مرحله بازپرسی و نکاتی که باید بدانید

بررسی مرحله بازپرسی

به طور کلی زمانی که پرونده توسط دادستان به منظور کشف جرم و یا تحقیقات اولیه به شعبه بازرسی ارجاع داده می شود، پیامکی برای مخاطب ارسال خواهد شد. ارسال این پیامک تنها با هدف اطلاع رسانی صورت می گیرد و انجام اقدامات خاصی ضرورتی ندارد؛ بجز در شرایطی که احضاریه دادگاه صادر شود.

به دلیل اهمیت آشنایی با مرحله بازپرسی و روند انجام آن، در مقاله پیش رو قصد داریم تا ضمن معرفی بازرس و حوزه وظایف این شخص، به کلیه سوالات شما در اینباره پاسخ دهیم.

ساختار دادرسی کیفری در ایران به چه صورت است؟

ساختار دادرسی کیفری در نظام حقوقی ایران، شامل دو مرحله است. به این معنا که در زمان وقوع جرم، در مرحله نخست مرجعی به نام دادسرا، در جهت رسیدگی به آن اقدام می نماید. به طوریکه دادسرا با همکاری کلانتری به کشف جرم پراخته و به همین طریق مسئولیت حمایت و حفاظت از منافع عمومی را بر عهده می گیرد.

پس از تکمیل تحقیقات لازم، پرونده به مرجع دیگری به نام دادگاه کیفری ارجاع داده می شود. در این مرحله قاضی دادگاه با بررسی نتایج بدست آمده بوسیله دادسرا و در نظر داشتن دفاعیات متهم، حکم قطعی خود را صادر می نماید.

نکته حائز اهمیت اینکه دادسرا، به عنوان مرجع تحقیقات اولیه، از سه رکن اساسی یعنی: دادستان، بازپرس و دادیار تشکیل شده است. دادستان ریاست دادسرا را بر عهده دارد اما برای انجام این مسئولیت تعدادی بازپرس و دادیار در اختیار دارد.
به همین دلیل، پیش از پرداختن به مرحله ارجاع پرونده به بازپرسی، بهتر است با بازپرس و حوزه وظایف این شخص آشنا شویم.

 

مطالعه پیشنهادی : مفاهیم و اصطلاحات حقوقی اولیه که هر شخصی باید بداند

بازپرس کیست ؟

برای پاسخ به این پرسش می بایست به قانون آیین دادرسی کیفری، مراجعه کرد. مطابق با این قانون، به شخصی که وظیفه انجام تحقیقات اولیه، بررسی چگونگی وقوع جرم، یافتن متهم و بازجویی از او را بر عهده دارد، بازپرس می گویند.

در تعریفی دقیقتر می توان گفت بازپرس، سومین مقام قضایی دادسرا، بعد از دادستان و معاون وی می باشد و پس از او نیز دادیار قرار گرفته است. لذا هنگامی که، شکایتی به بازپرس برسد، این شخص وظیفه دارد تا تحقیقات لازم جهت وقوع و چگونگی جرم را انجام دهد.

بازپرس پرونده، پس از پایان انجام تحقیقات خود، نتیجه رسیدگی را به شکل یکی از انواع قرار نهایی دادسرا، صادر خواهد کرد که به طور عمده به دو صورت است:

• قرار جلب به دادرسی: به این معنا که ارجاع پرونده از بازپرسی، به دادگاه کیفری برای صدور رای است.
• قرار منع تعقیب: به این معنا که از نظر بازپرس اقدام صورت گرفته واجد وصف مجرمانه نیست و یا اینکه متهم، مرتکب جرمی نشده است.

اگر جرمی صورت نگرفته باشد بازپرس پرونده چه وظیفه ای دارد؟

با استناد به قانون چنانچه عمل صورت گرفته توسط متهم، جرم محسوب نشود و پس از تحقیقات انجام گرفته از جانب بازپرس نتوان این عمل را با یکی از عناوین مجرمانه مجازات اسلامی یا قوانین کیفری مطابقت داد. همچنین دلایل بدست آمده اثباتی بر وقوع جرم متهم نباشد، بازپرس موظف به صدور قرار منع تعقیب خواهد بود.

وظایف بازپرس شامل چه مواردی می شود؟

• انجام تحقیقات اولیه :
  نخستین مسئولیت بازپرس، به انجام تحقیقات اولیه، پیرامون کلیه جرایمی است که به او گزارش می شود و توسط دادستان، به وی ارجاع داده می شود.
• جمع آوری دلایل مورد نیاز در جهت کشف جرم :
  بازپرس یا قاضی پرونده، موظف می باشد تا به طور مستقیم، در مرحله کشف جرم وارد شده و با جمع آوری دلایل و شواهد مورد نیاز، وقوع یا عدم وقوع جرم را اثبات نماید. توجه داشته باشید، بازپرس نمی تواند مسئولیت خود را به شخص دیگری واگذار نماید، اما می تواند رسیدگی به بعضی امور، همچون تحقیقات محلی و پرس و جو از مطلعان را به ضابطین دادگستری و پلیس محول کند.
• حفظ و نگهداری دلایل اثبات جرم :
  هنگامی که بازپرس از وقوع یک جرم اطلاع پیدا کرد، می بایست اقدامات مورد نیاز جهت جلوگیری از نابودی و از دست رفتن اسناد و مدارک جرم را انجام دهد. مواردی همچون مممنوع الخروج کردن مظنونان جرم.
• منع توقف تحقیقات :
  بازپرس حق ندارد تا انجام تحقیقات خود را، به بهانه پیدا نکردن متهم و عدم تشخیص آن متوقف کند. لذا تنها در شرایطی، امکان توقف تحقیقات وجود دارد که جرم، یکی از جرایم با درجه مجازات 4 ، 5 ، 6 ، 7 و 8 باشد. همچنین دو سال تمام، از وقوع جرم سپری شده باشد، اما متهم هنوز شناسایی نشده باشد.
• صدور یکی از انواع قرارها در دادسرا:
  پس از انجام تحقیقات اولیه، بازپرس می بایست نسبت به نتیجه و روند انجام پرونده، به صدور قرارهایی همچون: قرار منع تعقیب، قرار مجرمیت، قرار موقوفی تعقیب و موارد دیگر بپردازد.

روند ارجاع پرونده به شعبه بازرسی به چه صورت است؟

مساله حائز اهمیت در مورد ارجاع پرونده به شعبه بازپرسی به این صورت است که علاوه بر بازپرس، مقامات دیگری همچون دادیاران در دادسرا فعالیت می کنند. مسئولیت عمده این دادیاران نیز به کشف جرم و تحقیقات اولیه در مورد جرایم مربوط می شود؛

اما در شرایطی که پیامک ارجاع پرونده به بازپرسی، برای شخص ارسال می شود، در بیشتر موارد، دلیل ارسال آن اهمیت بالای جرم ارتکابی است. به همین خاطر، دادستان، پرونده مربوطه را به شعبه بازپرسی ارجاع داده است .

توجه داشته باشید، مطابق با قانون آیین دادرسی کیفری، جرایمی که مجازات آن ها، به اعدام، حبس ابد، جرایم سیاسی و مطبوعاتی، و به طور کلی جرایمی که مجازات تعزیری درجه سه و بالاتر از آن مربوط می شود، می بایست توسط بازپرس مورد رسیدگی قرار گیرد. لذا شعب دادیاری دخالتی در این موارد نخواهد داشت.

به همین ترتیب در یک تعریف کلی، می توان گفت که بازپرس دادسرا، صلاحیت عام رسیدگی به تمامی جرایم و مجازات های آورده شده در قانون را دارا می باشد؛ اما صلاحیت دادیار، به موارد ذکر شده در بالا مربوط نمی شود.

به همین خاطر در صورتیکه پیامک ارجاع پرونده به شعبه بازپرسی ارسال شد، به این معنا است که پرونده برای بررسی بیشتر به بازپرس ارجاع داده شده است .

بنابراین به طور معمول جرایم کم اهمیت تر، بنا به دلایلی همچون کمبود بازپرس پرونده در دادسراها، به دادیاری ارجاع داده می شوند. ارجاع پرونده به شعبه بازپرسی نیز اثباتی بر اهمیت جرم صورت گرفته است.

پیامک ارجاع پرونده به شعبه بازپرسی چه زمانی ارسال می شود؟

از زمان راه اندازی سامانه عدل ایران، هر یک از اصحاب دعوی قادر می باشند تا جزییات کامل در خصوص روند پیگیری پرونده خود را به کمک این سامانه، مشاهده کنند. و برای این کار نیازی به مراجعه حضوری، به شعب دادگاه ها نخواهند داشت . به همین ترتیب، تمامی ابلاغیه ها، احضاریه ها و اخطاریه های دادگاه و رای صادر شده بوسیله قاضی با مراجعه به سامانه ثنا، قابل رویت است .

لذا، افرادی که دارای پرونده های کیفری در مراجع قضایی هستند، پیامک های مرتبط با ارجاع پرونده به شعبه دادیاری و یا شعبه بازپرسی را دریافت خواهند کرد. و به همین روش نسبت به نحوه رسیدگی به دعوا، بوسیله دادسرا مطلع خواهند شد.

توجه داشته باشید، در شرایطی که پیامک ارجاع پرونده به شعبه بازپرسی برای شخص ارسال می شود، به این معناست که پرونده، جهت تکمیل تحقیقات مورد نیاز، به بازپرس ارجاع داده شده و امکان دارد از طرفین دعوا درخواست شود برای پاسخ به سوالات و توضیحات بیشتر در دادسرا حاضر شوند.

پس از ارجاع پرونده به شعبه بازپرسی چه اقداماتی صورت می گیرد؟

همانطور که در سرفصل های پیشین مقاله اشاره شد، ارسال پیامک ارجاع پرونده به بازپرسی، تنها با هدف آگاه سازی و اطلاع شاکی و متشاکی صورت می گیرد و اینکه روند پیگیری پرونده در چه مرحله ای است. بنابراین چنانچه طرفین دعوا این پیامک را دریافت کردند، نیازی نیست که نسبت به انجام کاری اقدام نمایند؛ بجز در شرایطی که پس از ارسال پیامک احضاریه دادگاه یا دادسرا، ساعت و زمان حضور در شعبه بازپرسی نیز برای آنها ارسال شود.

اما نکته حائز اهمیت اینکه، اگر پرونده کیفری افراد، قبلا تعیین تکلیف شده باشد ولی همچنان پیامک ارجاع پرونده به شعبه بازپرسی را دریافت می کنند، دلیل ارجاع پرونده به شعبه بازپرسی چه چیزی است؟ و چه اقداماتی مورد نیاز است؟

در چنین مواقعی جای نگرانی نیست. چراکه پرونده، با ارجاع به شعبه بازپرسی و به دلیل گذشت یا رضایت شاکی، مختومه اعلام خواهد شد. بنابراین ارجاع به شعبه بازپرسی، علتی بر به جریان افتادن مجدد پرونده نیست. البته این موارد به جرایم قابل گذشت مربوط می شود.

لذا اگر جرم، غیر قابل گذشت باشد، حتی در صورت گذشت شاکی، امکان دارد همچنان ابلاغیه دادسرا برای فرد ارسال شود. و یا اینکه از وی درخواست شود در شعبه بازپرسی، حضور یابد و در مورد جنبه عمومی جرم، تحقیقاتی بوسیله بازپرس تکمیل شود.

نتیجه گیری

همانطور که در مقاله پیش رو به تفصیل توضیح داده شد، ارجاع پرونده به بازپرسی به این معناست که دادستان دادسرا جرائم مهم تر را به بازپرسی ازجاع داده است. در این مواقع است که پیامک ارجاع پرونده نیز جهت اطلاع رسانی از جانب شعب بازپرسی به طرفین دعوا ارسال می شود.

توصیه می شود در صورتیکه می خواهید شکایت شما در محاکم قضایی کشور روند سریعتری داشته باشد و در نهایت به نتیجه مطلوبی رسیده و حقوق از دست رفته‌ خود را به بازیابید، حتما از یک وکیل مجرب مسائل کیفری مشاوره و راهنمایی بگیرید.

گروه وکلای عدل ایرانیان نیز آماده است تا به کلیه پرسش های شما پیرامون مرحله بازپرسی و روند انجام آن پاسخ داده و تا احقاق کامل حقوق شما را همراهی نماید.

 

گروه وکلای عدل ایرانیان نیز آماده است تا به کلیه پرسش های شما پیرامون انتخاب وکیل و شرایط تنظیم قرارداد وکالت پاسخ داده و تا احقاق حقوق کامل شما در کنارتان باشد. به علاوه شما میتوانید از مشاوره حقوقی حضوری مجموعه ما استفاده کنید.

 

مطالعه بیشتر:

تفاوت و وظایف دادستان، دادرس، بازپرس، دادیار

بررسی شکایت از قاضی و عواقب آن

آشنایی با قاضی (حدود وظایف و مسئولیت ها)