اثبات وقوع بیع چیست؟

بررسی اثبات وقوع بیع

به طور کلی بیع یکی از انواع عقود معین محسوب می شود که قوانین حاکم بر آن، در قانون مدنی آورده شده است و جز جرایم حقوقی به حساب می‌آید.

عقد بیع در عرف جامعه، همان خرید و فروش نامیده می شود، که به محض انعقاد آن بوسیله افراد، مورد معامله از مالکیت فروشنده به مالکیت خریدار منتقل می شود و در ازای آن ثمن معامله به فروشنده پرداخت خواهد شد .

از انجایی که بیع از جمله عقود عینی به شمار می آید، لذا با انعقاد عقد، مالکیت مبیع به خریدار انتقال می یابد. در این عقد براساس نظر قانونگذار، به وسیله خاصی نیاز نیست. با این وجود در برخی موارد همچون املاک و اموال غیر منقول، انعقاد عقد بیع به رعایت تشریفات و شرایط خاصی بستگی دارد .

به دلیل اهمیت موضوع اثبات وقوع بیع در مقاله پیش رو قصد داریم، تا ضمن معرفی انواع بیع و شرایط انجام آن به کلیه سوالات شما پاسخ دهیم.

معرفی انواع بیع

با در نظر داشتن جنس، کالا یا موضوع معامله (مبیع) و قیمت معامله (ثمن) تقسیم بندی های مختلفی برای بیع پیش بینی شده است.

• بیع نقد

در این نوع از معامله مبیع و ثمن در زمان حال بین خریدار و فروشنده مبادله خواهند شد؛ به این معنا که با وقوع بیع، خریدار مبیع را و فروشنده ثمن را دریافت می نماید.

• بیع نسیه

در این نوع از عقد بیع با انعقاد قرارداد می بایست مبیع یا مورد معامله به خریدار داده شود؛ اما جهت پرداخت ثمن به فروشنده زمانی در نظر گرفته می‌شود. لذا پرداخت ثمن در زمان حال و فوری صورت نمی گیرد.

• بیع سلم یا سلف

این نوع از قرارداد درست نقطه مقابل بیع نسیه قرار گرفته است. در این نوع از عقد بیع به محض انجام عقد می بایست قیمت معامله به فروشنده پرداخت گردد؛ اما برای تحویل مبیع یا مورد معامله، مهلتی در نظر گرفته خواهد شد.

• بیع کالی به کالی

در بیع کالی به کالی به منظور تسلیم مبیع و ثمن زمانی در نظر گرفته می‌شود و امکان دارد ارائه هر یک از آن‌ها طی زمان مشخص یا در بازه‌های زمانی خاصی انجام شود.

چه زمانی اثبات وقوع بیع ضرورت دارد؟

در صورتیکه خریدار و فروشنده به منظور انجام یک معامله مقدار ثمن و مبیع را تعیین کرده باشند و به شکل شفاهی یا براساس تنظیم قرارداد عقد بیع صورت گرفته باشد، در صورت انکار یکی از طرفین قرارداد ضروری است که شخص مقابل وقوع بیع را اثبات نماید.

با این وجود اگر انجام عقد بیع به موضوع خاصی وابسته باشد و شخصی که متعهد به برآورده کردن آن شرط شده از انجام آن خودداری نماید، شخص مقابل می‌تواند بیع را فسخ کند.

در این شرایط شخصی که متعهد به برآورده کردن آن شرط است با انصراف از شرط آورده شده و حق فسخی که به دنبال آن وجود دارد، می‌تواند از انحلال بیع جلوگیری نماید.

هزینه دادرسی اثبات وقوع بیع

در نظر داشته باشید که دعاوی اثبات عقد بیع از نوع دعواهای مالی است. لذا هزینه دادرسی که برای آنها پیش بینی شده برای هر مرحله از طرح دعوا و رسیدگی به آن با دیگری متفاوت خواهد بود.

به همین ترتیب در مرحله نخست درخواست رسیدگی به اثبات وقوع بیع مبلغ 2.5 درصد تا 3.5 درصد ارزش خواسته برای هزینه دادرسی در نظر گرفته خواهد شد.

برای مرحله واخواهی و تجدیدنظر نیز، هزینه دادرسی مطابق با ارزش محکوم‌به محاسبه می گردد و مقدار آن برابر با 4.5 درصد محکوم‌به است.

هزینه ای که در مرحله فرجام‌خواهی، اعاده دادرسی و اعتراض ثالث، نیز در نظر گرفته شده است 5.5 درصد ارزش محکوم‌به است.

اثبات وقوع بیع شامل چه مراحلی است؟

در صورت مواجه شدن با مساله اثبات وقوع بیع که به طور معمول به دنبال انکار قرارداد شفاهی یا کتبی، براساس سند عادی مطرح می شود، آگاهی از مراحل و روش اثبات وقوع بیع الزامی است. این مراحل و نحوه اثبات وقوع بیع، در لیست زیر آورده شده است.

در مرحله نخست، شخص خواهان اثبات وقوع انواع بیع، می بایست نسبت به تشکیل حساب کاربری سامانه ثنا و تنظیم دادخواست، اقدام نماید.

تشکیل حساب کاربری سامانه ثنا، با مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی یا مراجعه اینترنتی به سایت adliran.ir امکان پذیر می باشد.

تنظیم دادخواست نیز به کمک نمونه دادخواست های پیشین و یا دریافت مشاوره از وکیل امکان پذیر است.

پس از این مرحله، خواهان دعوای حقوقی اثبات وقوع بیع، می بایست با به همراه داشتن نام کاربری و رمز عبور حساب ثنای خود، و البته فایل ورد دادخواست، به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه نموده و با ارائه مدارک مورد نیاز و پرداخت هزینه دادرسی، به منظور ثبت و ارسال دادخواست خود به مرجع صالح، اقدام نماید.

در مرحله آخر نیز، دادخواست به دادگاه صالح، ارسال شده و پیامک تایید آن و تشکیل پرونده در دادگاه و علاوه براین، ساعت و تاریخ جلسه رسیدگی، به خواهان و خوانده دعوا، به وسیله سامانه ثنا، ابلاغ خواهد شد.

پس از آن طرفین، می بایست در زمان مقرر، با به همراه داشتن دلایل اثبات، در جلسه رسیدگی حاضر شوند و برای دفاع از خود اقدام نمایند.

دادگاه نیز بعد از بررسی دلایل اثبات و گوش دادن به اظهارات هر دوطرف و شهود، رای خود را صادر کرده و این رای، به طرفین، ابلاغ خواهد شد.

اثبات وقوع بیع به چه مدارکی نیاز دارد؟

مدارک مورد نیاز جهت اثبات وقوع بیع، از مهم ترین مواردی است که جهت طرح این دعوا الزامی است و نقش موثری در موفقیت پرونده دارد.

این اسناد و مدارک در لیست زیر به تفصیل آورده شده است:

• هرنوع سند، از جمله سند عادی یا رسمی که بر اساس آن، شخص قادر خواهد بود، وقوع عقد بیع را ثابت کند. برای مثال، مبایعه نامه یا در اصلاح عرفی، قولنامه ای که در بنگاه یا بدون مراجعه به بنگاه و میان خود طرفین منعقد شده می تواند، از اساسی ترین اسناد و مدارک برای اثبات وقوع بیع باشد.
• اقرارنامه رسمی یا عادی، مبنی بر وقوع بیع، از جانب منکر عقد بیع نیز از مهم ترین مدارک مورد نیاز، برای اثبات وقوع بیع است.
• استشهادیه از طرف افرادی که در صورت نیاز، حاضر به شهادت و حضور در دادگاه هستند نیز می تواند از مدارک اثبات وقوع بیع محسوب شود.

ادله مورد نیاز جهت اثبات وقوع بیع

به طور کلی به منظور احقاق حق در هر دعوایی به برخی ادله و اسناد و مدارک نیاز است. به همین خاطر در این سرفصل از مقاله قصد داریم به بیان ادله مورد نیاز برای اثبات وقوع بیع بپردازیم.

همانطور که اشاره شد در صورتیکه یکی از طرفین، عقد بیع را بر اساس قرارداد یا به شکل شفاهی انکار کند، شخص مقابل می بایست براساس اسناد و مدارک و ادله‌ای که دارد وقوع عقد بیع را ثابت کند.

 

این موارد در لیست زیر آورده شده است:

• سند مالکیت:

در صورت وجود سند عادی یا مبایعه نامه برای وقوع عقد بیع امکان دارد خریدار یا فروشنده مدعی شود که آن سند فاقد اعتبار است. در این شرایط دادگاه با در نظر داشتن شواهد و ادله دیگر درباره سند تنظیم شده میان طرفین تصمیم‌گیری خواهد کرد.

امکان دارد چندین مبایعه نامه برای مورد معامله پیش بینی شده باشد. مبایعه نامه‌ای که مقدم بر اسناد دیگر تنظیم شده است، نسبت به اسناد دیگر در دادگاه دارای اولویت خواهد بود. چنانچه خریدار نیز سند مالکیت داشته باشد، به اثبات وقوع بیع از جانب وی نیازی نیست.

اما چنانچه خریدار مبلغ ثمن را پرداخت نموده و فروشنده سند را به نام خریدار انتقال نداده باشد، خریدار با ارائه مدارک و دلایل دیگر می‌تواند وقوع بیع را اثبات نماید.

• اقرار:

امکان دارد در جریان دادگاه، شخصی که منکر وقوع بیع است، به عقد بیع اقرار کند. در صورتیکه منکر وقوع عقد بیع در حضور دو شاهد عاقل و بالغ اقرار کند، می‌توان از این اقرار به عنوان مدرک استفاده نمود.

• شهادت:

چنانچه عقد بیع به صورت شفاهی صورت گیرد، می‌توان به کمک شاهدان وقوع عقد بیع را اثبات نمود. در این شرایط استفاده از شهادت دو نفر مرد عاقل و بالغ و یا یک مرد و دو زن عاقل و بالغ در اثبات وقوع عقد بیع می تواند کارساز باشد.

• امارات یا قرائن:

امارات یا قرائن اسنادی به شمار می آیند که نمی‌توانند وقوع بیع را به طور کامل اثبات کنند، اما باعث شک قاضی و نهاد تصمیم‌گیری پیرامون وقوع این عقد و اثبات وقوع بیع خواهند شد. این امارات می توانند شامل ویدئو، عکس، اسکرین شات پیامک یا رسید واریز وجه و استناد به متن پیامک های ارسالی در مسیج و تقاضای دستور پرینت آن ها از جانب قاضی باشند.

• سوگند:

چنانچه هیچ راهی جهت اثبات وقوع عقد بیع در دسترس نباشد خواهان می‌تواند سوگند یاد کند که عقد بیع صورت گرفته است.

نمونه متن دادخواست اثبات بیع

 

نام خواهان: آقای/ خانم …

نام خوانده: آقای/ خانم …

خواسته: اثبات وقوع عقد بیع و الزام به تنظیم سند رسمی

دلایل و منضمات: مبایعه نامه عادی شماره ……؛ و شهادت شهود

ریاست محترم شعبه …دادگاه عمومی و حقوقی شهرستان …

با سلام

احتراماً به استحضار می‌رساند این‌جانب از خوانده محترم آقای/ خانم…در مورخه … یک باب آپارتمان به شماره پلاک ثبتی …؛ و مساحت…متر به صورت قراردادی خریداری کرده‌ام و نیمی از ثمن معامله را فی‌المجلس به فروشنده (خوانده) پرداخت کرده‌ام.

آقای …و آقای …نیز به عنوان شاهد معامله حضور داشته‌اند و قرارداد را امضاء کرده‌اند و مدارک آن موجود است. برای پرداخت الباقی ثمن معامله سه فقره چک به شماره‌های ……؛ و……… و……… به خوانده محترم تحویل دادم که در موعد مقرر چک‌ها وصول شده است.

اما خوانده محترم به تعهد خود مبنی بر الزام به تنظیم سند رسمی عمل نکرده است؛ و با وجود مراجعات مکرر تاکنون نتیجه‌ای حصول نشده است. لذا از محضر دادگاه محترم با توجه به امتناع خوانده از انجام تعهد خود برای انتقال سند تقاضای صدور حکم مبنی بر اثبات عقد بیع و الزام به تنظیم سند رسمی آپارتمان مذکور مطابق مقررات قانونی مورد استدعا است.

محل مهر و امضا

 

نتیجه گیری

همانطور که اشاره شد، استفاده از دلایل و مدارک کافی، همچون سند و یا شهادت، از جمله موارد اثبات وقوع بیع، محسوب می شوند. مراحل انجام این اقدام، به صورتی خواهد بود که خواهان می بایست، با کمک نمونه دادخواست های موجود و یا مشاوره وکیل، دادخواست اثبات وقوع بیع را تنظیم کرده و با ثبت و ارسال آن به کمک دفاتر خدمات قضایی، از دادگاه، تقاضای رسیدگی و صدور حکم، داشته باشد.

گروه وکلای عدل ایرانیان نیز آماده است تا به کلیه سوالات خوانندگان درباره انواع عقد بیع پاسخ داده و تا رسیدن به نتیجه مطلوب شما را همراهی نماید.

 

اگر شما در شهر تهران زندگی می‌کنید می‌توانید با شماره 47783-021 تماس گرفته تا مشاورین ما به صورت رایگان به شما مشاوره دهند و یا با مراجعه به صفحه مشاوره حقوقی درخواست مشاوره حقوقی آنلاین یا مشاوره حقوقی حضوری نمایید.