانون در صورتی که مطابق شرایط قانونی انجام نشود جرم است از این رو یک سوال رایج در سقط جنین این است که در صورتی که جنینی به عمد و با قصد و نیت از بین بردن سقط شود، چه مجازاتی در انتظار مرتکب است یا به عبارتی سقط جنین عمدی چه حکمی دارد؟
مطابق ماده 306 قانون مجازات اسلامی ” جنایت عمدی بر جنین، هرچند پس از حلول روح باشد، موجب قصاص نیست. در این صورت مرتکب علاوه بر پرداخت دیه به مجازات تعزیری مقرر در کتاب پنجم«تعزیرات» محکوم می شود.”
بنابراین طبق ماده سقط عمدی جنین حتی اگر بعد از چهار هفتگی و حلول روح در بدن باشد منجر به قصاص مرتکب نمی شود بلکه مجازات دیه و تعزیر را در پی خواهد داشت.
اما در تبصره همین ماده شرایطی در نظر گرفته شده است که در صورت وجود آنها قصاص ثابت خواهد بود. تبصره ماده مقرر داشته است که :” اگر جنینی زنده متولد شود و دارای قابلیت ادامه حیات باشد و جنایت قبل از تولد، منجر به نقص یا مرگ او پس از تولد شود و یا نقص او بعد از تولد باقی بماند قصاص ثابت است.” از این رو با توجه به تبصره ماده فوق الذکر در شرایط زیر جنایت بر جنین موجب قصاص است:
همانطور که گفته شد قانون شرایطی را پیش بینی کرده است که در موارد ضرورت سقط به طور قانونی انجام شود.
درباره شرایط قانونی سقط جنین قانون گذار ماده واحده ای تحت عنوان قانون سقط درمانی تصویب کرده است که مقرر می دارد” سقط درمانی با تشخیص قطعی سه پزشک متخصص و تأیید پزشکی قانونی مبنی بر بیماری جنین که به علت عقب افتادگی یا ناقص‌الخلقه بودن موجب حرج مادر است و یا بیماری مادر که با تهدید جانی مادر توأم باشد قبل از ولوج روح (چهار ماه) با رضایت زن مجاز می باشد و مجازات و مسؤولیتی متوجه پزشک مباشر نخواهد بود. متخلفین از اجرای مفاد این قانون به مجازات های مقرر در قانون مجازات اسلامی محکوم خواهند شد.”
طبق این ماده واحده در صورت وجود سه شرط می توان به صورت قانونی سقط درمانی کرد:
از این رو در پاسخ به این سوال که سقط جنین تا چند ماهگی مجاز است باید گفت امکان سقط جنین تا قبل از چهار ماهگی در صورت وجود سایر شرایط فوق الذکر وجود دارد.
همانطور که تا اینجا مشخص شد سقط جنین مطابق قانون جرم است اما در صورت وجود شرایطی می تواند قانونی باشد.
یک سوال مهم در این زمینه این است که در صورتی که جنین بر اثر رابطه خارج از ازدواج به وجود آمده باشد و به اصطلاح عامیانه زنازاده باشد تکلیف سقط او چه خواهد بود؟
طبق آنچه که شرع و فقه در این باره می گوید جنین ناشی از زنا را می توان تا قبل از ولوج روح یعنی قبل از چهار ماهگی سقط نمود.
در این باره فرقی نمی کند که جنین ناشی از رابطه با تراضی طرفین باشد یا ناشی از تجاوز به زن بارداری صورت بگیرد. بنابراین حکم شرعی سقط جنین ناشی از زنای به عنف نیز این گونه است که تا قبل از چهار ماهگی امکان آن وجود دارد.
ماده فوق الذکر مقرر کرده است در صورتی که پزشکی قانونی احراز کند تولد جنین به علت بیماری مانند عقب افتادگی یا ناقص الخلقه بودن موجب حرج یعنی زحمت زیاد و قابل تحمل برای مادر می شود یا تولد جنین باعث تهدید جان مادر می شود، در صورت وجود سایر شرایط گفته شده، می تواند مجوزی برای سقط جنین باشد. جنین سندروم داون نیز در صورتی که موجب حرج مادر شود یا باعث تهدید جان مادر شود قبل از چهار ماهگی با تشخیص سه پزشک متخصص و رضایت مادر می تواند سقط شود.
گفتیم سقط جنین در هر مرحله ای که باشد در صورتی جرم محسوب نمی شود که دارای شرایط قانونی باشد. از این رو اگر زن چه با اجازه شوهر چه بی اجازه شوهر اقدام به سقط جنین به صورت غیر قانونی نماید مرتکب جرم سقط جنین شده است و مستحق مجازات دیه و تعزیر مقرر شده در قانون است.
برای پاسخ به این پرسش می‌بایست به قانون مجازات اسلامی، مراجعه نمود. این قانون به طور مستقیم این جرم سقط را مورد بررسی قرار نداده است. اما با در نظر داشتن آنچه درباره مجازات اعمالی که باعث از بین رفتن جنین زن باردار می شود، آورده شده، می توان گفت:
در صورتیکه شخصی، اعم از والدین جنین یا هر شخص دیگری، عمدا و با سوء نیت و یا به صورت سهوی و بدون سوء نیت قبلی، فعل یا ترک فعلی که در حیات و زندگی جنین، تاثیرگذار است را انجام دهد و به دنبال این اقدام، جنین از بین برود، جرم سقط جنین، محقق شده است.
نکته حائز اهمیت اینکه جرم سقط جنین در شرایطی محقق میشود که به سبب فعل یا ترک فعل عمدی یا سهوی، جنین زنده از رحم مادر خارج نشود؛ اما اگر آزار و اذیت زن باردار و یا حتی ایراد ضرب جرح بر وی، همچنین فعل یا ترک فعل تاثیرگذار بر حیات جنین، باعث وضع حمل پیش از موعد شود، اما جنین زنده به دنیا بیاید و زنده بماند، جرم سقط جنین محقق نخواهد شد.
سقط جنین، در شرایطی مستوجب مجازات خواهد بود که جرمی عمدی یا سهوی رخ داده باشد؛ لذا در شرایطی که سقط جنین، جنبه درمانی داشته، همچون هنگامی که جان مادر در خطر باشد و یا جنین، پس از تولد، دچار مشکل یا بیماری‌هایی مثل عقب افتادگی ذهنی شود، با پشت سر گذاشتن مراحل قانونی و ارائه مدارک، مجوز سقط جنین صادر خواهد شد. در این صورت مجازاتی برای مرتکب سقط، در نظر گرفته نمی‌شود. اما، در موارد دیگر که در لیست زیر آورده شده است، مجازات سقط جنین، اعمال میشود.
مجازات سقط جنین، برای پزشک یا ماما و افرادی که وسایل سقط را فراهم کرده اند و یا در سقط جنین مشارکت داشته اند نیز، حبس از دو تا پنج سال و علاوه برآن پرداخت دیه میباشد. برای پزشک و ماما نیز، ابطال پروانه نیز به عنوان مجازات، در نظر گرفته شده است.
در پاسخ به این پرسش می‌توان گفت، مطابق با قانون مجازات اسلامی، اگر پدر با علم و آگاهی و نیت قبلی، مرتکب فعل یا ترک فعلی شود که باعث سقط جنین شود، محکوم به حبس و پرداخت دیه جنین میشود.
همچنین اگر پدر جنین، به صورت سهوی، مرتکب این موضوع شود، تنها موظف به پرداخت دیه است. بجز در مواردی که به دلیل بی احتیاطی در رانندگی و وسایل موتوری، سهوا، سبب حادث شدن این مساله شود. در این شرایط نیز بجز پرداخت دیه، امکان دارد به حبس موضوع ماده 715 قانون مجازات نیز محکوم شود.
برای بررسی مجازات سقط جنین بوسیله مادر، می‌بایست به قانون مجازات، مراجعه نمود. به همین ترتیب قانون گذار در ماده 718 قانون مجازات اعلام داشته است که هرگاه زنی، جنین خود را در هر مرحله ای که باشد، عمدا یا سهوا از بین ببرد، دیه جنین، نسبت به مورد انجام گرفته بوسیله مرتکب یا عاقله او پرداخت میشود.
با در نظر داشتن این ماده می‌توان گفت، اگر مادر، عمدا یا سهوا، باعث افتادن یا همان سقط جنین خود شود، براساس قانون، تنها محکوم به پرداخت دیه میباشد.
در نظر داشته باشید تعیین دیه بر حسب سن جنین محاسبه خواهد شد و بعد از دمیدن روح یعنی ۴ ماهگی معادل دیه کامل انسان است. این موضوع برای فرزند پسر معادل دیه کامل انسان و برای فرزند دختر نصف دیه کامل میباشد.
به همین ترتیب مجازات سقط جنین بدون اجازه شوهر برابر با پرداخت دیه میباشد و مرد می‌تواند علیه زن و شخصی که در این عمل با او مشارکت داشته، طرح شکایت کرده و تقاضای مجازات نماید.
ممکن است این مقاله هم مفید باشد: آزمایش عدم بارداری در طلاق غیابی
با توجه به قانون مجازات اسلامی سقط جنین مجازات قصاص ندارد اما موادی در قانون پیش بینی شده است که سقط جنین در صورت علم و آگاهی مرتکب به حامله بودن زن منجر به اعمال مجازات تعزیری می شود. باید توجه داشت در مواردی که گفته می شود تفاوتی بین سقط جنین نامشروع و سقط جنین مشروع وجود ندارد.
در صورتیکه شخصی، قصد شکایت از جرم سقط جنین را داشته باشد، می‌بایست، این موضوع را بر اساس روند قانونی آیین دادرسی انجام دهد تا براساس این مراحل، به جرم مورد شکایت، توسط دادگاه صالح، رسیدگی گردد.
نحوه شکایت و روند رسیدگی به جرم سقط جنین، در لیست زیر آورده شده است:
موضوع سقط جنین همیشه با دیه سقط جنین همراه است زیرا علی الاصول سقط جنین مجازات قصاص ندارد (یعنی اصل بر این است که مجازات قصاص ندارد مگر در شرایط خاص) و مرتکب به مجازات دیه یا مجازات تعزیری یا هر دو محکوم می شود. طبق ماده 716 قانون مجازات اسلامی کتاب دیات دیه سقط جنین به ترتیب ذیل است:
دیه سقط جنینی که از چهار ماهگی گذشته است:
با توجه به اسلامی بودن کشور ما و اینکه اغلب افراد جامعه مسلمان هستند برای افرادی که قصد سقط جنین دارند بسیار مهم است که بدانند سقط جنین حرام است یا نه و یا اینکه سقط جنین از چه ماهی حرام است؟
درباره مسئله سقط جنین در اسلام می توان به نظرات فقها و قران استناد نمود. فقها نظرات مختلفی را بیان کرده اند که با توجه به مکاتب خاص خودشان است و قران نیز به طور مستقیم و واضح به موضوع سقط جنین اشاره نکرده است و تنها آیاتی که می توان به آنها استناد کرد آیاتی است درباره ارزش و منزلت جان انسان که باید محترم شمرده شود.
بنابراین در یک بررسی کلی می توان گفت که اسلام علی الاصول با موضوع سقط جنین مخالف است و آن را حرام می داند اما در مواردی اجازه آن را به افراد داده است.
یکی از مهمترین این موارد زمانی است که هنوز روح در جنین دمیده نشده که این زمان را همان چهار ماهگی می دانند؛ مسلمان علت این امر را از بین بردن یک زندگی و کشتن یک انسان می دانند. علاوه بر این فقها شیعه به طور اتفاق معتقدند که در صورتی که مادر به علت وجود جنین در معرض خطر مرگ باشد و سلامت او مورد تهدید باشد می توان سقط را انجام داد زیرا مادر انسان کاملی است که وجود دارد اما جنین هنوز زندگی را درک نکرده است.
همچنین در مورد جنین زنازاده نیز اسلام اجازه سقط را داده است.
همانطور که در مقاله پیش رو به تفصیل توضیح داده شد، سقط جنین به معنای از بین بردن جنین در رحم مادر و اتمام زندگی جنین قبل از تولد میباشد. هر جنین به صورت بالقوه توانایی و امکان تولد و زندگی به عنوان یک انسان کامل را داراست. لذا زندگی وی ارزشمند و نیازمند حمایت‌های ویژه میباشد.
به همین دلیل، قانونگذار سقط را جرم به شمار آورده و برای آن در حالات گوناگون مجازات‌هایی را بر حسب مورد در نظر گرفته است.
توجه داشته باشید، مجوز کورتاژ تنها در شرایطی خاص که در قانون آورده شده است و به دلیل ناقص‌الخلقه بودن جنین یا بیماری وی و یا حفظ جان مادر صادر می‌گردد. به این موارد سقط درمانی گفته می شود که البته تنها تا قبل از چهار ماهگی جنین مجاز میباشد.
گروه وکلای عدل ایرانیان نیز آماده است تا به کلیه سوالات شما درباره انواع انداختن بچه و مجازات آن پاسخ داده و اطلاعات جامعی را در اختیار شما قرار دهد.
اگر شما در شهر تهران زندگی می‌کنید می‌توانید با شماره 47783-021 تماس گرفته تا مشاورین ما به صورت رایگان به شما در مورد دعاوی کیفری مشاوره دهند و یا با مراجعه به صفحه مشاوره حقوقی درخواست مشاوره حقوقی آنلاین یا مشاوره حقوقی حضوری نمایید.
وکیل خانواده نیاوران وکیل خانواده نیاوران : همانطور که واضح است دعاوی خانوادگی از مهمترین…
وکیل خانواده شمال تهران وکیل خانواده شمال تهران : امروزه بسیاری از وکلای خانواده متخصص…
وکیل خانواده یزد وکیل خانواده یزد : همواره در نظر داشته باشید که هر چقدر…
وکیل خانواده همدان وکیل خانواده همدان : وکیل خانواده همدان شخصی است که پس از…
وکیل خانواده تبریز وکیل خانواده تبریز : بهترین وکیل خانواده تبریز، شخصی است که با…
وکیل خانواده شیراز وکیل خانواده شیراز : بهترین وکیل خانواده شیراز فردی است که قادر…