سامانه چکاوک

بررسی سامانه چکاوک

بانک مرکزی به منظور بررسی اطلاعات برگه چک های فیزیکی، سامانه چکاوک یا سیستم انتقال تصویر چک را راه اندازی کرده است.

در واقع می توان گفت، سامانه چکاوک در حوزه استعلام چک الکترونیک باعث اطمینان خاطر بیشتر اشخاص حقیقی و حقوقی در رابطه با وضعیت چک های صادر شده و یا دریافتی شده است؛ به طوری که افراد با استفاده از این سیستم دیگر برای انتقال چک جهت استعلام، به صورت فیزیکی آن نیاز ندارند.
در این محتوا سعی شده است تا در رابطه با سامانه چکاوک، اهداف راه اندازی این سیستم و مزایای استفاده از آن برای کلیه مشتریان تمامی بانک ها، اطلاعات جامعی را در اختیار شما قرار دهیم.

آشنایی با سامانه چکاوک

به طور کلی روند نظام فعلی بانکداری که در آن اصل چک ها به صورت فیزیکی از بانک بستانکار به اتاق پایاپای اسناد بانکی فرستاده می شوند، دارای مشکلات بسیاری است. بخشی از این مشکلات در زیر آورده شده است:
– پردازشی که به صورت دستی صورت گیرد با سرعت پایینی انجام می شود، علاوه بر این احتمال خطاهای انسانی در این روش بالاتر است.
-خطرات ناشی از انتقال چک ها بسیار بالاست و این جا به جایی دارای هزینه نیز می باشد.
-در روش دستی امکان کنترل و بررسی موثر بانک مرکزی بر فرآیند تسویه بین بانکی وجود ندارد.
-در این روش استانداردسازی چک ها صورت نمی گیرد.

یکی از مشکلات وارد شده به چک ‌ها‌ در کنارکاهش اعتماد عمومی به آنها، استاندارد نبودن چک ها است.
چک ها توسط بانک ها در رنگ ها و طرح ها و در بعضی موارد در اندازه‌ های گوناگون صادر می شود. بنابراین بانک مرکزی با این روش نسبت به استانداردسازی چک ها اقدام کرده است. در این شیوه علاوه بر لحاظ شدن فاکتورهای امنیتی برای چک پردازش آن توسط سامانه را نیز امکان پذیر کرده است.

کاربرد سامانه چکاوک

با روی کار آمدن سیستم چکاوک، بانک مرکزی سامانه ای را در دسترس بانک ها قرار می دهد که آنها را از گردش لاشه چک بی نیاز می کند. به صورتی که اصل چک پس از اسکن در بانک بستانکار و ثبت اطلاعات مهم در سامانه، بایگانی می شود.
در این روش به جای ارسال فیزیکی چک، تصویر چک را از بانک های بستانکار به بدهکار ارسال می کنند.
سامانه چکاوک دارای دو زیر سیستم اساسی است.
-یکی از این زیر سیستم ها امکان کنترل بانک مرکزی و بررسی نقدینگی بر گردش کاری چک های بین بانکی را امکان پذیر می کند.
– زیر سیستم بعدی امکان جا به جایی تصویر چک به جای لاشه چک را به وجود آورده است. این زیر سیستم علاوه بر این مزیت می تواند نتیجه کنترل چک در بانک مقصد را به بانک مبدا ارسال کند.
با توجه به قوانین جدید چک، و ضمانتی که برای مشتریان آنها به وجود می آید، مورد توجه و استقبال افراد بسیاری قرار گرفته اند. همچنین با بهره گیری از سامانه هایی که از سوی بانکداری الکترونیکی برای خدمت رسانی چک های صیاد نیز در نظر گرفته شده است، مشتریان این حوزه به آسانی و با اطمینان خاطر بیشتر قادر خواهند بود تا تراکنش های مالی خود را که با استفاده از چک می باشد، به شکل الکترونیکی انجام دهند.

نحوه عملکرد سامانه چکاوک

استفاده از سامانه چکاوک بسیار آسان است. روند این سیستم به شکلی است که در ابتدا مشتری چک را به بانک مورد نظر خود تحویل می‌دهد. سپس بانک بستانکار تصویر چک را به انضمام اطلاعات مهم دیگری همچون: شماره حساب و نام مشتری به سامانه انتقال داده و پس از تایید، تصویرچک به همراه اطلاعات دیگر به بانک بدهکار‌ ارسال‌ می شود.
بانک پرداخت کننده نیز پس از بررسی و اطمینان از صحت اطلاعات و کنترل موجودی حساب مشتری در صورت کافی بودن موجودی، چک را پاس می کند. در غیر این صورت در سامانه اعلام عدم موجودی می نماید.
در مرحله بعدی بانک بستانکار بر اساس نتیجه اعلام شده توسط بانک بدهکار مبلغ مورد نظر را به حساب متقاضی واریز می کند. در نظر داشته باشید، که سامانه چکاوک تنها وظیفه جابه جایی تصاویر و اطلاعات چک را انجام می دهد. بنابراین عملیات تسویه بانک و مشتری و بانک بستانکار با بانک بدهکار به کمک سامانه پایا و ساتنا انجام می شود.

هدف از اجرای چکاوک

اساسی ترین هدف در پی اجرایی شدن سامانه چکاوک بهره مندی از زیر‌ساخت ‌های الکترونیکی در دسترس، جهت پردازش چک ‌ها و کنترل دقیق تر توسط بانک مرکزی بر مسیر پرداخت ‌‌های چکی در سراسر کشور است.
همچنین در این سیستم کاهش ریسک سوء استفاده از چک ‌ها به حداقل ممکن می رسد؛ چرا که سرعت گردش کار در این سیستم بسیار بالا می باشد.
سامانه چکاوک (سیستم انتقال تصویر چک) قادر خواهد بود تا فرآیند کنترل و بررسی چک به صورت فیزیکی را تا حد بسیار زیادی کاهش دهد.
از اهداف دیگر راه اندازی سامانه چکاوک می توان به موارد زیر اشاره کرد:
– بهره گیری از گواهی دیجیتال جهت عدم‌ دسترسی اشخاص غیرمجاز به مفاد چک ‌ها
– حذف عملیات انتقال چک ‌ها بین بانک‌ های بستانکار و بدهکار
– اطمینان خاطر مشتریان با استفاده از خدمات در کوتاه ترین زمان

انواع چک

– چک عادی: چکی است که دارنده حساب، آن را در وجه شخص مورد نظر صادر می کند. توجه داشته باشید که این نوع از چک ها، دارای اعتبار پرداختی منحصربه فردی نیستند. بنابراین فقط با اعتبار دارنده حساب، می توانید به این نوع از چک، اعتماد کنید. پس از دریافت این چک می بایست جهت تایید اقدام به ثبت آن در سامانه صیاد نمایید.

–چک تایید شده: این نوع از چک برخلاف چک عادی، دارای اعتبار پرداختی بالاتری است. چرا که خود بانک، تایید کننده مبلغ چک در حساب صادرکننده آن است. به شکلی که حساب صادر کننده را به مقدار مبلغ ثبت شده در چک، جدا و مسدود می کند. همچنین مبلغ تایید شده را، فقط به دارنده چک، می پردازد.
–چک تضمین شده یا بانکی: این نوع از چک به درخواست متقاضی، توسط بانک صادر می شود. این چک، در وجه بانک صادر کننده و یا یکی از شعبات همان بانک می باشد. ویژگی ممتاز چک تضمین شده بانکی ضمانت پرداخت مبلغ چک، به وسیله بانک است.
–چک رمز دار یا بین بانکی: چکی است که به درخواست متقاضی، به وسیله بانک مبدا به یکی از بانک های دیگر در سطح کشور، صادر می شود. در واقع این چک، باعث نقل و انتقال پول، از حساب بانکی متقاضی، به بانک دیگری می شود.
–چک مسافرتی: این نوع از چک که با عنوان تراول چک معروف است یکی از انواع متداول چک می باشد که دارای مبلغ ثبت شده بر روی آن است.
–چک سفید امضا: این چک توسط صادرکننده امضا شده است، اما اطلاعاتی نظیر نام برداشت کننده، تاریخ چک و موارد دیگر، در آن درج نشده است.
–چک مدت دار: چک مدت دار چکی است که برای زمانی دیگر صادر شود و تاریخ صدور و سررسید آن متفاوت باشد.

مزایای سامانه چکاوک

سامانه چکاوک با سامانه های کاربردی دیگری همچون ساتنا و پایا نیز مرتبط است. این هماهنگی و ارتباط سرعت و راحتی سایر پرداخت ها را برای مشتریان به همراه داشته است. همچنین سبب شده است تا بتوان کل سیستم های پرداختی را کنترل و نظارت کرد. بنابراین می توان گفت سامانه چکاوک گام بزرگی در جهت بانکداری الکترونیک محسوب می شود.
از مزایای دیگر این سامانه می توان به: پرداخت و رسیدگی به امور چک ها در کلیه نقاط کشور در کمترین زمان نیز اشاره کرد. شما می توانید با استفاده از این سیستم بررسی کلیه پرداخت های خود را طی ۲۴ ساعت انجام دهید. این در حالی است که این روند پیش از راه اندازی چکاوک تا چند روز زمان می برد.
در لیست زیر به مزایای مهم سامانه چکاوک پرداخته ایم:
– کاهش زمان فرآیند سامانه پایاپای جهت پاس کردن چک ها
– ایجاد امکان رهگیری وضعیت چک توسط مشتریان
– فراهم آمدن کنترل دقیق بر کلیه مراجع پولی کشور
– استفاده اصولی تر از زیرساخت های موجود جهت پردازش چک ها
-تهیه مستندات و گزارشات مرتبط با روند تسویه و برگشت چک ها

الزامات سامانه چکاوک

هر یک از انواع چک نمونه منحصر به فردی به حساب می آید. بنابراین جهت صدور آن می بایست به موارد زیر توجه داشت.
– تاریخ چک می بایست با حروف نوشته شود.
– عدم صدور چک در وجه حامل.
– چک بانکی به نام شخصی صادر می شود که مشتری صدور چک خواسته باشد.
– روی بخشی از چک که عدد ذکر شده نوشته شده است را حتما با نوار چسب بپوشانید.
– توجه داشته باشید کلیه چک ‌های بانکی می بایست دارای اعداد رمز باشند.
– ثبت شماره و مهر دارنده امضا و همچنین مهر شعبه در متن چک الزامی است.

نتیجه گیری

سامانه چکاوک یا همان سیستم انتقال تصویر چک، گام بزرگی در زمینه بانکداری الکترونیک برداشته است. به طوری که این سامانه در نظام بانکداری الکترونیک به شکل قابل توجهی سرعت و امنیت چک های صادر شده را بالا برده است. در این روش دیگر نیازی به حمل و نقل چک ها به صورت فیزیکی وجود ندارد بنابراین هزینه های انتقال چک به حداقل ممکن رسیده است.