دادخواست و شکواییه چه تفاوتی دارند؟

آشنایی با دادخواست و شکواییه

دادخواست و شکواییه به دلیل شباهت هایی که با یکدیگر دارند، گاهی توسط افرادی که کمتر با مسائل حقوقی آشنا هستند، به جای یکدیگر به کار می روند. در صورتی که این دو اصطلاح برای دعاوی قانونی مخصوص به خود مطرح می‌شوند و هرکدام معنا و مفهومی جداگانه دارند.

بنابراین عدم آشنایی با موارد کاربرد هر یک از این دو اصطلاح سبب سرگردانی افرادی می شود که می خواهند برای اولین بار در دادگاه اقامه دعوا کنند.

به طور کلی می توان گفت دادخواست خطاب به دادگاه حقوقی نوشته می ‌شود. اما شکواییه زمانی تنظیم می شود که جرمی اتفاق افتاده باشد و خطاب به دادستان است.

آشنایی با این اصطلاحات و موارد کاربرد آن برای مراجعینی که با دعاوی قانونی درگیر هستند، بسیار کاربردی است و به روند پرونده دعوا نیز کمک خواهد کرد. به دلیل اهمیت این موضوع در مقاله حاضر ضمن معرفی دادخواست و شکواییه به تفاوت آنها با یکدیگر پرداخته ایم.

بررسی دادخواست و شکواییه

هر کدام از مراجع دادگستری، به منظور رسیدگی به امور و دعاوی خاصی تاسیس شده اند. بنابراین مسائلی که در دادگاه حقوقی مطرح می شوند، با اموری که در دادگاه کیفری رسیدگی می شوند، متفاوت است. تقسیم بندی حوزه وظایف این مراجع برقراری نظم دادگاه ها را به همراه دارد.

همچنین، هر یک از این دادگاه ها، قوانین دادرسی و تشریفات مختص به خود را دارا می باشند. از جمله این آیین ها، ثبت دادخواست و یا شکواییه، به منظور دعاوی حقوقی و یا کیفری است که مراحل و قوانین خاص خود را دارند.

با در نظر داشتن تفاوت هایی که این دو اصطلاح با یکدیگر دارند، لازم است با کاربرد هر یک از آنها آشنا شویم تا از هر اصطلاح در دعوای مخصوص خود استفاده کنیم. بنابراین در ابتدا بهتر است تعریف جامعی از دادخواست و شکواییه و موارد استفاده از آنها بپردازیم.

دادخواست چیست؟

دادخواست گام نخست در رسیدن به حقوق خواهان است که به وسیله مراجعه به دادگاه‌ ها انجام می‌ گیرد. نخستین اقدامی که می بایست برای شروع یک دعوای حقوقی به شکل رسمی صورت پذیرد، نوشتن دادخواست است. در واقع می توان گفت دادخواست شکایتی است که به مراجع قضایی به صورت کتبی یا شفاهی ارائه می ‌شود.

دادگاه پس از بررسی دادخواست توسط خواهان به دعوا رسیدگی می کند و این رسیدگی مشروط به مشخص بودن خواسته شخص در دادخواست ‌است.

دادخواست فرمی از پیش چاپ شده با قالب و ستون ‌بندی مشخص که در مراجع دادگستری در اختیار مراجعین قرار می گیرد تا دعاوی حقوقی خود را در آن ثبت  کنند.

به منظور رسیدگی به شکایت، در پرونده های حقوقی ارائه دادخواست امری الزامی است. خواهان یا مدعی با تنظیم و ارائه فرم تکمیل شده دادخواست با رعایت شرایط مشخص و قانونی، خواسته خود را به مراجع قضایی تقدیم می کند.

توجه داشته باشید دادخواست با اظهارنامه نیز تفاوت دارد. اظهارنامه صورت رسمی احقاق حق است و از سوی اداره ثبت اسناد یا دفاتر دادگاه ‌ها ابلاغ می‌ شود. ولی دادخواست از طریق مراجعه به دادگاه ‌ها تنظیم می شود.

از موارد مهم در ارائه دادخواست، مشخصات خواهان یا وکیل وی، خوانده و خواسته است. ثبت این اطلاعات الزامی می باشد و ناقص بودن هر یک از آن ها باعث رد فوری دادخواست می ‌شود.

شکواییه چیست؟

اکنون که با دادخواست و موارد استفاده از آن آشنا شدیم، تعریف جامعی از شکواییه نیز ارائه می دهیم تا ضمن اطلاع از کاربرد آن، با تفاوت های اساسی این دو اصطلاح آشنا شویم.

شکواییه نیز نوعی سند حقوقی است که به منظور شروع اقامه دعوای کیفری از طرف شاکی تنظیم می شود.

زمانی که جرمی صورت می گیرد و شخصی متضرر می شود حق دارد تا با شکایت نسبت به احقاق حق خود اقدام کند. این شکایت از طریق شکواییه جهت پیگیری به دادستان اعلام می شود. توجه داشته باشید، انتخاب نوع شکواییه و مشخص و واضح بودن نوع جرم نیز، نیاز به دقت فراوان دارد که سهل انگاری در نگارش این درخواست نیز شکست پرونده و نرسیدن به نتیجه مطلوب را به همراه دارد.

شکواییه می بایست توسط شاکی و یا مدعی خصوصی در پرونده های کیفری تهیه و ارائه ‌شود.

بر خلاف دادخواست برای شکواییه در قانون فرم از پیش چاپ شده ای تعریف نشده است. اما یک برگه مخصوص وجود دارد که شکل آن، از سوی قوه قضاییه تعیین شده و شاکی پرونده کیفری، موظف به تکمیل آن است. در شکواییه نیز، ثبت اطلاعات کامل شاکی، مشتکی عنه، عنوان جرم، زمان و محل وقوع جرم و شرح شکایت الزامی است. شکواییه از طریق دفتر خدمات قضایی، برای دادسرا یا دادگاه فرستاده می شود.

دادخواست و شکواییه چه تفاوتی دارند؟

همانطور که ذکر شد شکواییه و دادخواست ضمن شباهت هایی که با یکدیگر دارند در موارد کاربردی از یکدیگر کاملا متفاوتند. تفاوت مهم این دو درخواست در این است که: به طور کلی دادخواست خطاب به دادگاه حقوقی نوشته می ‌شود، اما شکواییه خطاب به دادستان است و زمانی تنظیم می شود که جرمی صورت گرفته باشد.

در اینجا بهتر است تا خوانندگان را با دو اصطلاح دعاوی حقوقی و کیفری آشنا کنیم. همانطور که از عنوان هر یک مشخص است، دعوای کیفری مربوط به اموری می شود که در صورت ارتکاب مجازات تعیین می شود. ولی برای رسیدگی به دعوای حقوقی دادگاه مجازاتی تعیین نمی کند و تنها شخص خاطی را به دادن حقوق قانونی دیگری یا انجام تکالیف خاصی ملزم می کند.

یکی از تفاوت های دیگر دادخواست و شکواییه در نحوه ارائه به مراجع است. به منظور ارائه دادخواست، فرم های خاصی توسط مراجع قضایی طراحی و تعیین شده است. خواهان می بایست در برگه مخصوصی در قالب، فرم مشخص و به صورت کتبی و بر روی برگ‌ چاپی درخواست خود را به همراه اطلاعات کامل ثبت کند. در غیر این صورت پرونده توسط دادگاه مورد پیگیری قرار نمی گیرد. اما شکایت کیفری را در هر کاغذی می ‌توان نوشت و به مراجع قضایی ارائه داد.

انواع دادنامه حقوقی کدامند؟

اکنون که درک درستی نسبت به دادخواست و شکواییه و تفاوت این دو اصطلاح بدست آوردیم به انواع دادنامه های حقوقی و موارد استفاده از آنها می پردازیم. دادنامه‌های حقوقی نسبت به مراحل مختلف روند پرونده دارای انواع مختلفی هستند. در لیست زیر انواع دادنامه معرفی شده است:

• دادخواست نخستین

این نوع دادنامه نخستین دادنامه برای عنوان کردن دعوای حقوقی است که توسط خواهان ارائه می‌ شود. در دادخواست نخستین کلیه ادعاها، ادله، شواهد، مدارک و خواسته توسط خواهان ثبت می شود. با ارسال این فرم به دادگاه دادرسی رسیدگی توسط دادگاه آغاز می شود.

• دادخواست طاری

این نوع دادنامه به وسیله هر دو طرف دعوا تنظیم و به دادگاه ارائه شود.

• دادخواست اضافی

همانطور که از عنوان این دادنامه مشخص است دادنامه اضافی سندی است که مدعی علاوه بر دعاوی قبلی دعوای جدید اما مرتبطی را به پرونده اضافه می کند تا ضمن افزایش ادله و شواهد علیه خوانده پرونده با سرعت بیشتری پیش برود.

• دادخواست واخواهی

زمانی که در غیاب فرد خوانده حکمی صادر شده باشد این شخص می تواند در اعتراض به حکم غیابی درخواست واخواهی دهد.

• دادنامه متقابل

زمانی که در دعوای حقوقی با دادنامه نخستین که توسط فرد خواهان تنظیم شده به دادگاه ارسال می شود، شخص خوانده نیز اجازه دارد متقابلاً علیه خواهان اصلی دعوا سندی تنظیم کرده و به دادگاه تقدیم کند.

• دادنامه جلب ثالث

در بعضی موارد، ادعاها و ادله خواهان برای اثبات جرم خوانده و احقاق حق کافی نیست. در این زمان شخص سومی به عنوان شاهد یا هم دست خوانده وارد پرونده می شود. به این دادنامه که برای جلب فرد سوم تهیه می‌شود دادخواست جلب ثالث می گویند.

• دادنامه ورود ثالث

این دادنامه به منظور دادرسی فرد سومی و بررسی مدارک و شواهد او تنظیم می گردد.

چه کسانی به تنظیم شکواییه نیاز دارند؟

چنانچه شخصی به علت وقوع جرمی که در قانون مجازات اسلامی برای آن مجازات در نظر گرفته شده است، قصد شکایت و احقاق حقوق خود را داشته باشد می بایست در مرحله نخست شکایت خود را در شکواییه تنظیم کند.

جرایمی که برای طرح دعوا، به شاکی خصوصی نیاز دارند، جرایم قابل حل و گذشت هستند که با طرح شکایت و تعقیب متهم آغاز می شوند و با صرف نظر کردن شاکی به پایان می رسند.

نتیجه گیری

همانطور که ذکر شد دادخواست به وسیله خواهان و برای مطرح کردن دعوای حقوقی تهیه می شود. در واقع می توان گفت دادخواست به منظور دادخواهی کردن است و در اصطلاح حقوقی به شروع اقامه دعوا از طرف خواهان علیه خوانده بوسیله سیستم قضایی گفته می ‌شود.

در برخی مواد قانونی دادخواست به معنی برگه دادخواست نیز به کار می رود. یعنی فرمی که خواهان به وسیله آن دادخواهی خود را به دادگاه تقدیم می‌کند. با این تعریف می توان گفت دادخواست حتما می بایست بر روی فرم های چاپی مخصوص تنظیم شود. واضح است عدم رعایت این مورد پیگیری و رسیدگی دعوا در محاکم حقوقی امکان پذیر نمی باشد.

اما  جهت پیگیری امورکیفری استفاده از فرم های خاص برای طرح شکایت الزامی نیست و شکواییه می تواند برروی کاغذ معمولی نیز ارائه شود. همچنین طرح شکایت می تواند به صورت کتبی و یا حتی شفاهی تنظیم گردد.

مطابق ماده 37 قانون آیین دادرسی کیفری ضابطان  دادگستری وظیفه دارند شکایت کتبی یا شفاهی مراجعین را بپذیرند و به آن رسیدگی کنند.

کارشناسان گروه وکلای عدل ایرانیان نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی سوالات شما عزیزان پیرامون تفاوت دادخواست حقوقی و شکایت کیفری ​پاسخ داده و تا رسیدن به نتیجه مطلوب شما را همراهی کنند.