اثبات زوجیت

بررسی اثبات زوجیت

اثبات زوجیت یکی از موضوعات دعاوی خانواده حائز اهمیت در شرع و قانون محسوب می شود. واضح است که امر ازدواج و به دنبال آن زوجیت، جزء مواردی است که با تشریفات خاص و جاری شدن عقد صورت می پذیرد. مطابق با قانون، زمانی که یک زن و مرد تصمیم به ازدواج می گیرند، می ‌بایست آن را طی تشریفات قانونی مقرر شده در دفتر ازدواج و طلاق به ثبت برسانند.

ممکن است در مواردی، زوجین به دلایلی همچون: پنهان کاری، فرار از دین و مسائل خانوادگی، از به ثبت رساندن نکاح خود پرهیز کنند. در این شرایط، در صورتی که هر یک از طرفین، تصمیم بگیرد که از مزایای مربوط به عقد نکاح و حقوق قانونی زوجیت استفاده کند، می بایست در ابتدا این ادعا را اثبات کند.

در این محتوا سعی شده است تا ضمن معرفی مفهوم اثبات زوجیت و انواع آن اطلاعات جامعی را پیرامون این موضوع به خوانندگان ارائه دهیم.

مفهوم حقوقی اثبات زوجیت

دلیل اثبات در کلیه دعاوی حقوقی، مخصوصا اثبات زوجیت، برخورداری از حقوقی است که قانون به دنبال اثبات این ادعا برای طرفین تعریف کرده است.

مطابق با اصول قانونی و شرعی کشور: چنانچه کسی مدعی حق و حقوقی بر دیگری باشد ابتدا می بایست آن را ثابت کند.

اثبات زوجیت نیز، به عنوان یک دعوای حقوقی، از این قانون تبعیت می کند. بنابراین هر یک از زوجین که این ادعا را داشته باشند، می بایست با ارائه دلایل و مدارک محکم اثبات زوجیت را خواستار شوند.

مزایای اثبات زوجیت در قانون

اساسی ترین دلایلی که شخص، نسبت به اثبات زوجیت اقدام می کند عبارتند از:

• برخورداری از ارثیه شخص متوفی به سبب رابطه زوجیت
• اثبات نسب درباره فرزند مشترک
• درخواست مهریه از شوهر
• درخواست نفقه در عقد دائم و مطالبه اجرت المثل
• الزام به تمکین زوجه

مطابق با ماده 1257 قانون مدنی، بار اثبات زوجیت بر عهده خواهان است. به همین دلیل، در صورتی که بین دو نفر عقد نکاح (چه دائم و چه موقت) صورت پذیرد و این عقد به صورت رسمی ثبت نشود، اثبات آن بر عهده شخصی است که خواهان برخورداری از مزایای این عقد است.

آشنایی با اثبات زوجیت موقت

اثبات زوجیت در عقد موقت مطابق با شرایط و ارائه همان اسناد و مدارک عقد دائم است. اما به دلیل اینکه به طور معمول این نوع از زوجیت به طور پنهانی و عدم وجود شاهدین انجام می گیرد، دارای سند ازدواج نمی باشد و همین عدم ثبت اثبات زوجیت موقت را دشوار می کند.

به همین خاطر می بایست با روش‌ ها و مدارکی دیگر برای قانع کردن دادگاه اقدام کرد. از جمله این موارد می توان به محل سکونت مشترک، پیام ‌ها و مکالمات، تحقیقات محلی اشاره کرد که واضح است هیچ یک به اندازه مدارکی همچون سند نکاح و شهادت شهود نمی تواند موثر واقع شود؛ با این وجود در شرایطی خاص می‌توانند قاضی را قانع کنند.

اثبات زوجیت دائم با متوفی

از آن جایی که مطابق با قانون هر یک از زوجین در صورت فوت یکی از وراث به حساب می آیند، ذکر اثبات زوجیت دائم با متوفی یکی از موارد مهم این مبحث به شمار می آید. این ادعا هنگامی مورد بررسی قرار می گیرد که خوانده، خواهان را عقد کرده باشد و این عقد ثبت نشده باشد و خوانده پس از آن فوت نماید.

در این موقعیت خواهان با مراجعه به دادگاه جهت اثبات حقانیت ادعای خود یا اثبات زوجیت دائم با متوفی، شکایت خود را ارائه می کند.

توجه داشته باشید که شکایت قانونی علیه ورثه‌ متوفی صورت می گیرد. بنابراین از موارد لازم برای بررسی این ادعا، سوگند خواهان است. در صورت امتناع این شخص از سوگند، این حق از وی ساقط می‌ شود.

اثبات زوجیت طبق قوانین ایران

مطابق با ماده 993 قانون مدنی اثبات زوجیت در ایران زمانی صورت می گیرد که نکاح بین زوجین در دفاتر ثبت ازدواج ثبت شده باشد. واضح است که وقتی این موضوع به شکل قواعد آمره در آمده است دارای شرایطی خاص در همه جنبه ها است. بنابراین امتناع از ثبت ازدواج به شکل قانونی مسئولیت حقوقی و کیفری برای زوجین به همراه دارد. توجه داشته باشید ثبت ازدواج بر عهده مرد می باشد.

روش های اثبات زوجیت

اثبات زوجیت مطابق با قانون با روش های: اقرار، سند ازدواج، شهادت شهود و سوگند صورت می گیرد. کلیه این روش ها در لیست زیر توضیح داده شده است:

1)اقرار: نخستین روش، اقرار زوجین است. یعنی هر یک از طرفین در صحت و سلامت به نکاح خود اقرار کرده و دیگر جای هیچ گونه شبهه ای برای عدم اثبات باقی نمی گذارند.

2) سند کتبی: قانون برای به رسمیت شناختن نکاح و رابطه زن و شوهر سندی را تنظیم کرده که بین زوجین در دفاتر ثبت ازدواج به ثبت می رسد و مطابق با آن این ادعا مورد پذیرش قرار می گیرد.

3)شهادت شهود: یکی از کاربردی ترین روش های اثبات زوجیت با استناد به استماع گواهی شاهدان است. در این روش دو شاهد مرد و یا یک شاهد مرد و دو شاهد زن  نسبت به زوجیت طرفین شهادت می دهند.

4)سوگند: دلایل بسیاری وجود دارند که اشخاص با سوگند به نام خداوند وقوع امری را اثبات و یا رد می نمایند. این روش در رابطه با اثبات زوجیت نیز به کار می رود.

5)شیاع و استفاضه: شیاع دارای علم مفیدی است و حجیت آن مطابق با جامعه نیک اندیش و درست کردار استوار است. بنابراین با شایعه متفاوت است. بنابراین برای جامعه ای با شرایط خاص تعریف شده است. در غیر این صورت سندیت شیاع باطل می شود. مطابق با همین تعریف و تکیه بر درستی گفته های افراد جامعه می توان توسط شیاع رابطه زوجیت را نیز ثابت کرد.

6)معاشرت و سکونت: چنانچه زوجین محل سکونت مشترکی داشته باشند و در عرف همچون زن و شوهر به نظر برسند, این خود دلیلی جهت اثبات رابطه زوجیت آنها محسوب می شود.

مدارک لازم جهت اثبات زوجیت

در صورتی که زوجین درصدد اثبات زوجیت باشند، می بایست اسناد هویتی و مدارک کافی خود را ضمیمه تهیه دادخواست کرده و به دفتر خدمات قضایی ارائه دهند. این مدارک عبارتند از:

-شناسنامه و کارت ملی زوجین

-سند ازدواج

-صورت جلسه ازدواج یا اقرار خوانده

-شهادت شهود

-تقاضای جلب نظر کارشناس

-در خواست تحقیقات محلی

-تقاضای استعلام

-درخواست اتیان سوگند

-سایر دلایل و مدارک

توجه داشته باشید به دلیل اینکه دعوی اثبات زوجیت و به دنبال آن تهیه دادخواست و تنظیم دلایل و مدارک کافی روندی زمانبر است و دشواری های خاص خود را دارد بنابراین توصیه می شود پیش از طرح دعوا، از یک مشاور حقوقی خبره و با تجربه در کنار خود استفاده کنید.

مرجع صالح رسیدگی به دعوای اثبات زوجیت

همانطور که انتظار می رود مرجع صالح جهت رسیدگی به ادعای اثبات زوجیت دادگاه خانواده است. همچنین در شرایطی که دادگاه خانواده در محل حوزه قضایی وجود نداشته باشد، دادگاه عمومی و حقوقی مسئول رسیدگی به این ادعا خواهد بود.

مجازات عدم ثبت ازدواج

عدم ثبت ازدواج دائم در کلیه موارد جرم به حساب می آید. در صورت اثبات این امر، مرد به جزای نقدی درجه پنج و یا حبس تعزیری درجه 7 (از 91 روز تا 6 ماه حبس) محکوم خواهد شد.

در نظر داشته باشید، چنانچه ازدواج ثبت شده و سند رسمی تنظیم شود، اثبات زوجیت مشکلی نخواهد داشت. این سند دلیل محکمی بر اثبات زوجین خواهد بود که جای هیچ شک و شبهه ای را باقی نمی گذارد.

همچنین اگر ازدواج ثبت نشده باشد، اما دست نوشته‌ای بین زوجین تنظیم شده باشد، این دست نوشته نیز جهت اثبات این ادعای موثر است. اما به اندازه سند رسمی معتبر نیست.

استفاده از وکیل جهت اثبات زوجیت

همانطور که در بالا ذکر شد اثبات زوجیت دارای روندی پیچیده و زمانبر است و نیازمند اسناد و مدارک قابل استنادی است. به همین خاطر مدعی می بایست ادعای خود را در هر زمینه ای ثابت کند. زیرا با اثبات آن برای زوجین ارزش حقوقی و کیفری ایجاد می شود. به منظور اثبات و بهره مندی از حقوق زوجین استفاده از یک وکیل خانواده با تجربه در این روند می تواند شما را به نتیجه مطلوب برساند.

کارشناسان گروه وکلای عدل ایرانیان آماده خدمت رسانی به شما خوانندگان می باشند تا با خاطری آسوده انجام امور حقوقی خود را به آنها بسپارید.

نتیجه گیری

به منظور جلوگیری از مشکلاتی که عدم ثبت ازدواج زوجین به همراه دارد می بایست در زمان عقد ازدواج آن را در دفتر رسمی ازدواج ثبت کرد. همانطور که ذکر شد ثبت ازدواج به عهده مرد است و چنانچه مرد پس از یک ماه از زمان جاری شدن عقد از ثبت رسمی آن خودداری کند، به حبس تعزیری درجه ۷ یا جزای نقدی درجه ۵ محکوم می شود. همچنین اگر دسترسی به دفاتر رسمی امکان ‌پذیر نباشد، ثبت مراتب عقد در یک صورت جلسه و شهادت شاهدین امری الزامی است. لازم به ذکر است که مقدار مهریه نیز می بایست در صورت جلسه به روشنی آورده شود.

بنابراین هر شخصی که ادعای وجود رابطه زوجیت و عقد ازدواج را داشته باشد، می بایست به کمک مدارک و شواهد کافی که در مقاله ذکر شد این ادعا را در دادگاه خانواده اثبات کند.