مطالبه هدایای نامزدی

وعده ازدواج (نامزدی)

براساس قانون ایران، وعده ازدواج و یا نامزدی عقدی جایز (عقد جایز عقدی است که هر یک از طرفین هر زمان که بخواهد می ­تواند آنرا برهم زند مانند عقد وکالت) محسوب می ­شود و ایجاد علقه زوجیت (رابطه زناشوئی حاصل از ازدواج) حتی اگر تمام و یا قسمتی از مهریه پرداخت شده باشد. از آنجا که ازدواج یک قرارداد مهم محسوب می ­شود، قانونگذار به طرفین این امکان را داده تا لحظه قبل از وقوع عقد نکاح، هر زمانی که بخواهند از ازدواج صرف­نظر نماید و اجبار ایشان به ازدواج از لحاظ قانونی امکانپذیر نمی­ باشد.

با این وجود درمورد مقصر بودن یکی از نامزدها، نامزد دیگر با درنظر گرفتن قانون می­ تواند جهت مطالبه هدایای نامزدی اقدام نماید. در ادامه درخصوص استرداد و مطالبه هدایایی که در این دوران زن و مرد به یکدیگر می ­دهند پرداخته شده است. درصورتی وجود هرگونه ابهام و پرسشی با ما در تماس باشید تا وکلای متخصص خانواده گروه وکلای عدل ایرانیان اطلاعات لازم را خدمتتان ارائه نمایند.

مطالبه هدایای نامزدی

ماده 1037 قانون مدنی به مطالبه هدایای نامزدی پرداخته است، بر اساس این ماده ” هریک از نامزدها می توانند در صورت به هم خوردن وصلت منظور، هدایایی را که به طرف دیگر یا ابوین او برای وصلت منظور داده است مطالبه کند و اگر عین هدایا موجود نباشد، مستحق قیمت هدایایی خواهد بود که عادتا نگاه داشته می شود، مگر اینکه آن هدایا بدون تقصیر طرف دیگر تلف شده باشد.” بنا بر این ماده:

1. تنها می­ توان درخصوص هدایایی که بین مرحله خواستگاری و عقد ازدواج بین طرفین رد و بدل شده، منظور هدایای دوره نامزدی به این ماده اشاره کرد.
2. از آنجا هدایای دوران عقد مشمول عقد هبه می ­شوند، طرفین نمی ­توانند به هدایایی که در دوران عقد به یکدیگر می­دهند به این ماده اشاره کنند.

* درصورتیکه شخصی، مالی را به رایگان به دیگری ببخشد، در عرف به این عمل هدیه دادن گفته می شود. اما در اصطلاح حقوقی این عمل عقد هبه است. در موردی که اثبات گردد اشیایی که به عنوان هدیه داده شده ­اند، هبه معوض بوده در چنین حالتی غیر قابل استرداد می ­باشند. در هبه معوض شرط بر عوض وجود دارد به عبارتی واهب (شخص هبه کننده) در عوض مال یا خدمتی مال خود را به متهب (شخصی که هبه برای وی صورت گرفته) واگذار می کند.

3. این دعوا در صلاحیت دادگاه خانواده است و شما باید دادخواست استرداد هدایای نامزدی را به این دادگاه تقدیم کنید.

* دادگاه خانواده یک دادگاه تخصصی می ­باشد و فقط به دعاوی­ ای که بر اساس قانون در صلاحیت آن قرار دارد رسیدگی می­ نماید. کلیه دعاوی خانوادگی مانند دعاوی مربوط به طلاق و حضانت و ….. در صلاحیت دادگاه خانواده می باشند.

مطالبه هدایای نامزدی مصرف شدنی و نشدنی چه تفاوتی دارند؟

• هدایای مصرف شدنی: در موردی که یکی از نامزدها هدیه مصرف­ شدنی ­ای مانند شیرینی به نامزد خود دهد، طبیعی است که این اموال به منظور مصرف و منتفع شدن داده شده­ اند. در نتیجه هیچ یک از طرفین نمی ­تواند درخواست برگرداندن این چنین هدایایی را نماید.
• هدایای غیر مصرفی: از آنجا که این هدایا قابلیت ماندگاری و نگهداری را دارند و بصورتی نیستند که با یک بار مصرف از بین روند پس دارای ارزش بیشتری هستند. برای مثال می ­توان به حلقه نامزدی اشاره نمود که درصورت برهم خوردن نامزدی می­ توان آنرا از طرف دیگر مطالبه نمود.
• تلف شدن اموال غیر مصرفی: اگر تلف این دسته از اموال بخاطر تقصیر نبوده باشد،باید قیمت روز تلف پرداخته شود و درموردی که تقصیری صورت نگرفته باشد، مسئولیتی برای پرداخت قیمت وجود نخواهد داشت.

استراداد هدایا از بستگان نامزد

ماده 1037 قانون مدنی، درخصوص مطالبه هدایا نامزدها از یکدیگر و یا پدر و مادر آن­ها می­ باشد. بنابراین نمی­ توان به این ماده جهت استرداد هدایا از خویشان نامزدها اشاره نمود. این هدایا تابع مقررات هبه محسوب می­ شوند.

فوت یکی از نامزدها و استرداد هدایا

براساس ماده 1038 قانون مدنی، درصورت فوت یکی از نامزدها مطالبه قیمت در موردی که هدیه تلف شده باشد امکانپذیر نمی ­باشد بنابراین، در موردیکه هدیه مالی باشد که قابل نگهداری است (مانند انگشتر) و در اثر تقصیری که گیرنده مرتکب شده باشد هدیه تلف گردد و با مرگ یکی از نامزدها، نامزدی بر هم خورد، امکان مطالبه قیمت هدیه منتفی است، خواه اینکه متوفی هدیه دهنده باشد و یا گیرنده آن. در مورد قیمت هدایای تلف شده، هدیه دهنده مستحق قیمت زمان مطالبه هدیه و نه قیمت زمان هدیه یا بهای زمان بر هم خوردن نامزدی  می ­باشد.

وکیل استرداد هدایای نامزدی

از آنجا که  طرح دعوا و مطالبه هدایای نامزدی مستلزم اشراف کامل بر قوانین و مقررات مرتبط با این موضوع است، پیشنهاد ما به شما این است که قبل از هر اقدامی و به منظور جلوگیری از اتلاف زمان و هزینه­ های اضافی با یک وکیل متخصص امور خانواده مشورت نمایید. وکلای متخصص خانواده گروه وکلای عدل ایرانیان با دارا بودن تجربه لازم و اشراف بر مقررات، آماده ارائه خدمات حقوقی به شما عزیزان می ­باشند که یا به صورت حضوری و یا تلفنی می توانید با شماره 02147783 به صورت رایگان استفاده نمایید.

روند رسیدگی به پرونده هدایای نامزدی

برای این منظور لازم است که شما به عنوان مدعی دلیل و مدارک لازم درخصوص مالکیت و خرید هدایا به دادگاه ارائه نمایید، همچنین دلایل لازم که نشان دهنده تحویل هدایا به طرف مقابل می­باشند، ضمیمه دادخواستتان کنید. پس از بررسی اسناد و مدارک توسط دادگاه، چنانچه هدایا موجود باشند به استرداد و در صورت تلف هدایا به قیمت آن­ها حکم صادر می­شود. مرجع قضایی صلاحیتدار برای رسیدگی به این موضوع شورای حل اختلاف و یا دادگاه خانواده است. از آنجا که هنوز رابطه زوجیت بین طرفین برقرار نشده، دادخواست باید در محل اقامت طرف مقابل ارائه شود.

ادله و مدارک مورد نیاز مطالبه هدایای دوران نامزدی

شما می ­توانید به عنوان دلیل به مواردی نظیر فاکتورها و شهادت شهود استناد نمایید، جهت طرح این دادخواست باید نسبت به ثبت آن در سامانه ابلاغ الکترونیک ثنا  و ارسال دادخواست بوسیله دفاتر خدمات قضایی اقدام کنید.

شرایط پس گرفتن هدایای دوران عقد چیست؟

• برای این منظور لازم هست که هدیه از بین نرفته و موجود باشد. به عنوان مثال درموردی که هدیه اتومبیلی باشد که مرد در دوران عقد به همسر خود داده و بنا به دلایلی مانند تصادف تلف شده و از بین رفته قابل استرداد نمی­باشد، حتی اگر ثابت شود ایشان در از بین رفتن اتومبیل مقصر بوده که این مورد بر خلاف هدایایی است که قبل از دوران عقد داده می­شود.
• کالا و یا پولی به عنوان ما به ازا پرداخت نگردیده باشد. بدین صورت که به ازای هدیه، کالا و یا پولی دریافت نشده و چنانچه براین قرار بوده که پول و یا کالایی داده شود این امر صورت نگرفته، برای مثال شرط شده باشد که هدیه دهنده در مقابل انگشتری که هدیه می­دهد، ساعتی را تحویل بگیرد. در چنین شرایطی اگر هدیه دهنده انگشتر را داده و در مقابل ساعت را تحویل گرفته باشد، امکان پس گرفتن هدیه توسط هدیه دهنده منتفی است و امکان رجوع نخواهد داشت.
• در نهایت درصورتیکه هدیه گیرنده اتومبیلی را که دریافت نموده به رهن دیگری گذاشته و یا اینکه فروخته باشد، هدیه دهنده نمی ­تواند مالی را که هبه نموده مطالبه نماید. به همین ترتیب درموردیکه تغییراتی در حالت اولیه هدیه رخ داده باشد و یا اینکه کالایی که هدیه داده شده تبدیل به کالایی دیگر شده باشد.

شرایط استرداد طلا در مطالبه هدایای نامزدی

در موردیکه جواهرات و طلا در دوران نامزدی و عقد داده شده و در نهایت ازدواج صورت گرفته باشد از آنجا که جواهراتی که در طول دوران زندگی مشترک مشمول هبه ماده 803 قانون مدنی می­ شوند، در این شرایط حتی با ارائه فاکتور جواهرات غیرقابل استرداد هستند. در نهایت اگر طلاها موجود بوده و به شخصی دیگر انتقال داده نشده باشند و یا اینکه تغییر داده نشده باشند فقط با ارائه فاکتور، زوج می­ تواند نسبت به مطالبه آن­ها اقدام نماید.

مطالبه طلا بعد از طلاق

در بیشتر موارد این دادخواست را دادگاه رد می­ نماید، اما تحت شرایطی می­ توان مطالبه هدایای نامزدی را انجام داد.

• درموردیکه طلاها به عنوان امانت به زن داده شده باشند، در چنین شرایطی مرد حق استرداد را دارد و می­ تواند دادخواست استرداد طلاها و جواهرات را به دادگاه تقدیم نماید.
• اگر مرد فاکتورهای طلا و جواهراتی که به همسرش داده را داشته باشد، بعد از اثبات به هبه تحت شرایط ماده 803 قانون مدنی، امکان مطالبه و استرداد هدایا و طلاها وجود دارد.

نتیجه گیری

بنا بر آنچه که گفتیم، چنانچه مرد فاکتور خرید هدایایی که در دوران عقد خریده و هبه نموده را داشته باشد می­ تواند دادخواست رجوع از هبه و استرداد طلا را به طرفیت زوجه به دادگاه تقدیم کند البته به شرط آنکه همانطور که توضیح داده شده هبه معوض نباشد و عین مالی که هبه داده شده همچنان در اختیار زن باشد که در این صورت قابل استرداد می­ باشد.

به طور کلی و براساس قانون در مواردی نظیر مالی که به عنوان هدیه داده شده از بین رفته باشد، مالی که هدیه داده شده به مالکیت شخص دیگری درآمده، یا اینکه تغییراتی در آن ایجاد شده باشد و چنانچه هبه از نوع معوض بوده و عوض هم در مقابل دریافت گردیده باشد، امکان رجوع از مالی که به هبه داده شده منتفی است و مطالبه هدایای نامزدی راه به جایی نمی برد.